مشتقات گزانتین

تحريک CNS توسط تعداد زيادى از فرآورده‌هاى طبيعى و صناعى ايجاد مى‌شود، ولى هيچ‌يک از اين مواد به اندازهٔ مشتقات گزانتين در زندگى انسان جا باز نکرده‌اند. مرسوم‌ترين اين مواد شامل نوشيدنى‌هاى گزانتين از جمله قهوه، چاي، کاکائو و نوشابه‌هاى کولا هستند. قهوه و چاى حاوى کافئين هستند، حال آنکه کاکائو داراى تئوبرومين مى‌باشد. کافئين همچنين در برخى از داروهاى بدون نياز به نسخه وجود دارد. محتواى کافئين برگ‌هاى چاى (۳-۲%) بيش از دانه‌هاى قهوه (۲-۷%) است ولى نوشيدنى که در نهايت از آنها تهيه مى‌شود، تقريباً ميزان مشابهى از اين مادهٔ محرک را دارد.

ميزان کافئين در ۱۸۰ ميلى‌ليتر قهوه دم‌کرده ۱۵۰-۱۰۰ ميلى‌گرم، قهوه دم‌نکشيده ۸۰-۶۰ ميلى‌گرم، چاى ۱۰۰-۴۰ ميلى‌گرم و نوشابه کولا ۵۵-۱۷ ميلى‌گرم است. هيچ ترديدى نيست که رواج مصرف اين نوشيدنى‌ها به اثر محرک آنها بستگى دارد، هرچند که اکثر مردم از اين تحريک آگاه نيستند.

مشتقات گزانتين شامل کافئين، تئوبرومين، تئوفيلين و تعدادى مشتقات صناعى وابسته هستند که همگى ويژگى‌هاى فارماکولوژيک مشابهى دارند، ولى شدت اثر در فرآورده‌هاى مختلف، متفاوت است. به‌عنوان مثال اثرات محرک کافئين و تئوفيلين بر روى CNS و عضلهٔ اسکلتى نسبت به تئوبرومين بسيار بيشتر است.

با توجه به اينکه کافئين فرآوردهٔ اصلى و مرسوم گزانتين است و مصرف زيادى در رژيم غذائى مرسوم افراد دارد.