عامل اتیولوژی

همان‌طور که ذکر شد، عامل ايجاد سل مجموعه مايکوباکتريوم‌هاى سلى هستند و در اغلب موارد عامل ايجاد کننده مايکوباکتريوم توبرکولوزيس است. اين باکترى باسيل اسيدفاست (Acid Fast-AFB) نيز خوانده مى‌شود. چون با رنگ‌آميزى 'زيل نلسن' پس از شستشو با اسيد و الکل رنگ قرمز را حفظ مى‌کند. بيمارى حاصله از نوع مايکوباکتريوم آفريکانوم خيلى شايع نيست و بيشتر در قارهٔ آفريقا مشاهده مى‌شود. عفونت اوليهٔ ناشى از باسيل گاوى (Bovis) که با خوردن شير و فرآورده‌هاى آن و گوشت آلوده دام‌ها در مجارى فوقانى تنفسى و دستگاه گوارش عارض مى‌شود، با توسعه و بهبود وضعيت صنايع شير، کنترل بهداشتى دامدارى‌ها و کشتارگاه‌هاى و ارتقاء سطح آموزش بهداشت در حال حاضر شايع نمى‌باشد. بعضى از مايکوباکتريوم‌هاى غيرتوبرکولوزى موجب بيمارى‌هاى ريوى و غيرريوى مى‌شوند که با علايم بالينى و پرتوشناختي، قابل تمايز از بيمارى سل نمى‌باشد و فقط کشت عامل بيمارى است که تشخيص افتراقى را ممکن مى‌سازد. اين مايکوباکتريوم‌ها امروزه بيشتر در افرادى که داراى بيمارى ايدز هستند، مشاهده مى‌شود.