نقشه استراتژی: تبدیل داراییهای نامشهود به پیامدهای مشهود

مهمترین دغدغه اكثر سازمانها، پیاده سازی استراتژی هایی است كه با زحمت فراوان تدوین كرده اند. كارت امتیازی متوازن، ابزاری دراختیار سازمانها می گذارد تا بتوانند اجرای استراتژی را در وجوه مختلف دنبال كنند و مهمتر از آن بر عملكرد استراتژیك خود مدیریت داشته باشند. اما پیش از سنجش و مدیریت بر عملكرد برمبنای استراتژی، لازم است كه توصیفی دقیق و كامل از استراتژی در دست باشد كه تمامی اعضای سازمان از آن مطلع بوده، آن را درك كرده و نقشه های استراتژی واحد خود را در آن لحاظ نمایند. كتاب حاضر با چنین هدفی تألیف شده است.
«نقشه استراتژی» سومین كتابی است كه كاپلان و نورتون درباره كارت امتیازی نوشته اند. دكتر كاپلان استاد مدرسه بازرگانی هاروارد است و تاكنون بیش از صدمقاله از وی منتشر شده است. تحقیقات، مقالات و سخنرانیهای او بیشتر در مورد نظامهای نوین مدیریت هزینه و عملكرد بویژه هزینه یابی براساس فعالیت و كارت امتیازی متوازن می باشد. دكتر نورتون سالها مدیرعامل شركتهای مشاوره ای بوده و حوزه كاری وی مدیریت عملكرد استراتژیك است. آنان در نخستین كتاب خود – كارت امتیازی متوازن – به دو موضوع پرداختند. بخش اول كتاب مزبور، كارت امتیازی متوازن را به عنوان نظامی برای سنجش عملكرد توصیف می كند و بخش دوم شیوه استفاده ازكارت امتیازی متوازن را در نظام مدیریت عملكرد استراتژیك بررسی می نماید.
كتاب دوم كاپلان و نورتون، «سازمانهای استراتژی محور» نام دارد كه تجارب و فعالیتهای شركتها در استفاده از كارت امتیازی متوازن برای هماهنگی منابع سازمانی و تمركز بر پیاده سازی استراتژی را شرح می دهد. این كتاب درواقع بسط بخش دوم كتاب قبلی آنهاست كه به نظام مدیریت عملكرد می پردازد. در این كتاب نشان داده شده است كه چگونه شركتهای موفق از اصول مدیریت استفاده می كنند تا سازمانی استراتژی محور باشند (این كتاب با ترجمه پرویز بختیاری در سال ۱۳۸۳ توسط سازمان مدیریت صنعتی چاپ و منتشر شده است).
در كتاب سوم - نقشه استراتژی – كاپلان و نورتون روابط علی اهداف را روشن ساخته اند و میان چهاروجه كارت امتیازی متوازن، ارتباط برقرار كرده اند. با اینكه سازمانها اهداف، معیارها و دلایل متفاوتی دارند، اما نقشه استراتژی عامی وجود دارد كه می تواند به همه سازمانها كمك كند. اجرای موفق استراتژی به سه عنصر نیاز دارد: توصیف استراتژی، سنجش استراتژی، و مدیریت استراتژی. سنجش استراتژی در كتاب «كارت امتیازی متوازن»، مدیریت استراتژی در كتاب «سازمانهای استراتژی محور» و توصیف استراتژی دركتاب حاضر بررسی و موردتحلیل قرار گرفته اند.
نقشه استراتژی، دیدی بصری از استراتژی سازمان دراختیار افراد قرار می دهد، درست مانند یك تصویر كه بسیار قوی تر از كلمات است. نقشه های استراتژی پس از ایجاد به ابزار ارتباطی قدرت مندی تبدیل می شوند كه به افراد كمك می كنند استراتژی را درك كنند. همچنین ساختاری را فراهم می كنند كه مدیران به كمك آن به سرعت متوجه می شوند كه كدام جنبه از استراتژی دنبال می شود و كدام جنبه كنار گذاشته شده است.
كتاب حاضر درواقع سعی دارد یك نقشه كلی از استراتژی های امكان پذیر برای سازمانها درجهت بهبود فرایندها و تقویت زیرساخت ها و داراییهای غیرمحسوس سازمان ارائه دهد. علاوه بر این، كتاب بیان می كند كه چگونه استراتژی های سازمان در زمینه منابع و امكانات غیرمحسوس نظیر منابع انسانی، اطلاعاتی و سازمانی می تواند به بهبود عملكرد در فرایندهای سازمان نظیر فرایندهای اولیه و توزیع محصول، اداره روابط با مشتریان، نوآوری و خلاقیت و مدیریت روابط سازمان با جامعه و محیط پیرامونش منجر شود.
كتاب «نقشه استراتژی: تبدیل داراییهای نامشهود به پیامدهای مشهود» در ۵ بخش تنظیم شده است. در بخش اول كه شامل دو فصل است، مبادی ارائه نقشه های استراتژی و انتخاب اهداف در وجوه كارت امتیازی متوازن توصیف شده است. چهار فصل بخش دوم كتاب اهداف و معیارهای فرایندها را در چهار موضوع وجه فرایندهای داخلی عمیقا بررسی می كند. مدیریت عملیاتی، مدیریت مشتری، نوآوری، قوانین و جامعه چهار فرایندی است كه در این وجه موردبررسی قرار گرفته اند. بخش سوم نیز شامل چهار فصل است كه درباره هماهنگی وجه رشد و یادگیری با فرایندهای داخلی استراتژیك است. در این بخش نقش داراییهای نامشهود و در ایجاد ارزش و انتخاب اهداف و معیارهای سرمایه انسانی، سرمایه اطلاعاتی و سرمایه سازمانی بحث شده است. بخش چهارم كتاب كه به «ایجاد استراتژی و نقشه های استراتژی» اختصاص دارد، مطالب مطرح شده در بخشهای قبلی را برای ایجاد الگوهای نقشه‌های استراتژی متمایز معمول به كار می برد. این چهار استراتژی عبارتند از: هزینه نهایی پایین، رهبری محصول، راه حل جامع مشتری، و ایجاد فضای انحصاری. در این بخش نیز ضمن ارائه پیاده سازی نقشه راه، چگونگی تبدیل اهداف كلی عملكرد سازمانی به اهداف جزیی، مضامین اصلی استراتژیك نقشه استراتژی توصیف و تبیین شده است.
در پایان هر فصل و در بخش پنجم (بخش پایانی) نیز خلاصه ای از مطالعات موردی ارائه شده است. مطالعات موردی شامل محیط و استراتژی سازمان، نقشه استراتژی و برخی نتایج مدیریتی حاصل از نقشه استراتژی است. سازمانهایی كه این مطالعات در آنها انجام شده است شامل سازمانها و شركتهای عمومی، خصوصی و غیرانتفاعی است و این شركتها از آمریكای شمالی، مركزی و جنوبی تا اروپا و آسیا را دربرمی گیرد.
به گفته نویسندگان این اثر، هدف آنها در این كتاب ارائه بینشی به مدیران حرفه ای بویژه مدیران منابع انسانی، فناوری اطلاعات یا مالی درمورد شیوه ایجاد تصویری جامع و بصری از استراتژی است و اولین گام در این مسیر، تبدیل سازمان به سازمانی استراتژی محور است. درواقع این كتاب برای مدیران نوشته شده است كه پروژه های كارت امتیازی متوازن را هدایت می كنند و به ایشان كمك می كند با استفاده از چارچوب مفهومی دقیق، انتخابهای مهم خود را درمورد فرایندهای داخلی كلیدی، تعیین كنند.
پیشگفتار جامع و سلیس دكتر مشایخی، مقدمه نسبتا مبسوط نویسندگان كتاب، ترجمه رسا و روان مترجمان، همچنین شكلها و نمودارهای متعدد كتاب و نیز مطالعات موردی در پایان هر فصل برای درك روشن تر خواننده، از ویژگیهای بارز این اثر حاضر به شمار می رود. مطالعه این اثر جدید و خواندنی را به مدیران و دانشجویان حوزه مدیریت توصیه می كنیم.

نویسندگان: رابرت كاپلان و دیوید نورتون
نظارت و ترجمه: حسین اكبری، مسعود سلطانی و امیرملكی
معرفی: علی كیال

منبع : ماهنامه تدبیر