اپیدمیولوژی و راههای انتقال هپاتیت C در ایران و جهان

ویروس HCV اولین بار در سال ۱۹۸۹ از خون بیماران مبتلا به هپاتیت مزمن كه دارای هیچ كدام از ویروسهای هپاتیت شناخته شده تا آن زمان نبودند جدا شد. شیوع جهانی آن كمتر از هپاتیت B است ولی با یافتن روشهای جدید تشخیصی و نیاز گشترش جهانی آزمون آن انتظار افزایش موارد آن در سراسر جهان می رود. در حال حاضر حدود۳% مردم جهان یعنی در حدود۱۸۰ میلیون نفر به آن مبتلا هستند. در جهان غرب شایعترین علت بیماریهای مزمن كبدی پس از هپاتیت الكلی مربوط به هپاتیت C است. همچنین سیروز ناشی از این ویروس مهمترین علت پیوند كبد در غرب می باشد.ایران از نظر جغرافیایی در منظقه پر شیوع خاورمیانه قرار دارد ولی چندین مطالعه انجام شده نشان می دهند كه حداكثر میزان شیوع HCV در سیستان و بلوچستان بوده و كمتراز ۵/۱ % است بنابراین ایران جزو مناطق با شیوع كم می باشد. در تهران حدود۳/۰% اهداكنندگان خون، آلوده بوده اند. در این بیماران سیروتیك تنها ۱۰% عفونت HCV وجود داشته است.بیشترین میزان شیوع در بین معتادان تزریقی است كه متاسفانه كنترل این گروه از نظر انتشار بیماری بسیار مشكل می باشد. بیماران خاص نظیر مبتلایان به تالاسمی، هموفیلی و افرادی كه دیالیز می شوند نیاز به تزریق مكرر خون و فراوردهای خونی داشته اند نیز گروه عمده ای از بیماران شناخته شده ایرانی را تشكیل می دهند ولی با توجه به كنترل دقیق خونهای اهدایی شانس ابتلا به هپاتیت C از راه خون ۱ در ۲۰۰ به حدود ۱ درصد هزار كاهش یافته است.عفونتهای شغلی در پرسنل پزشكی در اثر آلوده شدن با خون فرد بیمار نیز وجود دارد ولی احتمال آلوده شدن از این طریق نسبت به هپاتیت B كمتر است. انتقال از مادر به جنین به ندرت صورت گرفته و بیشتر موارد مربوط به مادرانی است كه همزمان آلودگی باHIV هم داشته اند. انتقال از راه جنسی نادر بوده و اكثر موارد مشاهده شده شركای جنسی متعدد و آلوده داشته اند. خالكوبی هم در بعضی نقاط جهان از راههای نسبتاً مهم می باشد.ویروس HCV دارای ژنوتیپهای گوناگون است ۶ ژنوتیپ قطعاً شناسایی شده و ۴ نوع اول آن اهمیت كلینیكی از نظر درمان دارند. شیوع ژنوتیپهای مختلف بر حسب مناطق جغرافیایی و نحوه انتقال تفاوت می كنند در انتقال از راه خون معمولاً ژنوتیپ b۱ دیده می شود در حالی كه بین معتادان تزریقی ژنوتیپ ۳ بیش از سایر بیماران دیده می شود. از نظر جغرافیایی در اروپا و آمریكا ژنوتیپهای ۱ و ۳ شایعترند در حالیكه در آفریقا ژنوتیپ ۳ بیش از سایر بیماران دیده می شود. مطالعات آسیایی بیشتر در قسمتهای شرقی این قاره انجام شده و نتایج نظیر آمریكا است. اپیدمیولوژی ژنوتیپها در ایران در دست بررسی است ولی هنوز نتایج آن مشخص نشده است. یكی از گروههایی كه هپاتیت C شیوع بالایی بین آنها دارد بیماران تالاسمیك است. در این بیماران به علت دریافت مكرر خون بارآهن كبدی افزایش می یابد و این مسئله میزان درگیری كبدی را افزایش می دهد. بنابراین در پیگیری بیماران تالاسمیك برآورد میزان آهن چه در نمونه كبدی و چه به صورت فریتین سرم بسیار مهم است در این بیماران معمولاً ریباویرین تجویز نمی شود ولی با این وجود اغلب ایشان پاسخدهی خوبی به انترفرون دارند.



دكتر علی اسد هشترودی

منبع : پایگاه جامع اطلاع رسانی پزشکان ایران