چهارشنبه, ۱۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 8 May, 2024
مجله ویستا


ترجمه فارسی الرساله الشرفیه فی النسب التالیفیه


ترجمه فارسی الرساله الشرفیه فی النسب التالیفیه
نویسنده : صفی‌الدین‌ارموی، عبدالمومن‌بن‌یوسف,خضرایی، بابک
شماره کنگره : ۵۰۴۳ر۷ص/ ۳۱۹۷ ML
شابک : ۹۶۴-۸۸۰۲-۵۰-۵
رده دیویی : ۲۹۷.۴۸۷۸
تاریخ نشر : ۸۵۰۵۲۴
تعداد صفحه : ۲۱۶
نوبت چاپ : ۱

كتاب حاضر، ترجمه‌اي است از الرساله الشرقيه في‌النسب التاليفه تاليف صفي‌الدين ارموي كه از مهم‌ترين رسالات موسيقي جهان اسلام و از بنيادي‌ترين كتاب‌هاي مكتب منتظميه بشمار مي‌رود. به تصريح مترجم: اين رساله... در حدود سال 666 هـ ق تاليف و به شرف‌الدين هارون، فرزند شمس‌الدين محمد جويني، تقديم شده است... صفي‌الدين در رساله‌ي شرفيه ـ برخلاف كتاب الادوار ـ به شرح و نقد آراي فارابي (در كتاب الموسيقي الكبير) و ابن سينا (در كتاب شفا) پرداخته. و در مقدمه‌ي رساله به استفاده از آراي يونانيان نيز اشاره كرده است. بنابراين، گمان مي‌رود كه الرساله الشرفيه حاصل آشنايي صفي‌الدين با آثار و رسالات مكتب اسكولاستيك باشد. به ويژه، تاثيرات كتاب الموسيقي الكبير فارابي بر الرساله الشرفيه بسيار آشكار است. گرچه صفي‌الدين پاره‌اي از آراي فارابي را (علي‌الخصوص درباره‌ي ويژگي‌هاي صوت و نغمه) به نقد كشيده، اما به هرحال، تعاريف فارابي را دست‌مايه‌ي بحث خود قرار داده است. گذشته از آن، در برخي موارد مانند مبحث انتقالات و نيز ايقاع موصل و مفصل مطالب را عينا از فارابي نقل كرده و هم‌چنين، برخي مطالب كتاب الادوار نيز در رساله‌ي شرفيه تكرار شده است. كتاب، حاوي پنج مقاله با اين عناوين است: گفتاري درباره‌ي صوت و آن‌چه به آن مربوط است. و ترديدهايي در آن‌چه [پيشينيان] گفته‌اند، طبقه‌بندي نسبت برخي اعداد بر بعضي ديگر و استخراج ابعاد و نسبت آن‌ها و مرتبه‌ي آن‌ها از حيث ملايمت و تنافر و نام‌هايي كه براي آن‌ها وضع شده است، افزون ابعاد به يك‌‌ديگر و كاستن بعضي از برخي ديگر و استخراج اجناس از ابعاد وسطي، ترتيب اجناس در طبقات عظمي و ذكر نسبت‌ها و اعداد آن و ايقاع و نسبت ادوار آن و اشاره به شيوه‌ي عملي استخراج الحان. گفتني است، تصوير نسخه‌ي خطي احمدالثالث به شماره‌ي 3460 كتاب‌خانه‌ي توپ قاپوسراي استانبول ـ كه در سال 1984 به كوشش اكهارد نويبائر در فرانكفورت چاپ شده ـ در لا‌به‌لاي صفحات كتاب، مقابل ترجمه‌ي فارسي آن گنجانده شده است.