جیغ بنفش زیر یک سقف مشترک

بنا بر سنت اما ایرانیان در روز خواستگاری به پسر و دختر دقایقی فرصت داده می‌شود تا با یکدیگر گفت‌وگو به قولی نخستین آشنائی را تجربه کنند. در این آشنائی‌های اولیه، طرفین سعی می‌کنند به شناخت یکدیگر بپردازند اما به‌طور معمول هدف‌های اساسی مطرح نمی‌شود و اغلب در برابر یکدیگر کوتاه می‌آیند و تعارف می‌کنند.اما پس از آنکه زیر یک سقف قرار می‌گیرند، تازه پی به خواسته‌ها و نیازهای یکدیگر می‌برند و این امر زمانی روی می‌دهد که کار از کار گذشته است. بنابراین توجه به مشاوره قبل از ازدواج بسیار پراهمیت است. مشاوره قبل از ازدواج انواع مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به مشاوره ژنتیک اشاره داشت که لزوم انجام آن به‌دلیل رواج ازدواج‌های فامیلی در ایران، غیرقابل انکار است. از سوی دیگر با تغییر و تحولات اجتماعی و شهرنشینی، نوع مشکلات زوج‌ها نیز تحت‌تأثیر قرار گرفته و دیگر مشورت‌های خانوادگی و فامیلی نیز به تنهائی کاری را از پیش نمی‌برد. در نتیجه ضرورت مشورت با یک مرجع آگاه و مطلع را طلب می‌کند.دکتر غنچه راهب، عضو هیئت علمی گروه مددکاری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی می‌گوید: ازدواج فرآیندی است که در آن پیوند دو فرد از دو جنس گوناگون با ویژگی‌های روانی، اجتماعی و بیولوژیک متفاوت حاصل می‌گردد. در واقع ازدواج نوعی قرارداد اجتماعی است که علاوه بر آن از فراد، ویژگی‌ها و علایق فردی متأثر می‌شود، تحت‌تأثیر ویژگی‌های فرهنگی، هنجارها، سنت‌ها و آداب و رسوم هر جامعه قرار دارد. پس در اینجا می‌باید دو نکته اساسی را مدنظر قرار داد: ۱. ویژگی‌های شخصیتی طرفین ۲. ویژگی‌های خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی آنها.از آنجا که ازدواج تعاملی دوجانبه است که زن و شوهر باید در مدت زمانی طولانی با اتفاق‌نظر یکدیگر در زیر یک سقف زندگی کنند و نیازهای عاطفی، روانی و زیستی یکدیگر را برطرف نموده و خانواده را به‌سوی پویائی و کارکردهای خاص خود هدایت کنند، وجود تفاهم فردی، فرهنگی و اجتماعی حائز اهمیت است. در نتیجه وجود شکاف‌های عمیق در ویژگی‌های شخصیتی و اجتماعی منجر به بروز عدم تفاهم، نزاع و در نهایت از هم پاشیدگی خانواده می‌شود.این نکته را نباید از نظر دور داشت که شناخت فرد از خود، خواسته‌ها و عواطفش بسیار مؤثر بوده و پس از آن شناخت فرد مقابل و مقایسه‌ای میان تشابهات و نقاط تضاد و عدم تفاهم نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. متأسفانه در جامعه ما بسیاری از جوانان شناخت درستی از خود و خواسته‌هایشان ندارند و این عدم شناخت نسبت به فرد مقابل نیز وجود دارد. پس پیوند عاطفی آنها به لحاظ نیازهای ظاهری و زودگذر بوده که در بستر زمان مبدل به نفرت، جدائی یا طلاق عاطفی دو فرد از یکدیگر می‌شود که البته نقش مددکاران اجتماعی به‌عنوان افرادی که به ارائه شناخت و بیان فاکتورهای مؤثر در انطباق هویت دو طرف می‌پردازند، حائز اهمیت است.
دکتر راهب، معتقد است که در دایره این شناخت بایستی ویژگی‌های خانوادگی، فرهنگی و سطح برآورده کردن نیازهای اولیه اقتصادی را نیز لحاظ کرد، زیرا در غیر این‌صورت، برآورده نکردن نیازها منجر به بروز اختلاف و جدائی خواهد شد. نکته حائز اهمیت دیگر چگونگی و راه‌های برخورد و تعامل زوجین با یکدیگر است که در این رابطه می‌توان به مهارت‌های ارتباطی زوجین همچون مهارت‌های مذاکره، حل تعارضات بدون خشونت و ارتباط مؤثر اشاره کرد.همه این مهارت‌ها در فرآیند رفتارهای کلامی و غیرکلامی تحقق می‌یابد. نقش مشاوران و مددکاران اجتماعی، آموزش این مهارت‌ها به زوجین است که فرآیند تعامل و ارتباط مؤثر با یکدیگر را بیاموزند. از سوی دیگر ازدواج یک قرارداد اجتماعی است که طرفین باید کاملاً نسبت به حقوق خود آگاه باشند و بدانند که در کنار دوستی و عشق، فرآیندهای حقوقی مانند مهریه، جهیزیه، نفقه، حق طلاق، حق حضانت فرزندان و... را باید مدنظر قرار دهند.ازدواج دارای جنبه‌های متنوع زیست‌شناختی، جامعه‌شناختی و روان‌شناختی است. مردم و مقامات دولتی در سراسر جهان در مورد مشاوره زیست‌شناختی پیش از ازدواج اتفاق‌نظر دارند. برای نمونه در کشورمان نمونه خونی متقاضیان ازدواج برای بررسی برخی اختلالات از جمله تالاسمی مورد آزمایش قرار می‌گیرد. در صورتی‌که در یکی از طرفین بیماری ارثی وجود داشته باشد، آنگاه باید اقدام به مشاوره ژنتیکی کنند.از نظر جامعه‌شناسی از قرن‌ها پیش مرسوم بوده که خانواده‌های طرفین در مورد یکدیگر پرس‌وجو می‌کنند و ازدواج با توجه به شرایط اجتماعی و هماهنگی زن و شوهر انجام شده است. اما امروزه، مسئله روان‌شناختی مطرح می‌شود. به این مفهوم که در دنیای نوین علاوه بر ابعاد جسمی و اجتماعی ازدواج، بعد روان‌شناختی نیز اهمیت دارد. چرا که با شیوع نابسامانی‌های شخصیتی و بیماری‌های روانی امروزه مشاوره پیش از ازدواج نیز توصیه می‌شود. این موضوع به‌ویژه زمانی ضروری بوده که یکی از طرفین یا هر دوی آنها اختلالات رفتاری مانند پرخاشگری، بدبینی، افسردگی و اضطراب داشته باشند. شاید زمانی برسد که علاوه بر آزمایش خون از متقاضیان ازدواج، آزمایش روانپزشکی نیز الزامی می‌شود.ازدواج فرآیندی است که در بستر ارتباطات خانوادگی حاصل می‌شود و خانواده در ازدواج و فرآیندهای پس از ازدواج نقش مؤثری دارد. بنابراین در مشاوره پیش از ازدواج باید نکات مثبت و منفی این نوع ارتباطات باز گردد و به زوجین چگونگی و سطح این ارتباط‌ها آموخته می‌شود.متأسفانه در فرهنگ ما، مراجعه به مشاور و روانشناس مساوی با اعتراف به دیوانگی است و کمتر کسی در مواجهه با استرس‌ها و فشارهای روانی به مشاوران روانشناس مراجعه می‌کند.سمیه محمدی، دانشجوی رشته علوم‌تربیتی در این‌باره می‌گوید: قبل از هر چیز باید معنای مشاوره را بین مردم به‌خصوص جوانان آشکار کرد. زیرا اغلب فکر می‌کنند کسانی نیاز به مشاوره دارند که دارای یک‌سری مشکلات روحی و روانی هستند. اما اگر دقیق به این موضوع نگاه کنیم متوجه خواهیم شد که هیچ‌کدام از ما به درستی شناخت کفی از خودمان نداریم و عدم این شناخت منجر به بروز معضلات زیادی در زندگی زناشوئی یا حتی ارتباط با دیگران می‌شود. مشاوره قبل از ازدواج تا حدود زیادی به فرد کمک می‌کند تا با انجام یکسری تست‌های شخصیت به شناخت خود و طرف مقابل بپردازد. علاوه بر این اگر مشاوره را فقط منوط به ازدواج ندانیم در هر مرحله‌ای از زندگی چه هنگامی که با مشکلات مواجه هستیم یا قصد انتخاب داریم، می‌توانیم راهکارهای بهتری را در زندگی به‌کار ببریم و هیچ‌وقت دچار پشیمانی نمی‌شویم.

منبع : روزنامه اعتماد