شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
مجله ویستا
وضع علوم در قرن نهم و آغاز قرن دهم هجرى
اگر چه علوم در قرن نهم و آغاز قرن دهم به لحاظ ظاهرى وضع مطلوبى داشت از حيث معنوى عکس آن بود، و چگونه مىتوان از مردمى که مورد هجوم و قتل و غارت و ويرانکارى متمادى چند دسته از بيابانگردان آسياى مرکزى قرار گرفته و از آنان خوى بد و سفاهت و سخافت رأى آموخته بودند انتظار تربيت بزرگانى چون ابوريحان و پورسينا و نظاير آنان را داشت؟ اين مسلّم است که خوانخوارى چون چنگيز و احفاد او و رياکار خون آشامى چون تيمور و اولادش نمىتوانستند محيط مساعدى براى پرورش انديشه و ارتقاء دانش و تربيت دانشمندان مبتکر بيافرينند. در عصر جهانگشاى مغلول، بنابر قول عطاملک جوينى (جهانگشاى جوينى چاپ ليدن ج۱، ص ۳). 'مدارس درس مندرس و معالم علم منطمس گشت و طبقهٔ طلبهٔ آن در دست لگدکوب حوادث پايمال زمامهٔ غدار و روزگار مکار شدند' . تيمور و جانشينانش هم، علماء شرع و مشايخ صوفيه را، به سبب اعتقادات دينى و خرافى خود، بزرگ مىداشتند نه به قصد اشاعهٔ علوم عقلى و حکمت، و به هر حال 'علما' در عهد تيمور غالباً ضبغهٔ دينى داشتند و حدّاکثر آن بود که 'جامع معقول و منقول' باشند و آن 'معقول و منقول' هم که اين دسته مىدانستند کاملاً رنگ دين گرفته بود و عالمانى که به علوم طبيعى يا رياضى بپردازند، مانند قاضىزادهٔ رومى و غياثالدين جمشيد کاشانى، هم بسيار کم و انگشت شمار بودند و هم در برابر دانشمندان بزرگ و متعدد ايرانى در قرنهاى سوم و چهارم و پنجم جلوهاى نداشتند. |
علاوه بر آن، اين 'جامعان علوم معقول و منقول' واقعاً واجد صفت 'جامع' بودند نه صاحب عنوان 'ذيفنّ' و 'مبتکر' ، يعنى 'متون' را خوب مىدانستند و 'شرح' مىکردند و بر آنها 'حاشيه' مىنوشتند و يا 'مختصراتى' از آنها فراهم مىآوردند و بعد آن 'مختصر' ها را 'مفصّل' و 'مطوّل' مىکردند و باز کسى به فکر تهيهٔ 'تلخيص' از آنها مىافتاد و سپس ديگران بر آن تلخيصها تفسيرها مىنوشتند و در مدرسهها بين طالبان علوم بهکار مىبردند تا مگر باز چند 'جامع علوم معقول و منقول' ديگر از ميان آنان برخيزند. با اين توضيح اگر ما در اين عهد از کسى بهعنوان عالم بزرگ يا اديب سترگ ياد کنيم به تناسب همان زمان سخن گفتهايم و البتّه دربارها و دستگاههاى کسانى مانند شاهرخ و پسرش بايسنقر و فرزند او بابر و يا سلطانحسين ميرزاى بايقرا و دستگاه ترکمانان سپيد گوسفند و سيه گوسفند محلّ تجمّع اينگونه عالمان و اديبانى است که توصيف کرده شد، امّا در اين عهد که دورهٔ ابتذال فکر و نقصان دقّت و فقدان تحقيق است، گوئى ذوق لطيف و انديشهٔ بلند ايرانى که راه افول مىپيمود جاى خود را از مغزها به سر انگشتان آورد و در آثار هنرمندان نقّاش و خطّاط و معمار و کاشىساز و نظاير آنان جلوهگر شده بود. |
همچنین مشاهده کنید
- اديان و مذاهب در قرن نهم و آغاز قرن دهم هجرى
- زبان و ادبيات فارسى در قرن نهم و آغاز قرن دهم هجرى
- اديان و مذاهب در قرن نهم و آغاز قرن دهم هجرى (۲)
- اديان و مذاهب در قرن نهم و آغاز قرن دهم هجرى (۳)
- وضع علوم در قرن نهم و آغاز قرن دهم هجرى
- وضع اجتماعى ايران در قرن نهم و آغاز قرن دهم
- وضع سياسى ايران از آغاز دورهٔ تيموريان تا پايان عهد شاه اسماعيل صفوى
- وضع سياسى ايران از آغاز دورهٔ تيموريان تا پايان عهد شاه اسماعيل صفوى (۲)
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران انگلیس دولت انتخابات عراق دانشگاه تهران مجلس شورای اسلامی دولت سیزدهم چین روز معلم رهبر انقلاب نیکا شاکرمی
سیل آتش سوزی زلزله شهرداری تهران سازمان هواشناسی آموزش و پرورش هلال احمر قوه قضاییه پلیس معلم فضای مجازی قتل
تورم بانک مرکزی مسکن قیمت خودرو سهام عدالت قیمت طلا قیمت دلار بازار خودرو خودرو ایران خودرو حقوق بازنشستگان سایپا
مهران غفوریان ساواک رضا عطاران تلویزیون موسیقی عمو پورنگ سریال شهاب حسینی صداوسیما مسعود اسکویی سینمای ایران دفاع مقدس
اسرائیل فلسطین رژیم صهیونیستی جنگ غزه غزه آمریکا روسیه ترکیه حماس نوار غزه اوکراین یمن
فوتبال پرسپولیس استقلال سپاهان آتیلا حجازی باشگاه استقلال علی خطیر لیگ برتر بازی لیگ برتر ایران تراکتور لیگ قهرمانان اروپا
اپل هوش مصنوعی صاعقه گوگل ناسا تلفن همراه عکاسی مدیران خودرو کولر
کبد چرب فشار خون چای دیابت بیماری قلبی