میرزا عبدالوهاب نشاط

از سادات جليل القدر اصفهان بوده است و پدرانش در آن خطه به مشاغل عمده مى‌پرداخته‌اند، خود او مردى عارف و فاضل و اديب بوده است، در شعر، نشاط تخلص مى‌کرد، و در دربار فتحعلى شاه اعتبار بهم رسانيد و او را به لقب معتمدالدوله مباهى ساختند، خطى خوش داشت مخصوصاً شکسته نستعليق را پخته مى‌نوشت، هدايت گويد: 'در نثر و نظم عربى و فارسى و ترکى قادر بوده و غزل را به طرز خاصى مى‌فرموده که نهايت امتياز دارد' (رجوع شود ـ ج ۲ مجمع‌الفصحاء ص ۵۰۹-۵۱۰). راستى غزل‌هاى نشاط در ميان متأخران بسيار مطبوع افتاد چه باقتفاى خواجه حافظ عليه‌الرحمه غزل مى‌گفت و اگر جزء اين يک غزل که مطلع آن اين است:

طاعت از دست نيايد گنهى بايد کرد

در دل دوست بهر حيله رهى بايد کرد

ديگر هيچ نداشت براى بزرگى و علو و مقام شعرى او کافى بود، و حال آنکه قصايد و غزليات مطبوع و لطيف بسيار دارد و اين شعر نيز از او است:

چرا دست يازم چرا پاى کوبم

مرا خواجه بى‌دست و پا مى‌پسندد

اين شعر او هم معروف ‌است که به سبک متأخران گفته است:

طفلان شهر بى‌خبرند از جنون ما

يا اين جنون هنوز سزاوار سنگ نيست

اين بيت هم حالى دارد و خبر از جائى مى‌دهد:

ز ذوق بندگى اى خواجه گر شوى چو من آگه

اگر به هيچ خرندت که خويشتن بفروش

از آثار معتمدالدوله 'گنجينهٔ معتمد' است که پس از مرگش جمع‌آورى کردند و دوبار به چاپ رسيده است منشآت او و غزلياتش در چاپ دوم جمع آمده است.

رسالهٔ ديگرى نيز از او به خط مؤلف در دست من است که بر منوال گلستان حضرت شيخ عليه‌الرحمه نوشته و نظم و نثرى در يکديگر سرشته است و در واقع يادداشت‌هائى است که کرده و در ضمن منشآت او در کتاب گنجينه 'درج خامس' نيز درج است.

ديگر ديباچهٔ ديوان خاقان 'فتحعلى شاه' است که آن هم رساله‌اى است و در ضمن منشآت چاپ شده است و در مقدمهٔ ديوان خاقان هم به طبع رسيده است.

سبک نشاط همان است که در ضمن شيوهٔ عبدالرزاق گفته شد، يعنى شيوه‌اى ميانهٔ وصاف و شيخ سعدى است و تازگى ندارد و در حذف افعال و آوردن فعل‌هاى وصفى مانند ميرزامهديخان است. نشاط بنا به روايت هدايت در سنهٔ ۱۲۴۴ وفات يافته است.