دوران آغاز تاریخی

اين دوران از زمانى آغاز مى‌شود که در اجتماع بشرى خط به‌وجود آمد. دوران تاريخى در هر قسمت از جهان و به‌خصوص در دنياى باستان که شامل خاور نزديک و خاورميانه است، در زمان خاصى بود. آغاز اين دوران بستگى به پيشرفت و تکامل اجتماع و يا منطقه داشت. تقسيم‌بندى دوران‌هاى مختلف بشر، از نظر قدمت و تاريخ‌گذارى در تمام نواحى جهان به‌نحو يکسانى صورت نگرفته است. بنابراين هر يک از دوران‌هاى پيش از تاريخ، آغاز تاريخى و تاريخى ممکن است در زمان‌هاى مختلف در اجتماعات گوناگون بشرى ظاهر گرديده و نحوه زندگى آنها را تغيير داده باشد. اين وضعيت حتى در يک کشور نيز ممکن است براساس وضعيت جغرافيائى اقليمى و يا ارتباطات سياسى و اقتصادى در دوران باستان به يک صورت نباشد. ايران نيز از اين وضعيت مستثنى نيست. توجه به وضعيت جغرافيائى اين مرز و بوم و وضعيت گذشته آن نشان مى‌دهد که اجتماعات مستقر در نواحى مختلف کشور ما نيز در زمان‌هاى مختلف وارد دوران آغاز تاريخى و سپس دوران تاريخى شدند. از اين نظر مى‌توان کشور ايران را به دو منطقه تقسيم نمود. يکى فلات و قسمت‌هاى شمال و ديگر دشت‌هاى جنوب و جنوب غربي. منطقه اول طبق مدارک موجود، در اوايل هزاره اول پيش از ميلاد به‌تدريج وارد دوران آغاز تاريخى گرديد. دوران تاريخى نيز در حدود اواسط نيمه اول هزاره اول در اين منطقه شروع شد. مدت زمانى را که اجتماعات براى تکوين و شکل‌پذيرى دوران تاريخى پشت سرگذاشتند به‌نام دوران آغاز تاريخى خوانده مى‌شود.

در نيمه جنوبى ايران و به‌خصوص نواحى جنوبى غربى خيلى قديمى‌تر از نيمه شمالى دوران آغاز تاريخ وجود داشته است. با توجه به تاريخ ايلام که از اوايل هزاره سوم پيش از ميلاد شروع مى‌شود، به‌خوبى معلوم مى‌گردد که شکل‌پذيرى و تکوين دوران تاريخ کشور ايران در حدود اواخر هزاره چهارم پيش از ميلاد بوده است. از اين رو مى‌توان اين زمان را دوران آغاز تاريخ نواحى جنوبى کشور ايران يا منطقه ايلام خواند. دوران آٰاز تاريخى در کشور ايران در قسمت‌هاى شمال فلات در اوايل هزاره اول و در قسمت‌هاى جنوبى در اواخر هزاره چهارم شروع شده در واقع شروع اين دوران در دو ناحيه مختلف ايران حدود ۲ هزار سال با يکديگر تفاوت دارد.

به‌طور کلى مى‌توان اظهار کرد که سرزمين ايران با توجه به تاريخ ايلام از اوايل هزاره سوم پيش از ميلاد وارد دوران تاريخ گرديد و از اواخر هزاره چهارم پيش از ميلاد دوران آغاز تاريخى شروع شد. در ايران هزاره چهارم پيش از ميلاد يعنى حدود هزار و پانصد سال پيش خطوط تصويرى به‌وجود آمد و در حفارى‌هاى باستان‌شناسى دلايل و مدارک کافى در اثبات اين مدعا کشف گرديد. لوح‌هاى گلى با خطوط تصويرى اوليه در لايه‌هاى باستان‌شناسى متعلق به اواسط هزاره چهارم پيش از ميلاد به‌دست آمد و اين دوران را در باستان‌شناسى دوران آغاز ادبيات و يا آغاز خط و سواد نامگذارى کردند.

دوران آٰغاز تاريخى در دنياى باستان تقريباً شامل دورانى است که بشر دوران‌هاى جمع‌آورى غذا، آغاز کشاورزي، استقرار در دهکده‌ها و ابتداى شهرنشنى را پشت سر گذاشته و وارد دوران آغاز تاريخى و يا دوران آغاز ادبيات و خطا گرديد.