بنگلادش

کشور بنگلادش در جنوب آسيا، در شرق هند واقع شده است. اين کشور جمعيتى حدود بيش از ۱۱۵ ميليون نفر را دربر مى‌گيرد، که بيشتر آنان در مناطق زراعى و روستائيِ متراکم زندگى مى‌کنند. چشم‌انداز کشور بنگلادش با رودخانه‌هاى بزرگ جارى در آن ـ جامونا (براهماپوترا)، پادما (گنگ) و رودخانه مِقنا تحت‌الشعاع قرار گرفته است. بيشتر زمين‌هاى اين کشور دشت است يا چندين تپه که در شرق و شمال‌شرقى به چشم مى‌خورد. دو شهر بزرگ آن، پايتخت اين کشور، شهر داکا در بخش مرکزي، و چيتاگنگ، بندرى بزرگ در ناحيه شرقى است. شهرهاى زيادى در سراسر کشور، به‌صورت پراکنده وجود دارد.

جاذبه‌هاى جهانگردى اين کشور به ويژگى‌هاى فرهنگى و طبيعى آن مربوط مى‌شود. سواحل بزرگى در بازار کوکس و شبه جزيرهٔ تکناف در ساحل شرقى و جاهاى ديگر، به چشم مى‌خورد. يک استراحتگاه ساحل هم‌اکنون، در بازار کوکس ساخته شده است. در نواحى تپه‌اى رنگامتى و چيتاگنگ، همچنين در شرق کشور، چشم‌اندازهاى تماشائي، زندگى بومى قبيله‌اى و تفريحات درياچه‌اى ارائه مى‌شود. چندين جنگل جالب و ديدني، مزارع‌ چاى و حيات گونه‌هاى مختلف پرندگان در شمال‌شرقى کشور، در منطقهٔ سايل‌هت وجود دارد. ساندربانز در جنوب، جنگل انبوه و پهناورى از درختان 'کرنا' را دربر مى‌گيرد. همراه با حيات‌وحش وسيعى که ببر بنگال و تمساح را نيز شامل مى‌شود. به‌طور کلي، نظام رودخانه‌اى گستردهٔ اين کشور، فرصت‌هاى زيادى را جهت توسعهٔ صنعت جهانگردى رودخانه‌اى فراهم مى‌آورد.

ميراث تاريخى اين کشور، تأثيرهاى فرهنگى گوناگونى را نشان مى‌دهد. شهر داکا، داراى تعدادى ساختمان به‌جاى مانده از دوران مغول‌ها و انگليسى‌ها، و يک موزهٔ ملى است. قصر تاريخى بزرگى در داکا، اخيراً بازسازى شده است و به زودى در معرض ديد جهانگردان قرار خواهد گرفت، در نزديکى داکا، بقاياى يک شهر بزرگ تاريخى پيدا شده است. از نظر جاذبه‌هاى تاريخى و باستان‌شناختي، چندين بناى يادبود باشکوه بودائى مربوط به سه قرن پيش از ميلاد مسيح، در محل‌هاى گوناگونى در نواحى مرکزى به چشم مى‌خورد. در اين کشور، آثار تاريخى بزرگ اسلامى و مکان‌هاى ديگرى نيز که از نظر تاريخى حائزاهميت هستند، وجود دارد. رقص، آواز و موسيقى محبوب و پرطرفدار بنگالي، جشن‌هاى مذهبي، آثار هنري، صنايع‌دستى و غذاهاى بنگالي، همگى مورد علاقهٔ فراوان جهانگردان مى‌باشند.

صنعت جهانگردى کشور بنگلادش، توسعهٔ محدودى داشته است. در سال ۱۹۹۰، ۱۵۰۰ جهانگرد وارد اين کشور شده‌اند که اکثريت آنها به‌منظور کسب و کار، مأموريت رسمى با ديدار از دوستان و اقوام به اين کشور سفر کردند. بخش قابل توجهى از مسافران ورودي، از هند و ديگر کشورهاى آسياى‌جنوبي، و مابقى از اروپا و آمريکا هستند. سطح تعداد ورود گردشگران، به‌طور قابل ملاحظه‌اى سال به سال در نوسان است. اين امر خصوصاً به حوادثى مانند بلاياى طبيعى (سيل) بستگى دارد، که کشور با آن دست و پنجه نرم مى‌کند. در سال ۱۹۹۰، وجود کمى بيش از ۳۰۰۰ واحد مسکوني، در اين کشور گزارش شده است. دو هتل بين‌المللى بزرگ در داکا وجود دارد.

زيربناى صنعت جهانگردى هنوز محدود و دسترسى به برخى مناطق پرجاذبه، با مشکل همراه است. با اينکه، در فرودگاه بين‌المللى ـ فرودگاه اصلى در داکا و ديگرى در چيتاگنگ ـ و چندين فرودگاه محلي، در کشور وجود دارد، در بيشتر مناطق، جاده‌ها و خطوط راه‌آهن، به همراه قايق‌هائى که به روى رودخانه‌هاى وسيع اين کشور در حرکت هستند، به‌کار گرفته مى‌شود هنوز از عرض رودخانه‌ها، اغلب به‌دليل داشتن رودهاى بسيار پهن و وسيع با قايق‌هاى کرجى انجام مى‌گيرد.

مؤسسهٔ پارجاتان بنگلادش (BPC)، سازمان ملى جهانگردى و يک هيئت نيمه‌مستقل، مسئوليت بازاريابي، نظارت و ديگر فعاليت‌هاى عملى صنعت جهانگردى را به عهده دارند. بخش خصوصى نيز در فعاليت‌هاى تجارى اين صنعت مشارکت مى‌کند.

روش تهيهٔ طرح جهانگردي، با مطالعه و توجه به تمام عوامل مورد نياز اين صنعت، روشى جامع بود. تأکيد اين روش بر شيوهٔ راهبردى است. اين شيوه براى کشورى که در حال حاضر داراى توسعهٔ محدودى در صنعت جهانگردى است و موانع بى‌شمارى در پيش رو دارد، تا اينکه صنعت جهانگردى آن توسعه يابد، شيوه‌اى مناسب است. جاذبه‌هاى جهانگردى شناخته شده هر دو ويژگى فرهنگى و طبيعى را در نظر مى‌گيرد. بزرگ‌نمائى جلوه‌هاى منحصربه‌فرد کشور، بالاخص محيط‌هاى رودخانه‌اى و امکانات صنعت جهانگردى روستائي، به‌نحوى شايسته مورد تأکيد و توجه قرار دارد. اهميت حفظ ويژگى‌هاى تاريخى / باستان‌شناختى و طبيعى در توسعهٔ صنعت جهانگردي، و اينکه چگونه اين بخش مى‌تواند به اهداف حفاظتى دست يابد، به‌نحو قابل قبولى مورد تأکيد قرار گرفته است.

يکى از اصول مهم برنامه‌ريزي، در تعيين مناطق جهانگردى به‌کار گرفته شده است، بدين ترتيب که هر کدام از اين مناطق، به جمعى از ويژگى‌هاى پرجاذبهٔ خاص خود مى‌پردازند. به‌علاوه مرحله‌بندى کردن توسعه در اين مناطق نيز، توصيه شده است. انواع مختلف جهانگردى که مى‌توانند براساس ويژگى‌هاى خاص کشور توسعه يابند، به‌طور منطقى شناسائى شده‌اند. انواع جهانگردى توصيه‌شده از نوع عملى نيز هستند که توسعهٔ آنها مى‌تواند به بهاء مناسبى به‌دست آيد.

بر طبق اين طرح، براى تحقق توسعه، شيوه‌هاى نهادى و نظارتى نشان داده شده است. برنامهٔ توسعه جهانگردي، شماى پروژه را دربر دارد. تهيه شماى پروژه اغلب لازم و ضرورى است، چرا که مبناى درست و معقولى را جهت توجيه گنجاندن پروژه‌ها در برنامهٔ توسعهٔ کلى کشور، در اختيار دولت قرار مى‌دهد.

شيوهٔ بازاريابي، معقول و واقع‌بينانه است، از اين جهت که ارزش بازاريابى گزينى و خاص را به رسميت مى‌شناسد و ديگر اينکه، بهبودهاى توليد جهانگردى لازم است قبل از آغاز تبليغات وسيع انجام شود. همچنين، اين شيوه‌اى مناسب براى تحقق اين واقعيت است که کشور بنگلادش مى‌تواند به‌عنوان يک توقفگاه بين‌راهي، براى آن دسته از جهانگردانى که مشغول سفر به چندين کشور آسيائى مى‌باشند، وارد بازار اين صنعت شود. توصيه به همکارى با ديگر کشورهاى آسياى‌جنوبي، در تلاش براى بازاريابى اين صنعت، شيوه‌اى درست و منطقى است. به‌علاوه اين شيوهٔ بازاريابى مى‌تواند لزوم ترسيم تصويرى مطلوب اما واقع‌بينانه از کشور را نيز شامل شود، ساخت اينگونه تصاوير ذهنى از کشور بنگلادش، خصوصاً به‌دليل جار و جنجال و تبليغات بين‌المللى در مورد بلاياى طبيعى که گاهى در اين کشور به وقوع مى‌پيوندد، از اهميت ويژه‌اى برخوردار است.