بررسی اثرات استفاده از گیاه دارویی نعناع بر میانگین افزایش وزن و ضریب تبدیل غذایی جوجه گوشتی

بالا رفتن هزینه تولید ، ایجاد مقاومتهای آنتی بیوتیکی در انسان بدلیل مصرف گوشت سفید حاوی داروهای آنتی بیوتیکی و به مخاطره افتادن بهداشت و سلامت جامعه .به نظر می رسد مصرف گیاهان دارویی با اثرات درمانی مشخصی بتواند تا حدود زیادی از این معظلات جلوگیری کند .به یاد داشته باشیم که موفقیت در صنعت طیور گوشتی کشور منوط به عرضه گوشت سالم و بهداشتی با حداکثر تولید و حداقل هزینه می باشد . تا بدینوسیله این صنعت بتواند با رقبای خارجی خود رقابت کند.گیاهان دارویی یکی از مهمترین منابع عمده داروها محسوب می شوند. طبق نظر سازمان بهداشت جهانی حدود۸۰ درصد جمعیت جهان برای مراقبتهای اولیه بهداشتی ترجیح می دهند که از عصاره های گیاهی و یا ماده مؤثر آنها استفاده کنند( ۵).در کشور ما استفاده از گیاهان دارویی سابقه بسیار کهن داشته و می توان ادعا نمود که جامعه بشری بسیاری از کشفیات علمی جهان پزشکی را مدیون تلاشهای دانشمندانی همچون ابوعلی سینااست( ۳ ). در حال حاضرجایگزینی گیاهان دارویی بجای داروهای سنتتیک در درمان بیماریهای انسان در حال پیشرفت می باشد( ۵) . اما متأسفانه در زمینه کاربرد گیاهان دارویی در درمان بیماریها در صنعت طیور مطالعات کمتری صورت گرفته است .
●مواد و روشها
گیاه دارویی منتا پی پریتا .این گیاه از تیره نعنائیان ،جنس منتا و گونه پی پریتا.گیاهی است علفی پایا ریزوم دار ،دارای ساقه های افراشته و برگها پوشیده از کمی کرک ( ۲ ) . جهت استفاده ازِ گیاه فوق : برگ و سرشاخه های تازه گیاه جمع آوری و پس از خشک کردن در سایه ، بصورت پودر استفاده شد .
●روش تحقیق :
ابتدا سالن پرورش آماده سازی و بوسیله توری مرغی در چهار بلوک و هر بلوک در ۱۰ تیمار ( جمعاً ۴۰باکس) تقسیم بندی شده و تعداد ۱۳۰۰ قطعه جوجه گوشتی تهیه و مدت یک هفته در شرایط یکسان نگهداری شدند. پس از آن یک سلکسیون صورت گرفته و جوجه های وا زده جدا شدند سپس تمام ۱۰۰۰ قطعه باقیمانده مجدداً وزن کشی ومیانگین وزن هر قطعه مشخص گردید .برای هر باکس ۲۵ قطعه جوجه بصورت تصادفی انتخاب و وزن کشی شد برای هر باکس یک پلاک نصب و در جلوی درب هر باکس یک فرم ثبت اطلاعات روزانه نصب شد .دان بصورت روزانه وزن و در اختیار جوحه های هر باکس قرار می گرفت. لازم بذکر است که جیره های غذایی در طول مدت اجرای آزمایش بطور یکسان تنظیم و برای هر تیمار میزان تعیین شده از نعناع به جیره اضافه می شد.
سطوح مصرف نعناع شامل سطوح صفر، ، ۴/۵ ، ۳ ،۱/۵ کیلوگرم در هر تن جیره بود.
سطوح داروهای آنتی بیوتیکی نیز شامل، سطح صفر- تیمارهایی که در طول دوره آزمایش دارو مصرف نکردند و سطح -۱ تیمارهایی که بر حسب مورد و تشخیص دامپزشک فارم داروهای آنتی بیوتیکی دریافت نمودند.
●نتایج
در طول مدت آزمایش در بین سطوح مختلف نعناع ، مصرف ۴/۵ کیلوگرم نعناع با ۷۸/۵۲ گرم دارای بیشترین میانگین افزایش وزن و تیمار شاهد با۲۲/۴۸ گرم دارای کمترین میانگین افزایش وزن بوده است.
در بین ۱۰ تیمار مورد بررسی و با در نظر گرفتن اثرات متقابل فاکتورهای مورد بر رسی مصرف ۵/۳ و ۵/۴کیلوگرم نعناع همراه با داروهای آنتی بیوتیکی نسبت به مصرف داروهای آنتی بیوتیکی تأثیر قابل توجهی داشته است. در بین سطوح مختلف مصرف نعناع بدون مصرف داروهای آنتی بیوتیکی ، بهترین ضریب تبدیل غذایی با ۰۴/۲ مربوط به سطح ۵/۴ کیلوگرم می باشد که نسبت به تیمار ۲/۹۷ اختلاف معنی دار می باشد.
دربین تیمارهای مختلف و اثرات متقابل فاکتورهای مورد بررسی بهترین ضریب تبدیل غذایی مربوط به سطح ۳ کیلو گرم نعناع همراه با داروهای آنتی بیوتیکی است که نسبت به تیمار شاهد با ضریب تبدیل۲/۲ اختلاف قابل توجهی داشته است هر چند این اختلاف معنی دار نیست.
●بحث و نتیجه گیری
طبق نتایج موجود مصرف نعناع همراه با جیره غذایی جوجه های گوشتی نه تنها تأثیر سؤ بر مصرف غذا نداشته است بلکه تأثیر بسیار مثبت بر افزایش وزن ، ضریب تبدیل غذایی داشته است .بررسی نتایج نشان می دهد که با افزایش مقادیر مصرف نعناع درجیره نسبت به جیره شاهد که فاقد نعناع بوده است میانگین افزایش وزن روزانه بهبود یافته است . که بنظر می رسد نعناع بدلیل داشتن خاصیت آنتی سپتیک مانع از رشد باکتریهای مضر دستگاه گوارش شده و هضم و جذب بخوبی صورت گرفته است . موثقی خاصیت آنتی سپتیکی نعناع را بدلیل وجود مانتول دانسته است ( ۴ ). در همین رابطه۱۶۰۵ مطالعات نشان داد که نعناع بدلیل داشتن آلفا هومولون سبب تقویت معده و آرام شدن حرکات روده ای می شود ( ۶) .همچنین نتایج نشان داد که مصرف نعناع همراه با داروهای آنتی بیوتیکی نه تنها تأثیر سؤ نداشته است بلکه در سلامت جوجه ها و افزایش وزن تأثیر مثبت داشته است که بنظر می رسد ترکیبات موثره نعناع از جمله (لیمونن ، مانتول و بتاکاریو فیلن رروی عملکرد داروهای تاثیر مثبت داشته است.بررسی نتایج مربوطه به ضریب تبدیل غذایی جوجه های تحت آزمایش نشان نمی دهد که مصرف نعناع تا حدود زیادی ضریب تبدیل غذایی را بهبود داده است . لذا بنظر می رسد خواص دارویی این گیاه در فعالیت دستگاه گوارش تأثیرمثبت داشته است . قابل ذکر است امین در مطالعات خود نشان داد که مصرف نعناع سبب درمان دیر هضمی و کندکاری معده می گردد۱).

منابع
۱- امین غلامرضا. ۱۳۷۰ . گیاهان دارویی ایران . انتشارات معاونت پژوهشی وزارت بهداشت و آموزش پزشکی.
۲- زرگری علی . ۱۳۶۹ . گیاهان دارویی ایران. جلد چهارم . انتشارات دانشگاه تهران .
۳-صمصام شریعت ،هادی و فریبرز معلم. ۱۳۶۷ . درمان با گیاه .انتشارات چاپ خانه دیبا.
- ۴موثقی ،شهناز. ۱۳۶۷ . بررسی خواص فیتوشیمیایی تعدادی از گیاهان استان کهکیلویه و بویر احمد. انتشارات سازمان
جنگلها و مراتع
۵- Duke, J. A. ۱۹۸۹. CRC Hand book of Medical plant CRC press inc Boca
ratonfloridon.
۶-. Essential Ols Desk Reference, Second Edition. Compiled by Essential Science
Publishing, ۲۰۰۱ p.۱۹۱-۱۹۸
نعمت ا… اسدی، محمد تقی توحیدیان ، سید داوود حسینی.
مرکز تحقیقات کشاورزی استان مرکزی

منبع : موسسه مرغداری ایران