سه شنبه, ۱۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 30 April, 2024
مجله ویستا

اصول حاکم بر سازمان‌های اداری


ماکس‌وبر اصول حاکم بر سازمان‌هاى ادارى را به قرار ذيل طبقه‌بندى مى‌کند:
۱. امور ادارى بدون انقطاع و به‌طور مستمر و مداوم صورت مى‌گيرد.
۲. انجام امور مختلف در نظام بوروکراتيک، طبق مقررات و قواعد معينى که داراى خصوصيات مشخصى است انجام مى‌پذيرد. اعمال قدرت تابع سلسله مراتب و قوانين سازمان مى‌باشد.
۳. هر مقام در نظام ادارى داراى وظيفه معينى است که حدود و ثغور آن را قوانين و مقررات تعيين مى‌کنند. وسايل و ابزار اعمال سلطه نيز در همان محدوده مقررات در اختيار وى قرار داده مى‌شود.
۴. در سلسله مراتب ادارى در نظام ادارى هر يک از مقامات در حقيقت جزئى از قدرت کل سازمان (و قدرت سياسى جامعه) به‌حساب مى‌آيد که به افراد واگذار شده است. مقامات بالاتر حق کنترل و نظارت بر مقامات پائين‌تر و مقامات پائين‌تر نيز حق تجديدنظر را دارا مى‌باشند.
۵. شاغلين مقامات ادارى و کليه کارکنان سازمان، مالک ابزار و وسايل لازم براى انجام وظايف خود نيستند بلکه فقط حق به‌کارگيرى آن را دارند.
۶. مسئله مهمى که ماکس‌وبر در رابطه با مقامات ادارى مطرح مى‌نمايد اين است که امور و درآمد ادارى از امور و درآمد شخصى کاملاً متمايز هستند، از اين‌رو بين انجام‌دهندگان کارهاى ادارى (يا به‌کار برندگان وسايل اداري) و مالکيت اين ابزار و وسايل فاصله وجود دارد، اين ويژگى بوروکراسي، نوعى جدائى و بيگانگى بين کارکنان و ابزار کار به‌وجود مى‌آورد.
۷. کارکنان سازمان‌هاى ادارى جديد (نظام بوروکراسي) را نمى‌توان نظير اشکال ماقبل سرمايه‌دارى (بعضاً در نظام‌هاى فئودالى و به‌ويژه در نظام‌هاى برده‌دارى و نظام‌هاى مشابه آن) به‌عنوان ملک خصوصى تلقى کرد، يا فروخت و يا به ارث منتقل نمود.
انسان ديوانسالار (بوروکرات) داراى اين خصوصيات است: او انسانى آزاد است که بر پايه پيمان به کار گمارده مى‌شود- کار بر پايه شايستگى او استوار است. به‌طور تمام وقت کار مى‌کند و در مقابل کار دستمزد که تنها راه درآمد او است اخذ مى‌نمايد. ترقى وى در سلسله مراتب ادارى با نظر مقامات مافوق صورت مى‌گيرد.
۸. امور در (نظام اداري) بوروکراسى و اعمال و کارکرد کارکنان آن براساس ضوابط و مقررات انجام مى‌گيرد و رموز کارها از طريق آموزش به کارکنان منتقل مى‌شود.
علاقه‌مندان را به مطالعه مقاله ارزشمند دکتر محمدعلى طوسى تحت عنوان 'ديوانسالاري' در مجله مديريت دولتى دوره جديد شماره دوم (مرکز مديريت دولتي) دعوت مى‌نمايد.


همچنین مشاهده کنید