بعضی طرح‌های RCT

به‌خاطر داشتن بعضى انواع کارآزمايى‌هاى شاهددار مفيد است؛ به قرار ذيل:

۱. طرح مطالعه همزمان موازى (Concurrent Parallel)

در اين حالت (مطابق نمودار طرح کارآزمايى درمانى شاهددار متقاطع و موازى ) بين دو گروه اتفاقى تخصيص يافته مقايسه به‌عمل مى‌آيد، يک گروه با درمان خاص مواجه شده و گروه ديگر با آن مواجه نشده است. بيماران در مدت پژوهش در گروه‌هاى مورد بررسى و شاهد باقى مى‌مانند.

۲. طرح‌هاى مطالعاتى نوع متقاطع (Cross-Over Type)

در اين نوع بررسى از بيماران عنوان شاهد هم استفاده مى‌شود به اين ترتيب که هر دو نوع درمان مورد ارزيابى و شاهد را برحسب تصادف دريافت مى‌دارد. بيمار بصورت متقاطع جزو گروه بررسى يا شاهد (و بالعکس) قرار مى‌گيرد. اين مدل در شکل (نمودار طرح کارآزمايى درمانى شاهددار متقاطع و موازى -ب) نشان داده شده و مانند روش قبل بيماران بصورت اتفاقى به دو گروه بررسى و شاهد تخصيص مى‌يابند، گروه مورد بررسى درمانِ موردنظر و گروه شاهد درمانِ متفاوت از درمان فعال يا پلاسبو (دارونما) را دريافت مى‌کنند - دو گروه در طول زمان مورد مشاهده قرار مى‌گيرند و سپس بيماران هر گروه دارو يا دارونماى دريافتى‌شان تعويض مى‌شود تا داروى بدن هريک حذف شود و هرگونه اثرات مربوط به باقى ماندن احتمالى و حذف شود. اين وضعيت در شکل نمودار طرح کارآزمايى درمانى شاهددار متقاطع و موازى بصورت خطوط مورب نشان داده شده است. پس از پايان دارو تجويز دارو (که مدت آن برحسب ويژگى‌هاى داروشناختى داروى مورد آزمايش تعيين مى‌شود) جاى دو گروه با هم عوض مى‌شود و آنها که درمان مورد آزمايش را مى‌گرفته‌اند تبديل به گروه شاهد که دارونما يا درمان ديگر به آنها داده مى‌شود و بالعکس.

مطالعات متقاطع چند مزيت دارند: در اين طرح‌ها مى‌توان همه بيماران را مطمئن کرد که در طى دوره بررسى درمان جديد را دريافت خواهند نمود. اين مطالعات به‌طور معمول اقتصادى‌تر از هنگامى است که لازم شود همه بيماران تا تکميل مطالعه وقت صرف کنند. اگر داروى موردنظر بيمار را بهبود بخشد، اگر داروى موردنظر فقط در دوره معينى از بيمارى کارساز باشد و يا اگر بيمارى در مدت لازم براى بررسى دگرگونى‌هاى اساسى پيدا نمايد، اين روش مطالعه مناسب نيست.