جغرافیا در ایران از دارالفنون تا انقلاب

نویسنده : گنجی - محمدحسن
محل نشر : مشهد
تاریخ نشر : ۱۳۸۰/۰۸/۲۰
رده دیویی : ۹۱۵.۵
قطع : وزیری
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۷۰۶
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
نوبت چاپ : ۲
تیراژ : ۳۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۳۳۳-۲۷۲-۱

اثر حاضر مروری است بر تاریخچه 'جغرافیا 'در ایران از زمان تاسیس دارالفنون تا انقلاب اسلامی که در هشت بخش سامان یافته است .بخش اول نگاهی است به روند 'آموزش جغرافیا 'که به سه دوره تقسیم شده است1 :ـ آموزش جغرافیا در دارالفنون, 2ـ آموزش جغرافیا از آغاز معارف نوین تا تاسیس دارالمعلمین عالی, 3ـ آموزش جغرافیادر مدارس عالی و دانشگاه‌ها .دوره سوم همین بخش, گروه آموزشی جغرافیای دانشگاه تهران, همچنین درس‌های دوره لیسانس و فوق لیسانس و دکتری, مدرسین جغرافیا, آزمایشگاه جغرافیا در دانشگاه تهران و گروه‌های آموزش جغرافیا در دانشگاه‌های شهرهای دیگر کشور معرفی شده‌اند .بخش دوم به بررسی کتاب‌های جغرافیایی در سه مقطع اختصاص دارد1 :ـ از دارالفنون تا آغاز معارف جدید, 2ـ در دبستان‌ها و دبیرستان‌ها در دوران معارف جدید, 3ـ کتاب‌های دانشگاهی, که در پی آن مهم‌ترین منابع و کتاب‌ها و تحقیقات چاپ شده در موضوعات و شاخه‌های مختلف دانش جغرافیا معرفی شده‌اند .بخش سوم شامل معرفی 'انجمن‌ها و موسسات جغرافیایی 'است .در این بخش ابتدا به پیشینه انجمن‌های جغرافیایی در پاره‌ای از کشورهای جهان اشاره شده آن‌گاه موسسات جغرافیایی معرفی می‌شوند که عبارت‌اند از1 :ـ اولین انجمن جغرافیایی, 2ـ مرکز تحقیقات علمی مناطق خشک, 3ـ موسسه جغرافیایی دانشگاه تهران, 4ـ انجمن دبیران جغرافیا و تاریخ و تعلیمات اجتماعی, 5ـ انجمن جغرافیایی خراسان, 6ـ انجمن جغرافیدانان ایران, 7ـ مرکز تحقیقات مناطق کویری و بیابانی ایران, 8ـ جغرافیا در فرهنگستان ایران, 9ـ جغرافیا در فرهنگستان زبان ایران .مخاطبان در بخش چهارم با کنگره‌ها و سمینارهای مهم جغرافیایی آشنا می‌شوند که از آن جمله است : 1ـ اولین کنگره جغرافیدانان ایران و تشکیل انجمن جغرافیدانان ایران, 2ـ دومین کنگره جغرافیدانان ایران, 3ـ سمینار مسائل جغرافیای ناحیه‌ای ایران در دانشگاه فردوسی, 4ـ سومین تا ششمین کنگره جغرافیدانان ایران . موضوع پنجمین بخش کتاب به ارزیابی تاریخچه و سرگذشت 'نقشه و نقشه سازان ' ایران اختصاص یافته که شامل گزارشی از فعالیت چند مرکز است1 :ـ نقشه در دارالفنون, 2ـ خدمات جغرافیایی ارتش, 3ـ سازمان جغرافیایی کشور, 4ـ سازمان نقشه‌برداری, 5ـ موسسات کارتوگرافی خصوصی (سحاب, گیتاشناسی), 6ـ جغرافیا و دور سنجی در ایران .بخش ششم در برگیرنده فعالیت‌های بین‌المللی جغرافیایی ایران و عضویت, حضور و نقش جغرافی‌دانان و مراکز جغرافیایی ایران در مجامع و کنفرانس‌های بین‌المللی و پیامدهای آن است .در بخش هفتم جغرافی‌دانان نامدار ایران و احوال و آثار آنها معرفی شده است .بخش هشتم با عنوان 'تکمله و ضمایم 'شامل مطالب و اطلاعاتی است در زمینه دانش و فعالیت‌ها و آثار جغرافیایی پس از انقلاب اسلامی تا زمان خاتمه تالیف این اثر که مجموعه مباحثی را در حوزه‌های پیش گفته در برمی‌گیرد .موضوعات اصلی این بخش بدین قرار است1 :ـ آموزش, 2ـ کتاب‌ها و مجلات و فصل‌نامه‌های جغرافیایی, 3ـ انجمن‌ها و موسسات و گروه‌های تحقیقاتی جغرافیایی, 4ـ کنگره‌ها و سمینارها, 5ـ نقشه و نقشه‌سازان, 6ـ روابط بین‌المللی جغرافیایی, 7ـ جغرافیدانان ایران .مطالب کتاب با فهرست منابع به پایان می‌رسد .