دوشنبه, ۱۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 6 May, 2024
مجله ویستا
عقاید مزدک
علامه اقبال لاهورى دربارهٔ مزدک چنين مىگويد: '(مزدک) در برابر يکگرائى زروانيان عصر خود، واکنشى کرد و نظر دوگراى آورد و مانند مانى بر آن شد که گوناگونى اشياء، معلول آميزش دو اصل مستقل جاويدان است. يکى از اين دو اصل روشنائى و ديگرى تاريکى نام گرفته است. مزدک برخلاف پيشينيان باور داشت که آميزش يا جدائى نهائى اين دو به عمد و اختيار مقرون نيست، بلکه محصول تصادف است. خدا، در نظام فکرى مزدک از احساس برخوردار است و در حضور سرمدى خود چهار نيروى اصلى دارد: تميز، حافظه، فهم و سرور. نيروى چهارگانه در چهارتن متجلى مىشوند و اين چهار تن به يارى چهار تن ديگر به جهاندارى مىپردازند. خصايص موجودات که باعث جدائى آنها از يکديگر مىشوند، زاده نسبت آميزش نيروهاى چهارگانه هستند' (اقبال لاهوري، سير فلسفه در ايران، ص ۲۸ و ۲۹). |
از مطالعهٔ دقيق عقايد مزدک چنين برمىآيد که وى برعکس مانى مىخواسته با تأويلاتي، دوگانهپرستى را به توحيد فلسفى (Monism) تبديل کند. |
در دبستان المذاهب(دبستان مذاهب تأليف کيخسرو اسفندياربن آذرکيوان.) دربارهٔ اين ثنويت چنين آمده است: 'از آغاز بىآغازي، جهان را دو صانع است، يکى فاعل خير که يزدان و آن نور است و ديگرى فاعل شر که اهريمن و آن ظلمت است. ايزد متعال فاعل خير است و از او جز نيکوئى نيايد...' . |
مزدک به توضيح پديدههاى اجتماعى و انتقاد از آنها پرداخت و جهانشناسى خود را بر مسايل معيشت روزانه منطبق کرد. مسئلهٔ مهمى که مزدک به آن توجه داشت، نشان داد ريشههاى نابرابرى در جامعه و راه رسيدن به عدالت و مساوات بود. از ديدگاه مزدک، نعمتهاى مادى را که اهورامزدا يکسان در دسترس مردم قرار داده است بايستى يکسان در اختيار همگان قرار داد و نابرابرى از آنجا برمىخيزد که کسانى از طريق زور مىخواهند اموال ديگران را تصرف و آنان را استثمار کنند(تاريخ ايران از عهد باستان تا قرن ۱۸، تأليف پيگولوسکايا و ديگران.). |
مزدک به سه عنصر معتقد است: آب و آتش و خاک. وى در اين مورد نيز مانند آموزش نور و ظلمت، مطالب را به مسايل اجتماعى پيوند مىدهد و مىگويد که همانطور که آب و آتش و خاک متعلق به همگان است، به همان ترتيب نعمتهاى مادى نيز بايد از آن همگان باشد. بدينسان همگانى بودن نعمات مادى ناشى از همگانى بودن عناصر است که جهان از ترکيب آنها ساخته شده است. |
به نظر مزدک نابرابرى و نبودن مساوات در جامعه، ريشهٔکين و ريشهٔ خشم و جنگ است. همين بلاها و گرفتارىها است که زندگى بشرى را تيره ساخته است. جهاد در راه پيروزى نور همان جهان در راه پيروزى برابر و دادگر و مهر و آشتى و دوستى است و همهٔ اينها نبرد اهورائى و ايزدى عليه اهريمن است. |
مزدک براى برگزيدگان خود دو اصل رياضت و آزار نرساندن را مقرر داشته و آنان را به پيروى از اين دو اصل مقيد ساخته بود. |
مزدک مردم را از کينهتوزى و دشمنى و جنگ و نزاع منع مىکرد. چون بيشتر منازعات مردم بهسبب مال و زن بود، زنان را حلال گردانيد و اموال را مباح کرد و تمام مردم را در اموال و زنان شريک کرد. چنانکه در آب و آتش و خاک شريک هستند. از نظر مزدک روشنائى و تاريکى ، سمبلى بود بريا نيروهاى مثبت و منفي. |
مزدک بر اين باور است که خداى او در عالم بالاتر بر تختى نشته است و در برابر او چهار نيرو بر پاى ايستادهاند(شهرستاني، الملل و النحل، چاپ تهران.). آن چهار نيرو عبارتند از: ۱. دريافتن ۲. هوش ۳. ياد ۴. شادي. بنا به عقيدهٔ مزدک اين چهار نيرو، گيتى را بهوسيلهٔ هفت وزير اداره مىکنند که عبارتند از: سالار، پيشکار، باربر، پروان (رئيس امور کاپردازان)، کاردان، دستور، کودک. اين هفت وزير در همان دايرهٔ دوازده موجود روحانى حرکت مىکنند. |
آن دوازده موجود روحانى عبارتند از: |
- خوانندک Litrecy |
- خورندک Utility |
- زنندک Punshment |
- دهندک Distribution |
- دوندک Effort |
- ستانندک Obtaining |
- خيزندک Awakning |
- آيندک Fueture |
- بردنک Transportation |
- کشندک Exicution |
- شوندک Existence |
- يابندک Imortality |
از نظر مزدک در هر انسان چهار نيرو موجود است و وجودهاى هفتگانه و دوازدهگانه صاحب اختيار عالم سفلى هستند و اجبار از آنان سلب گشته است. او مىگفت که پادشاه عالم برين به عدد حروف حکمفرمائى مىکند که مجموعهٔ آنها، اسم اعظم را تشکيل مىدهد و هر کس که تصورى از چيزى مربوط به اين حروف داشته باشد، بزرگترين رازها بر او مکشوف خواهد شد. اما هرکس که از آن محروم ماند، در درياى ناداني، عدم بنيائي، فراموشي، بىخردى و اندوه غرق خواهد شد. |
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
شورای نگهبان انتخابات مجلس شورای اسلامی دولت حجاب حسن روحانی حسین امیرعبداللهیان جنگ دولت سیزدهم امیرعبداللهیان انتخابات مجلس دوازدهم عراق
قتل تهران شهرداری تهران هواشناسی فضای مجازی شورای شهر تهران سامانه بارشی شهرداری آموزش و پرورش سازمان هواشناسی باران یسنا
خودرو قیمت طلا بانک مرکزی قیمت دلار بازار خودرو قیمت خودرو دلار مسکن یارانه ایران خودرو حقوق بازنشستگان ارز
تلویزیون نمایشگاه کتاب سینمای ایران دفاع مقدس صدا و سیما سینما مسعود اسکویی صداوسیما مهاجرت موسیقی مهران غفوریان سریال
رژیم صهیونیستی اسرائیل غزه حماس فلسطین جنگ غزه آمریکا روسیه اوکراین عربستان نوار غزه ایالات متحده آمریکا
فوتبال پرسپولیس استقلال لیگ برتر جواد نکونام مهدی طارمی سپاهان رئال مادرید بارسلونا بازی باشگاه استقلال لیگ برتر انگلیس
باتری اپل اینستاگرام آیفون گوگل عکاسی ناسا مایکروسافت
خواب کاهش وزن فشار خون توت فرنگی چای آلرژی کبد چرب