نکاتی مختصر در مورد اخلاقیات و تأثیر آن در زندگی

اخلاقیات به طور کلی به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:
۱) اخلاقیات اساسی انسانی
۲) اخلاقیات اسلامی
۱) منظور از اوصافی است که اساس موجودیت اخلاقی انسان به آن استوار است و این صرف نظر از اینکه فرد دارای چه برنامه فکری باشد، بعنوان شرط اول موفقیت حتی برای اهداف نادرست بشمار می‌آید.
یک انسان وقتی می‌تواند مؤثر باشد مثبت یا منفی که دارای صفات زیر باشد:
اراده قوی، نیروی قضاوت، عزم راسخ صبر و تحمل، استقامت، استقلال، سعه صدر، همت عالی، شجاعت، استعداد و توانایی بالقوه، امید کوشش و تلاش مستمر، عاشق اهداف و مقصد، ایثار، محتاط، صاحب نظر، آکاهی به مسائل موجود، سازگار به شرایط موجود، تسلط بر احساسات و هیجانات، برخورداری از روحیه اجتماعی و نشاط، توانایی به‌کارگیری استعدادهای دیگران، عزت نفس، ترحم و هم دردی، عدالت و صداقت، امانت‌داری، وفای به‌عهد، میانه‌رو در امور، حقیقت‌بین و ...
۲) این مفهوم را صفات فوق جدانست بلکه شکل درست و مکمل آن است که اهداف کلی زیر را دنبال می‌کند:
الف) جهت‌دهی صحیح به اخلاق اسلامی:
هر کدام از اخلاق اساسی بسته به کاربرد آن، می‌تواند سرچشمه و محرک خیر باشد یا شر مثل مصرف یک نوع دارو برای بیماریهای مختلف که برای برخی مفید و برای گروهی دیگر مضر است پس روش، مقدار، زمان و موقعیت استفاده از هر وسیله‌ای در کیفیت تأثیر آن دخیل است.
ب) استحکام اخلاق اساسی:
یعنی مداومت و محافظت بر صفات فوق است که می‌تواند استقامت را بوجود آورد و منشأ اثر باشد مثلاً صبر فقط بر یک جنبه و مقطعی نباشد بلکه بر تمام جوانب زندگی و در کل عمر حاکم باشد.
ج) تشکیل اخلاق فاضله:
منظور این است که از خشمهای اخلاق اساسی بنای جدید بنام اخاق فاضله بسازد تا انسان بتواند در این دانشگاه به مدارج عالی شرافت و برتری نایل آیند و از رذایل اخلاقی بسوی فضایل اخلاقی صعود کنند و نه صالح باشند بلکه مصلح و مؤثر واقع شوند و به فرموده رسول اکرم صلی الله علیه و سلم انسانها به درجه‌ای برسند که مفتاح‌الخیر و مغلاق شر محسوب گردند.
● فرق بین نیروی اخلاق اساسی و اسلامی:
همانطور که می‌دانیم هر وسیله چه مادی و یا معنوی زمانی می‌تواند مؤثر واقع شود که دارای نیرو و انرژی باشد حال باید مثال از قرآن این دو نیرو را بررسی خواهیم کرد:
قال الله تعالی: «ان یکن منکم عشرون صابرون یغلبون مأتین ـ انفال/۹» خداوند که خالق انسان و ویژگیهای درونی اوست، آگاهانه این مقایسه را بیان نموده و می‌داند که نیروی حاصله از صفات اساسی در کالبد یک مؤمن چقدر بیشتر از همان صفات در کالبد یک کافر است به همین دلیل بیست تن از مومنان در برابر دویس تن از مشرکین قرار داده یعنی تقریباً ده برابر! او نمونه‌های بسیاری در طول تاریخ در زمینه‌های مختلف دلیل بر این ادعا است. و در هر نقطه از جهان که مسلمانان مغلوب واقع شده‌اند نشانگر این است که آنها زمینه اخلاقیات اساسی و اسلامی کمبود داشته‌اند. و مهمتر از همه پایه اساسی اخلاق، مثل ایمان اسلامی – تقوی و احسان در چنین افرادی ثابت نیست که این خود نتیجه دو مانع اساسی می‌تواند باشد:
۱) عدم شناخت
۲) ضعف اراده در اجرا
▪ ایمان:
یقین و عشق به خالق سراسر وجود انسان را فرا گرفته باشد طوری که هیچ منشأ ترس و امیدی جز الله در زندگی وجود نداشته باشد.
▪ اسلام:
تسلیم بودن قید و شرط همراه با خشوع و محبت قلبی نسبت به خالق به گونه‌ای که انجام هرکدام از اوامر و نواهی الله برایش رضایت بخش باشد.
▪ تقوی:
احساس درونی ترس از خداوند و مسئله محاسبه تا جایی که احساس مسئولیت در قبال وظایف محوله در فرد بوجود اید که خود عامل محرک بسیار قوی برای انجام و یا ترک اوامر و نواهی پروردگار می‌گردد.
▪ احسان:
علاقه شدید قلبی، محبت و وفاداری . جان‌نثاری نسبت به الله، رسول الله و دین مبین اسلام اگر بخواهیم در یک مثال فرق متقین و محسنین را بیان کنیم بدین صورت است که مثلاً در یک شرکت دو گروه از کارمندان مشغولند. گروه دوم بر انجام موارد فوق، مخلصانه و ایثارگرانه همواره در پی آنند که اعمال انجام دهند تا در حد امکان ضررهای احتمالی به شرکت را کنار زده و زمینه پیشرفت آن را مهیا سازند. حال با توجه ا اینکه هر دو گروه به درجه‌ی ممتازی رسیده‌اند ولی محبوبیت آنها نزد مدیر شرکت کاملاً متفاوت است.
امید است همگی ما مسلمانان خصوصاً دعوتگران اسلام بتوانیم از قله‌های رفیع ایمان، اسلام و تقوی عبور نموده و جزء دسته‌ی محسنین قرار گیریم تا رضایت کامل الله را جلب نموده و بتوانیم محبوب خالقمان واقع گردیم.

تلخیصی از کتاب نهضت و منسوبین امام سید ابوالاعلی مودودی
فاطمه شاکری

منبع : پایگاه اطلاع رسانی اصلاح