ایدز، یک مشکل اجتماعی است

امروزه ایدز در بیشتر کشورهای جهان به صورت یک مشکل اجتماعی مطرح شده است. جامعه شناسان معتقدند یک مساله اجتماعی مساله یی که بالقوه -یا بالفعل- بر اکثریت افراد جامعه اثر می گذارد. بنابراین راه حل صحیح راه حلی است که کل مساله را در برگیرد و تمامی جمعیت مبتلا را پوشش دهد، نه آنکه به جنبه های خاصی از مساله توجه داشته باشند یا تنها به معدودی از مبتلایان کمک کنند.
در مورد یافتن راه حل برای مسائل اجتماعی، جامعه شناسان بر دو بعد «پیشگیری اجتماعی» و «درمان اجتماعی» تاکید کرده اند. در بعد پیشگیری، فرض بر این است که هنوز ایدز در جامعه یی به وجود نیامده یا به وجود آمده اما گسترش نیافته است. در این صورت باید با سلاح آموزش وارد مبارزه شد. آموزش از نظر جامعه شناسی می تواند رسمی یا غیر رسمی باشد. آموزش رسمی وظیفه موسسات آموزشی است (مدرسه، دانشگاه و ...) و آموزش غیر رسمی در محیط خانواده یا از طریق وسایل ارتباط جمعی انجام می شود.
یکی از نهادهایی که به خوبی می تواند ایدز را به اعضای خود بشناساند خانواده است. والدین باید فرزندان خود را از ماهیت این بیماری و راه های انتقال و گسترش آن آگاه سازند و ضمناً نحوه دوری جستن از شرایط و وضعیت هایی که موجب ابتلای شخص به ایدز می شود را به آنان بیاموزند. همچنین باید به افرادی از خانواده که عازم مسافرت به خارج از کشور هستند نیز خطر ایدز را گوشزد کنند.
مدرسه به مثابه یک موسسه یا نهاد رسمی که عهده دار آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان است باید در برنامه های آموزشی خود اطلاعاتی را پیرامون ایدز بگنجاند. چه اشکالی دارد که درسی مشخص در مورد مسائل اجتماعی به طور اعم و مساله ایدز به طور اخص در سطح دبیرستان ها تدریس شود یا لااقل این موضوع را در لابه لای دروس بهداشت فردی و اجتماعی مطرح کنند و سطح آگاهی جوانان را درباره آن بالا ببرند.
ممکن است گفته شود که در جامعه یی مانند ایران که هنوز آموختن مطالبی در ارتباط با مسائل جنسی برای جوانان در سطح دبیرستان ها معمول نیست این چه پیشنهاد زودرسی است که عنوان می شود؟
در پاسخ باید گفت که از لحاظ روان شناختی باید افراد را در دوران جوانی نسبت به پاره یی موضوعات آگاه ساخت و نکات را در درون وجودشان جای داد تا هنگام بزرگسالی با مشکل روبه رو نشوند، چرا که آموزش در سنین بالا به مراتب دشوارتر است.
در پیشگیری از ایدز باید از وسایل ارتباط جمعی (تلویزیون، رادیو، مجلات و ...) به عنوان ابزارهای آموزشی غیر رسمی در سطح بسیار وسیعی استفاده شود. چاپ مطالب در روزنامه ها و مجلات و پخش برنامه هایی خاص در تلویزیون و رادیو می تواند موضوع ایدز را حتی برای بی سوادترین افراد جامعه در دورترین نقاط نیز تشریح کند.
در مورد درمان، هر چند که تاکنون راهی برای درمان این بیماری پیدا نشده است، اما از نظر پیشگیری باید گفت که جامعه شناسی ابتدا بر آموزش افراد اجتماع تاکید دارد. زمانی می توان یک بیمار را تحت کنترل قرار داد که قبلاً مورد پذیرش جامعه قرار گرفته باشد و مردم قبول کرده باشند که او بیمار است و احتیاج به مراقبت دارد در عین حال باید به افراد جامعه فهمانده شود یک فرد مبتلا به ایدز یک بیمار عادی است و یک (منحرف) نیست.
اگر جامعه بتواند این مطلب را بفهمد گامی در جهت بهبود بیمار برداشته می شود. اگر بیماری احساس کند که عیان شده و بیماری اش باعث تغییر رفتار مردم نسبت به او می شود بدون شک سعی در کتمان بیماری خود خواهد کرد و این موضوع از لحاظ جامعه شناسی یکی از آسیب های اجتماعی به حساب می آید که معمولاً اختلالاتی در جامعه به وجود می آورد. ای بسا که یک بیمار را بتوان به سادگی درمان کرد به شرط آنکه از برچسب های اجتماعی در امان بماند و از ترس مردم سعی در مخفی نگاه داشتن بیماری خود نکند.
تجربه نشان داده است که بیماری های مخفی مانده پس از مدتی به همه گیری های بزرگ تبدیل می شود. ضمناً واکنش ناصحیح افراد نسبت به مبتلایان به ایدز روحیه آنان را تضعیف می کند و زودتر از پا در می آورد. باید افراد جامعه با بیماران مبتلا به ایدز رفتاری عادی داشته باشند در بعضی مواقع ترحم اثر منفی بر بیمار می گذارد.
ایدز هم در سطح کشوری و هم از نظر جهانی یک مساله کاملاً اجتماعی است که مراقبت و درمان آن احتیاج به حرکت ها و همکاری های ملی و بین المللی دارد. نباید چنین تصور کرد که فقط بخش بهداشت مسوولیت رفع خطر را به عهده دارد. ایدز از نظر جامعه شناسی یک پدیده چند بعدی است و باید برای یک حرکت جمعی به رفع مشکل بپردازیم. از طرف دیگر چون ایدز یک مساله بین المللی است در مبارزه با آن مشارکت و همکاری همه کشورها ضروری است.
از نظر درون مرزی برای حل این مشکل نیاز به همکاری سه بخش دولتی، خصوصی و خدمات خیریه و عالم المنفعه است.
بخش دولتی چون مسوول حفظ سلامت جامعه است باید بیشترین مشارکت را داشته باشد و تمامی بیمارستان های دانشگاه ها و سایر موسسات بهداشتی و درمانی وابسته به دولت بایستی امکانات علمی و مالی خود را در راه پیشگیری و درمان این بیماری بسیج کنند و حتی همگام با سایر کشورها به کارهای پژوهشی و تحقیقی بپردازند.
از آنجا که ایدز گریبانگیر بخش خصوصی نیز است، این بخش هم به سهم خود باید در حل این مشکل پزشکی - و در عین حال اجتماعی - سرمایه گذاری کند؛ و چون ممکن است بازدهی این سرمایه گذاری در کوتاه مدت میسر نباشد شانه از بار این مسوولیت خطیر خالی نکند. حتی اگر بخش خصوصی داوطلبانه به مشارکت در این امر مهم تن ندهد با اجبار و به حکم قانون در این مسیر قرار گیرد.

منبع: کتاب ایدز در ایران و جهان نوشته دکتر لطفعلی پورکاظمی

منبع : روزنامه اعتماد