حذف انگل مالاریا در میزبان انسانی

پيشگيرى داروئى

پيشگيرى داروئى (شيميوپروفيلاکسي) به ‌عنوان پيشگيرى از بيماري، سال‌هاى زيادى بکار برده شده است و پيشگيرى قطعى بيمارى نياز به دارويى دارد که بعد از ورود اسپيروزوئيت به ميزبان از سير تکاملى و سريع آن جلوگيرى کند. در حال حاضر چنين داروئى در دسترش نمى‌باشد. داروهائى مانند پريماکين (Primaquine) و پروگوانيل (Proguanil) مانع سير تکاملى انگل در سلول‌هاى کبدى - قبل از ورود آن به مرحلهٔ خونى - مى‌شوند، ولى به ‌علت اثر سمى دارو و مقاومت به ‌گونه، توزيع همگانى نمى‌شود. کلروکين (Chloroquine) مانع ادامهٔ سير تکاملى انگل در گويچه‌هاى سرخ و پيدايش علايم بالينى بيمارى مى‌گردد و به‌عنوان پيشگيرى و درمان به مقدار زياد و بى‌رويه طى سال‌هاى طولانى توزيع شد و اکنون مقاومت انگل در برابر اين دارو را باعث شده است.

کينين (Quinine) جهت پيشگيرى مصرف نمى‌شود. مفلوکوين (Mefloquine) براى پيشگيرى همگانى توزيع نمى‌شود، بلکه جهت پيشگيرى فردي، به افرادى که به مناطق بومى (آندميک) ــ‌به ويژه مناطق پلاسموديوم فالسيپارم مقاوم‌ــ مسافرت مى‌کنند، تجويز شده است.

کاربرد پيشگيرى داروئى به موقعيت محلي، گونهٔ انگل، حساسيت انگل در مقابل دارو، آندميسيتهٔ بيماري، درصد پوشش مردم، نوع دارو، مدت توزيع و نظم آن بستگى دارد. از مشکل‌هاى ديگر پيشگيرى داروئي، هزينه زياد، مشکل توزيع و پذيرش مردم مى‌باشد. به‌ علت وجود اين مشکل‌ها، پيشگيرى داروئى همگانى در مناطق بومى (آندميک) در حال حاضر توضيع نمى‌شود. فقط در موارد استثنائى براى دو گروه آسيب‌پذير (يعنى زنان آبستن، بويژه آبستنى نوبت اول و کودکان سنين پائين) پيشگيرى دارويى تجويز مى‌شود و همچنين به افراد غيرايمن که به مناطق آلوده مسافرت مى‌کنند، پيشگيرى داروئى داده مى‌شود.

مايه‌کوبى

بيش از بيست سال است که جهت پيشگيرى بيمارى به تهيهٔ واکسن اهميت خاص داده مى‌شود، ولى تهيهٔ واکسن خيلى پيچيده و وقت‌گير است. براى تهيهٔ واکسن مفيدى جهت پيشگيرى همگانى راه درازى در پيش است، اگرچه بررسى‌هاى بالينى آن دردست اجرا مى‌باشد. واکسن مالاريا براى سه مرحله از سير تکاملى انگل بويژه براى پلاسموديوم فالسيپارم، (به‌علت وخامت و شيوع زياد آن) تهيه شده است که در زير توضيح داده مى‌شود:

يک واکسن براى مرحله اسپروزوئيت. عفونت مالاريا به ‌دنبال ورود اسپروزوئيت از طريق نيش پشهٔ آلوده صورت مى‌گيرد. اين نوع واکسن سبب مى‌شود که عفونت متوقف شود و از پيدايش علايم بالينى و انتقال بعدى بيمارى جلوگيرى گردد؛ نوع دوم واکسن براى مراحل غيرجنسى انگل در خون تهيه شده، سبب از بين رفتن مروزوئيت‌ها و مانع رسيدن آنان به گويچه‌هاى سرخ خون و ادامهٔ سير تکاملى انگل مى‌شود و تأثيرى بر مرحلهٔ نسجى انگل در کبد ندارد، ولى مانع بروز علايم بالينى بيمارى مى‌گردد؛ سومين گونهٔ واکسن سبب ازبين رفتن گامتوسيت‌ها و مانع انتقال بيمارى مى‌شود. بنابر اين، به‌ طور مستقيم سبب حفاظت فرد واکسينه نمى‌شود.

ترکيبى از اين سه نوع واکسن مورد توجه مى‌باشد که در مراحل مختلف سير تکاملى انگل ايجاد محافظت مى‌کند. حتى اگر براى مالاريا واکسن مؤثر و مفيدى کشف و توزيع شود، پيشگيرى بيمارى و درمان بيماران بايد از طريق ادغام فعاليت‌هاى ضدمالاريائى در شبکهٔ خدمات بهداشتى - درمانى انجام شود.