بیماری برونشیت در طیور

برای اولین بار در سال ۱۹۳۱بیماری برونشیت در ایالات متحده گزارش شد و در سال ۱۹۶۰ میلادی همه گیری آن در تمام نقاط دنیا مخابره گردیده است.از آن تاریخ تا به امروز این بیماری به علت بر جای گزاردن اثرات سوء تنفسی و تناسلی از یک سو و شیوع شدیدو تکامل ضمنی از سوی دیگر یکی از مشکلات صنعت پرورش طیور بوده است. ابتلا به ویروس این بیماری ( I B V ) باعث بروز علایم بالینی ویژه ای در دستگاه تنفس می شود. در طیور ویروس VI B براساس نوع ترشحات توده های فیبرین در شاخه های نای باعث بروز تلفات در گله می شود.
بدین ترتیب ممکن است علایم تنفسی IB V چندان جدی نباشند اما بروز کاهش تخم(ویا تخمهای بدون پوسته آهکی) لاجرم غیر قابل اجتناب است.در نهایت تشکیل آلبومین آبکی و پوسته آهکی نازک از جذابیت محصول کاسته و باعث ضررهای اقتصادی می گردد. برخی از سویه های I B V جراحاتی را در کلیه ها به وجود می آ ورند که منجر به مرگ پرنده می شود. این سویه موسوم به(سویه استرالیایی T - I B V ) اولین بار درسال ۱۹۶۳میلادی توسط Cumming و در سال ۱۹۸۷میلادی به وسیله Cowen و همکارانش گزارش شده است.
بین سالهای دهه ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۰ همه متفق القول بر این عقیده بودند که ویروس ماساچوست سروتیپ I B V رایج و همه گیر درایالات متحده است. در حقیقت بیشتر سروتیپ های شناسایی شده از نوع ویروس ماساچوست(MMSS ) بودند ولی سروتیپهای دیگری نیز وجود داشتند که دارای تفاوتهای اساسی با نوع یاد شده بودند. سروتیپهای جدید I B V بعدها در کانکتیکات و آرکانزاس توسط Wei وهمکارانش گزارش شدند. از همان ابتدا از سویه ماساچوست واکسن تهیه شد که امروزه در همه جای دنیا مورد استفاده قرار می گیرد.
با شناسایی انواع جدیدتر متعاقبا؛واکسنهای جدید نیز ساخته شد.در صنعت وسیع پرورش طیور از هر دو نوع واکسنهای زنده و غیرفعال شده(واکسن مرده) I B V به طور گسترده استفاده می شود. سروتیپ کانکتیکات (موسوم بهCCON I B V ) اولین بار در سال ۱۹۵۰میلادی توسطJungherr و همکارانش گزارش شد و بلافاصله پس از شناسایی واکسن مربوطه نیز تولید شد.در حال حاضر این واکسن بصورت گسترده همراه با واکسن ماساچوست بکار می رود .این واکسن مرکب را به نام واکسن MMAS_CONN IB می شناسند.به دلیل شیوع نسبتا وسیع سروتیپ ارکانزاس ؛ واکسن مربوطه نیز به سرعت ساخته شد.اما پس از مدتی معلوم شد سویه آرکانزاس مرغهایی را که قبلا با واکسن MMSS, و حتی آنهایی را که با واکسن MMSS_CONN IB مایه کوبی شده بودند را میتواند آلوده کند.در سال ۱۹۹۷ با کشف این موضوع واکسن متفاوتی به نام ARK-IB برضد نوع دیگر I B V معروف به IRK-type I B V در ایالت جورجیا بدست Sander و همکارانش تولید شد. شیوع یکسان I BV در میان مرغهای گوشتی و همچنین انواع تخمگذار در Delaware در خلال دهه نود که توسط Gelbو همکارانش گزارش شد حقایق جدیدی را آشکار ساخت.بر اساس اطلاعات جدید وجود انواع دیگر I B V که به لحاظ ریشه وراثتی و تشخیص سرمی یکسان بودند اثبات می شد .
سویه های جدید با مشخصات فوق الذکر (مثل سویه DE /۰۷۲ /۹۲ ) قادر بودند هر دو گروه طیور گوشتی و تخمگذار را مبتلا کنند. سویه DE /۰۷۲ I B V را می توان بصورت نوعی واکسن تجاری بدست آورد (برگرفته از Scheriing _Plought Animal Health, union N.J. ) . بعدها آشکار شد سروتیپ DE /۰۷۲ رابطه نزدیکی با نوع DI۴۶۶ دارد که در هلند از این سویه در واکسنهای تجاری استفاده میشود. در ایالت جورجیا اساسا آلودگی سروتیپ DE /۰۷۲ I B V به وفور دیده می شد اما بزودی رقیب جدیدی برای DE / ۰۷۲ پیدا شد. نام سویه جدید Georgia ۹۸ بود. بر اساس تحقیقات معلوم شد سویه جدید بسیار شبیه به DE /۰۷۲ است اما به لحاظ ژنتیکی متفاوت می باشد (lee و همکارانش) . وجود این واریته های جدید در مکزیک ( توسط Escorcia وهمکارانش) و همچنین در برزیل ، ونزویلا، ایتالیا، ، هلند وانگلستان گزارش شده است. واکسن جدیدی موسوم به ۴ / ۹۱ توسط Cook و همکارانش تعریف و تهیه شد که Intervet برای اولین بار آن را آزمود و عرضه کرد.
بر اساس گزارشهای Di Fabio و همکارانش واکسن ۴ / ۹۱ به طور وسیعی در اروپاو امریکای جنوبی به ویژه در برزیل بکار گرفته می شود. بسیاری از نمونه های خارجی ویروس I B V با سروتیپ های شناخته شده ای نظیر ۴ /۹۱ قرابت مولکولی نشان داده اند. بر اساس تحقیقات Collison و همکارانش ،امروزه همه بر این باورند که نقل و انتقال طیور و انواع واکسنهای I B V بین مناطق مختلف موجب تلفیق ویژگیهای سروتیپ های I B V شده است. گزارش های جدید مطالب جالب و غیرقابل انتظاری در بر دارند مثلا Esorcia از مکزیک از سویهء متفاوت I B V گزارش داده است که به واکسن ۴ /۹۱ پاسخ نداده است و در گزارش دیگری از مکزیک Gelb و همکارانش خبر از شیوع یک سویه منحصر بفرد مکزیکی I B V داده اند . این سویه از نوع ژنوتیپی BL_۵۶ است در حالی که دیگر همه گیری ها منشاء سروتیپی CONN داشته اند. در گزارش قید شده علی رغم آنکه بسیاری از گله ها با واکسن MASS_CONN I B V مایه کوبی شده اند ، اما مبتلا به برونشیت شده اند.
نمونه های بدست آمده از بسیاری فارمهای گوشتی آلوده به I BV در می سی سی پی جهش هایی را در سویه ARK نشان می دهند. این سویه ها قرابت های ژنتیکی بسیاری با نوع ARK_I B V دارند ، علاوه بر آن علایم آن نیز بسیار شبیه به همه گیری گزارش شده در جرجیا توسط Shi و همکارانش است.لازم به ذکر است همه گیری I B V در جرجیا از نوع ARK بود.بر اساس همین گزارش این نوع ARK_I B V ظرف مدت یکسال در تمام ایالت شیوع پیدا کرده است. علت گسترش سریع آن وجود ایمنی زیستی ضعیف ذکر شده است. Nix و همکارانش از شیوع I B V نوع ARK در فارمهای گوشتی Delmarva خبر داده اند.مبتلایان برخی آلوده به نوع معمول این سروتیپ بوده و بعضی نیز آلوده به ARK_DPI ,ARK ۹۹ وانواع شبیه به واریته دیده شده در جرجیا بوده اند. احتمالا دلیل به وجود آمدن جمعیتهای جدید ویروسی در ایالات متحده بکارگیری فصلی (در ماه های اکتبر و آوریل) واکسن نوع ARK است.
به نظر می رسد پس از توقف واکسیناسیون ، واکسن بجا مانده در فارم و یا ویروسهای موجود در محیط ،گله های واکسینه نشده را مستعد و حساس یافته،تکثیر شده ،و در نهایت باعث آلودگی فارم می شوند.در تکمیل عوامل فوق N ix و همکارانش به ضعف حفظ بهداشت سالن های مرغداری و عدم استفاده کافی از مواد ضدعفونی کننده نیز اشاره کردهاند. در برخی از مرغداری های گوشتی از بسترهای بجا مانده از یک و یا حتی دو سال قبل نیز استفاده میشود. بر اساس تحقیقات چینی ها (Yu و همکارانش) بیست و چهار نمونهء شناسا یی شدهء I B V را می توان در سه گروه ژنتیکی امریکایی ؛ اروپایی ‍، و آسیایی طبقه بندی کرد.بر اساس گفته های این محققین تلفیق ژنتیکی مرتبا به خاطر تنوع ویروس I B V به وقوع می پیوندد. I BV توانایی زیادی در جهش ژنتیکی و تغییرات سروتیپی دارد و لذا بصورت خطری بالقوه برای صنعت پرورش طیور باقی خواهد ماند.
به همین لحاظ پیش بینی میشود واکسن آن نیز پیوسته تکامل یابد و همواره بازار گرمی داشته باشد ، هر چند که ایمنی کامل آن جای سوال خواهد داشت. رفتار ویژه این ویروس را می توان قابل مقایسه با ویروس نیوکاسل دانست که با گذشت شصت سال از تاریخ کشف آن هیچ تغییر سروتیپی نداشته است. لذا به جهت آنکه جوجه ها را نمی توان در مقابل سروتیپ های گوناگون I B V واکسینه کرد ، بهتر است از واکسنهایی استفاده شود که بهترین مقاومت را در برابر سویه های شایع در منطقه ایجاد می کنند. برای انجام این مهم بررسی سرولوژیک سویه های موجود در منطقه ، نمونه برداری و ایزولاسیون ویروس ها و در نهایت انجام مطالعات ایمنی وحفاظتی ضروری است.در پایان باید اضافه کرد که جلوگیری از بیماریهای تضعیف کننده دستگاه ایمنی و عفونتهای باکتریایی به همراه شرایط مساعد محیطی مقاومت پرنده را در مقابل این بیماری افزایش داده و از عکس العمل منفی در مقابل واکسن می کاهد ، همچنین تلفات ناشی از بیماریهای تنفسی و هزینه های دامپزشکی وجود بیماری در فارم نیز به حد اقل می رسند.

مترجم: مهندس وحید حقی

منبع : موسسه مرغداری ایران