جمعه, ۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 26 April, 2024
مجله ویستا

پوسیدگی دندان و علل آن


پوسیدگی دندان و علل آن
پوسیدگی‌ دندان‌ كه‌ آن‌ را در اصطلاح‌ عامیانه‌ كرم‌خوردگی‌ دندان‌ می‌گویند یك‌ بیماری‌ عفونی‌ است‌. پوسیدگی‌ دندانی‌ نتیجه‌ یك‌ عفونت‌ باكتریایی‌ می‌باشد. برای‌ ایجاد پوسیدگی‌، وجود پلاك‌ میكروبی‌، قندهای‌ ساده‌ ودندان‌ مستعد لازم‌ است. پس‌ از خوردن‌ قندهای‌ ساده‌ باكتریها غذا را تجزیه‌ كرده‌ و اسید تولید می‌كنند. پلاك‌ میكروبی‌ اسید را در سطح‌ دندان‌ نگه‌ داشته‌ و به‌ مینای‌ دندان‌ حمله‌ می‌كند پس‌ ازحملات‌ مداوم‌ اسید، مینا شروع‌ به‌ حل‌ شدن‌ می‌كند و پوسیدگی‌ آغاز می‌گردد. شیرینی‌هایی‌ مانند گز، سوهان‌، آبنبات‌ و ... كه‌ به‌ سطح‌ دندانها می‌چسبند در ایجاد پوسیدگی‌ نقش‌ مهمی‌ دارند بطوریكه‌ تعداد دفعات‌ مصرف‌ غذاهای‌ قندی‌، طول‌ مدتی‌ كه‌ قند در دهان‌ می‌ماند و شكل‌ ظاهری‌ غذا همه‌ جزو عوامل‌ مهم‌ در ایجاد پوسیدگی‌ هستند.
پوسیدگی‌ با فعالیت‌ میكروبهای‌ داخل‌ دهان‌ در سطح‌ دندان‌ شروع‌ می‌شود و بتدریج‌ به‌ داخل‌ لایه‌های‌ دندان‌ نفوذ می‌كند. وقتی‌ پوسیدگی‌ فقط روی‌ مینای‌ دندان‌ باشد می‌توان‌ با رعایت‌ بهداشت‌ و درمانهای‌ساده‌ پوسیدگی‌ را مهار كرد در غیراینصورت‌ پوسیدگی‌ به‌ آرامی‌ به‌ داخل‌ عاج‌ و از آنجا به‌ مغز دندان‌ نفوذ می‌كند.
پوسیدگی‌ ممكن‌ است‌ از هرسطح‌ دندان‌ شروع‌ شود ولی‌ شروع‌ پوسیدگی‌ در سه‌ محل‌ به‌ ترتیب‌ زیر شایعتراست‌ :
۱. شیارهای‌ سطح‌ جونده‌
۲. سطح‌ بین‌ دندانی‌
۳. طوق‌ دندان‌
● چهار شرط لازم‌ برای‌ ایجاد پوسیدگی‌
۱. مستعد بودن‌ مینای‌ دندان‌ و ضعیف‌ بودن‌ آن‌ در مقابل‌ اسید .
۲. وجود پلاك‌ های‌ میكروبی‌ : وقتی‌ از دندانها بخوبی‌ مراقبت‌ نشود میكروبها با مواد موجود در بزاق‌دهان‌ لایه‌ نرم‌ - بیرنگ‌ و چسبنده‌ای‌ را تشكیل‌ می‌دهند كه‌ برروی‌ دندانها می‌چسبد این‌ لایه‌ را پلاك‌میكروبی‌ می‌نامند.
۳. وجود مواد قندی‌ در دهان.
۴. زمان: طول‌ مدتی‌ كه‌ لازم‌ است‌ تا پوسیدگی‌ ایجاد گردد.
باكتریهای‌ موجود در پلاك‌ از مواد قندی‌ غذاها تغذیه‌ می‌كنند و در جریان‌ این‌ كار اسید تولید می‌شود .اسید تولیدشده‌ مینای‌ دندان‌ را كه‌ یك‌ ماده‌ آهكی‌ است‌ حل‌ می‌كند و پوسیدگی‌ ایجاد می‌گردد .
پلاك‌ میكروبی‌ + مواد قندی‌ --> اسید --> پوسیدگی‌
پوسیدگی‌ دندانی‌ تقریبأ به‌ اندازه‌ سرماخوردگی‌ شایع‌ می‌باشد بنابر این‌ برای‌ جلوگیری‌ از پوسیدگی‌ باید :
- استفاده‌ از مسواك‌ و خمیردندان‌ حاوی‌ فلوراید
- استفاده‌ از نخ‌ دندان‌
- حذف‌ یا كنترل‌ مواد قندی‌
- افزایش‌ مقاومت‌ دندان‌ با استفاده‌ از نفوذ فلوراید به‌ داخل‌ ساختمان‌ دندان‌
بزاق‌ یا آب‌ دهان‌ ، تا حدود زیادی‌ مانع‌ از پوسیدگی‌ دندانها می‌گردد . چون‌ در حین‌ خواب‌ ، تراوش‌ بزاق‌ بمقدار زیاد كاهش‌ می‌یابد لذا تاثیر حفاظتی‌ آن‌ برای‌ دندانها به‌ حداقل‌ می‌رسد. اگر روزانه‌ ۲ بار مسواك‌ بزنیم‌ و سپس‌ با نخ‌ دندان‌ فواصل‌ بین‌ دندانی‌ را تمیز كنیم‌ در پیشگیری‌ ازپوسیدگی‌ دندانها تاثیر بسیار زیادی‌ خواهد داشت‌ . خمیر دندان‌ فلورایددار میزان‌ پوسیدگی‌ دندانها را به‌ مقدار ۱۵ الی‌ ۳۰ درصد كاهش‌ می‌دهد . استفاده‌ از نمك‌ خشك‌ ، جوش‌ شیرین‌ و سایر پودرها برای‌ مسواك‌ كردن‌ صحیح‌ نیست‌ و باعث‌ ساییدگی ‌مینا و خراشیدن‌ لثه‌ می‌شود . درصورتی‌ كه‌ موهای‌ مسواك‌ خم‌ شده‌باشد ، مسواك‌ توانایی‌ تمیزكردن‌ سطوح‌ دندانی‌ را ندارد و به‌ لثه ‌آسیب‌ می‌رساند.
توجه‌ داشته‌ باشید كه‌ هیچ‌ وقت‌ مسواك‌ خیس‌ را در جعبه‌ سر بسته‌ نگذارید چون‌ مرطوب‌ ماندن‌ مسواك ‌باعث‌ رشد میكروبها در آن‌ می‌شود.
مناسب‌ ترین‌ روش‌ جهت‌ پاك‌ كردن‌ سطوح‌ بین‌ دندانی‌ استفاده‌ از نخ‌ دندان‌ می‌باشد . تاثیر نخ‌ دندان‌ برای ‌تمیزكردن‌ دندانها و پیشگیری‌ از پوسیدگی‌ دندانها از اهمیت‌ زیادی‌ برخوردار بوده‌ و مكمل‌ مسواك‌است‌ . وقتی‌ فاصله‌ دو دندان‌ خیلی‌ كم‌ است‌ مسواك‌ قدرت‌ تفوذ به‌ آن‌ را ندارد در این‌ موارد نخ‌ دندان‌با عبور از بین‌ دندانها ذرات‌ ریز غذایی‌ بین‌ آنها را خارج‌ كرده‌ و فاصله‌ بین‌ دندانی‌ را تمیز می‌كند بنابر این‌ استفاده‌ روزمره‌ از نخ‌ دندان‌ در حفظ سلامتی‌ دندانها تاثیر زیادی‌ دارد .هر دندان‌ پوسیده‌ یك‌ یا چند مورد از علامتهای‌ زیر را دارد:
- تغییر رنگ‌ مینای‌ دندان‌ (در محل‌ پوسیدگی‌ مینا قهوه‌ای‌ یا سیاه‌ رنگ‌ می‌شود)
- سوراخ‌ شدن‌ دندان‌ در محل‌ پوسیدگی‌
- حساس‌ بودن‌ یا درد گرفتن‌ دندان‌ در موقع‌ خوردن‌ غذاهای‌ سرد ، گرم‌ ، ترش‌ یا شیرین‌
- حساس‌ بودن‌ یا درد گرفتن‌ دندان‌ وقتی‌ كه‌ دندانها را روی‌ هم‌ فشار می‌دهیم‌
- بوی‌ بد دهان‌
اگر احساس‌ می‌كنید در دوران‌ بارداری‌ پوسیدگی‌ دندانها بیشتر شده‌ است‌ به‌ دلیل‌ این‌ می‌باشد كه‌ مشغله ‌شما در این‌ دوران‌ زیاد است‌ و از پرداختن‌ به‌ بهداشت‌ دهان‌ و دندانتان‌ غافل‌ شده‌اید و یا اینكه‌ غذاهای ‌قندی‌ را به‌ دفعات‌ مصرف‌ می‌كنید. ضمنأ تغییرات‌ هورمونی‌ در این‌ دوران‌ پوسیدگی‌ را افزایش‌ می‌دهد .خانمهای‌ باردار اگر نیاز به‌ درمان‌ دندانپزشكی‌ داشته‌ باشند بهتر است‌ در طول‌ ماه‌ چهارم‌ تا ششم‌ حاملگی‌انجام‌ شود.
منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز


همچنین مشاهده کنید