دوشنبه, ۱۰ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 29 April, 2024
مجله ویستا

از یک تا دو سالگی (۱۲ تا ۲۴ ماهگی)


پياژه معتقد است که کودک نخستين‌بار در حدود دو سالگى به تغيير حاصل از اقدام‌هاى او در اشياء پى مى‌برد و مثلاً از برخورد قلم با کاغذ، متوجه طرز ايجاد خط مى‌شود و درمى‌يابد که اگر تخت خود را به حرکت درآورد، از آن صدائى برخواهد خواست.
- در اين سن بچه خيلى فعال است و از دويدن يا بالا رفتن از جائى و پرتاب کردن اشياء لذت مى‌برد. بنابراين، فرصت‌ها و موقعيت‌هائى براى بازى‌هاى آزادانه و فعال در خانه و بيرون از خانه براى کودک فراهم سازيد (اسباب‌بازى‌هاى بالارونده و حرکتي) به بازى‌هاى آزاد با توپ‌هاى کوچک تشويق کنيد. کودک ممکن است توپ را به‌طرف بزرگترها يا شىء ديگر پرتاب کند. از توپ‌هاى داراى اندازهٔ متوسط و نرم استفاده کنيد تا به کودک آسيب نرساند و او را نترساند.
- در اين سن بچه خيلى فعال است و از دويدن يا بالا رفتن از جائى و پرتاب کردن اشياء لذت مى‌برد. بنابراين، فرصت‌ها و موقعيت‌هائى براى بازى‌هاى آزادانه و فعال در خانه و بيرون از خانه براى کودک فراهم سازيد (اسباب‌بازى‌هاى بالارونده و حرکتي) به بازى‌هاى آزاد با توپ‌هاى کوچک تشويق کنيد. کودک ممکن است توپ را به‌طرف بزرگترها يا شىء ديگر پرتاب کند. از توپ‌هاى داراى اندازهٔ متوسط و نرم استفاده کنيد تا به کودک آسيب نرساند و او را نترساند.
- توانائى ساختن اشياء با دستان و انگشتان را در کودک تقويت و به بازى با قطعات توخالي، پيمانه‌ها و غيره و نيز ابزارى که انباشته‌شدنى باشند، به بازى آزاد با پيچ و مهره‌هاى پلاستيکى بزرگ تشويق و راهنمائى کنيد و مطمئن شويد آن اشياء را نمى‌بلعد. کودک را تشويق به قرار دادن قطعات، مکعب‌ها و ديگر چيزها داخل پيمانه‌ يا ظرف بزرگتر کنيد. ظروفى با درها و دهانه‌هاى گشاد آماده کنيد تا کودک به باز و بستن درپوش‌ها بپردازد.
- در اين سن کودک به کنجکاوى دربارهٔ خودش مى‌پردازد. کودک را به بازى‌هاى آزادنه با آينه‌هائى که امنيت دارند و خطرآفرين نيستند تشويق کنيد. با کودک جلوى آينه بايستيد يا بنشينيد. با او دربارهٔ برداشت‌هاى او دربارهٔ آنچه مى‌بيند، حرف بزنيد. تشويق کنيد تا او حرکت‌هاى جنبشى و محرک ايجاد کند (يعنى در برابر آينه به‌وسيلهٔ دست‌ها و بدن حرکت‌هائى انجام دهد).
- پاره‌اى از مفاهيم اصلى (مانند علت، اثر، ترکيب و اندازه) را مى‌توانيد به کودک بفهمانيد. دربارهٔ ترکيب اشيائى که کودک حس مى‌کند، با او حرف بزنيد، مثلاً بگوئيد: 'جغجغه سفت و سخت است' يا: 'پتو نرم است' .
دربارهٔ علت و اثر ارتباطات با او حرف بزنيد و بگوئيد: 'اگر فنجان را وارونه کني، آب‌ميوهٔ درون آن خواهد ريخت.' يا: 'اگر در باران بايستى خيس خواهى شد.'
- در اين سن کودک توانائى آن را دارد که از روى تصوير اشياء، حيوانات و انسان را تشخيص دهد. يک اسکلت (بدن) پلاستيکى از حيوانات براى بازى‌هاى آزاد فراهم کنيد. دربارهٔ نام هر حيوان، رنگ، صدا و مشخصه‌هاى ديگر حيوان با کودک حرف بزنيد. کتاب‌هاى تصويرى ساده تهيه کنيد و به کودک اجازه دهيد به اشياء و حيوانات اشاره کند و به محض اينکه شما آنها را نام مى‌بريد دربارهٔ تصاوير مطلبى بگويد. دربارهٔ اندازهٔ اشياء حرف بزنيد، مثلاً بگوئيد: 'اين يک توپ بزرگ است.' يا: 'اين قطعه کوچکتر از آن قطعه است.'
- از حدود دوازده‌ماهگى به بعد، هرچه در محدودهٔ دست کودک قرار گيرد، آن را به اطراف مى‌کوبد که اين عمل تا پانزده‌ماهگى به اوج خود مى‌رسد و در حدود هجده‌ماهگى تقريباً از بين مى‌رود.
- کودک در سنين بين سيزده تا هجده‌ماهگى از 'دالّى کردن' خيلى لذت مى‌برد و مى‌تواند 'قايم‌باشک' بازى کند. اسباب‌بازى‌هاى چرخ‌دار را هل مى‌دهد و مى‌کشد.
- کودک از نُه تا سيزده‌ماهگى بيشتر به اسباب‌بازى‌ توجه مى‌کند تا به همبازي، چو کودکان در اين دوره به اسباب‌بازى اهميت زيادى مى‌دهند و گرايشى به دعوا بر سر اسباب‌بازى در آنان ديده مى‌شود.
- کودک در چهارده‌ماهگى با ماشين‌بازى و صدائى مانند - بي-بي-بى‌بى ايجاد مى‌کند.
- کودک پانزده‌ماهه ممکن است اصرار ورزد که بايستد و تنها به مدتى اندک به مکعب‌ها دقيق شود. معمولاً هيچ اقدامى براى ساختن چيزى مبادرت نمى‌ورزد، بلکه فقط مکعب‌ها را بر هم مى‌زند و يا اينکه آنها را براى پدر و مادر خود مى‌آورد.
- در شانزده‌ماهگى کودک با عروسک‌بازى مى‌کند، براى او لالائى مى‌خواند و مى‌خواباند.
- در حدود هفده‌ماهگى اسباب‌بازى‌هاى چرخدارى که منگوله‌ها و زنگوله‌هائى در چرخ‌هاى آنها باشد و به هنگام حرکت صدا کند، بسيار مورد علاقهٔ کودکان است.
۱. کودک در هفده‌ماهگى اسباب‌بازى‌ها را پرتاب مى‌کند و به اثر آن توجه نشان مى‌دهد و دوست دارد اشياء را، يکى پس از ديگري، داخل ظرفى بريزد و بيرون بياورد.
- کودک در هفده‌ونيم‌ماهگى در خيال خود با ماشين‌بازى مى‌کند و مى‌گويد: 'بيا بيا' و يا خود را به‌جاى ماشين فرض مى‌کند و عقب‌عقب مى‌رود.


همچنین مشاهده کنید