شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
مجله ویستا

ریشه‌های جاز


جاز اولیه، عناصر فرهنگ‌های موسیقائی متعددی همچون فرهنگ‌های آفریقای باختری، آمریکا و اروپا را در هم آمیخت. خاستگاه برده‌های آمریکائی اغلب آفریقای باختری بوده که امروزه شامل غنا، نیجریه و چند کشور دیگر است. تکیه بر بداهه‌پردازی، استفاده از طبل، صداهای کوبشی و ریتم‌های پیچیده شماری از عناصر موسیقی آفریقائی باختری هستند که بر جاز تأثیر داشته‌اند. دیگر ویژگی‌ جاز که شاید برگرفته از موسیقی آفریقای باختری است، ندا و پاسخ (call and response) است. در اغلب قطعه‌های آوازی آفریقای باختری، عبارت‌هائی که یک‌ تکخوان می‌خواند بارها توسط همسرایان پاسخ داده می‌شود. ندا و پاسخ در جاز هنگامی است که آواز تکخوان از سوی یک ساز، یا عبارت‌های اجراء شده با یک ساز (یا گروهی از سازها) با سازی دیگر (یا گروهی دیگر از سازها) پاسخ داده می‌شود. الگوی ندا و پاسخ در جاز منشأ سرراست‌تری نیز دارد و آن مراسم کلیسائی سیاهان آمریکائی است که در آن حاضران در کلیسا با آواز به 'ندای' واعظ پاسخ می‌گویند. در آمریکا، سیاهان گستره‌ای غنی از انواع موسیقی را پروراندند که از منابع اساسی جاز شد. آوازهای کشت‌وکار، آوازهای مذهبی، سرودهای انجیلی و رقص‌هائی مانند کِیک‌واک (cakewalk) از آن جمله هستند؛ این قطعه‌ها اغلب نت‌نویسی نمی‌شدند و اکنون به آنها دسترسی نداریم، اما شاید با صداها و ریتم‌هائی مانند صداها و ریتم‌های جاز اولیه اجراء می‌شده‌اند.
موسیقی سیاهان بر موسیقی سفیدپوستان آمریکا - شامل سرودها، آوازهای مردم‌پسند، نغمه‌های عامیانه، رقص‌ها، مارش‌ها و قطعه‌های پیانوئی - تأثیر گذاشته و از آن تأثیر پذیرفته است. موسیقی سفیدپوستان تا اندازه‌ای منشأ آمریکائی دارد، توسط آهنگسازان اروپای به نگارش درآمده و یا از آنان تأثیر گرفته است. سنت‌های موسیقائی آمریکائی و اروپائی در سدهٔ نوزدهم، فراهم آورندهٔ ملودی‌ها، هارمونی‌ها و فرم‌هائی شدند که در پس‌زمینهٔ جاز شالودهٔ موسیقی آمریکائی را تشکیل دادند.
سنت آمریکائی همنوازی در قالب دسته‌های سیار موسیقی یک یاز منابع اصلی جاز بود. دسته‌های موسیقی - متشکل از سیاهان یا سفیدپوستان - طی پایان سدهٔ نوزدهم و اوایل سدهٔ بیستم، جایگاهی مهم در زندگی آمریکائی داشتند. کم‌وبیش هر دهکده‌ای صاحب دستهٔ موسیقی خود و مکانی ویژهٔ نوازندگی آنان بود؛ دسته‌های موسیقی در گردش‌های گروهی، گردهمائی‌ها، تظاهرات سیاسی، محافل رقص و کارناوال‌ها حضور داشتند. بسیاری از سازهای دسته‌های سیار موسیقی - ترومپت، کُرنت، ترومبون، توبا، کلارینت و طبل - در دسته‌های قدیمی جاز نیز به‌کار گرفته می‌شدند. موسیقی برخاسته از این سنت آمریکائی، بر فرم‌ها و ریتم‌های جاز اولیه تأثیر گذاشت.
رگتایم (ragtime) و بلوز (blues)، دوشادوش موسیقی دسته‌های همنواز، از منابع بی‌واسطهٔ جاز بوده‌اند. رگتایم، سبکی سنکوپ‌دار در موسیقی پیانو است که از دههٔ ۱۸۹۰ تا حدود ۱۹۱۵ رواج داشت. اصطلاح بلوز - در یکی از معانی خود - اشاره به سبکی از موسیقی آوازی سیاهان دارد که دربردارندهٔ نت‌های 'افتاده - bent، نتی که اندکی بم‌تر از آنچه باید اجراء می‌شود - م' و خزش میان صداهای زیر و بم است.


همچنین مشاهده کنید