۲۷ مرداد ۱۳۸۶ ــ ۱۸ اوت ــ یک روز پیش از ۲۸ مرداد: چرا طرح براندازی حکومت دکتر مصدق به اجرا درآمد؟

۱۸ اوت ۱۹۵۳ (۲۷ مرداد ۱۳۳۲) خیابانهای تهران پس از چند روز تظاهرات صدها هزار نفری نسبتا خلوت بود. زیرا شب پیش از آن، "لوی هندرسون" سفیر آمریكا كه از خارج به تهران بازگشته بود به دیدار دكتر مصدق كه در منزل بود شتافته بود و به او متذكر شده بود كه تظاهر كنندگان اتباع آمریكا را آشكارا تهدید می كنند و اگر تظاهرات [ضد شاه و ضد استعمار و سلطه] ادامه یابد دولت آمریكا ایران را "منطقه ناامن" اعلام خواهد كرد و اتباع خود را از اینجا خارج خواهد ساخت. با این كه دكتر مصدق متوجه طرح نقشه بر ضد خود بود، از مردم خواست كه از تظاهرات دست بردارند و به ماموران انتظامی هم دستور داد كه مانع ادامه تظاهرات شوند و این همان وضعیتی بود كه طراحان نقشه براندازی آرزوی آن را داشتند. مولفانی كه بعدا در این زمینه كتاب نوشته اند متذكر شده اند كه اگر كارگران دو كارخانه هم در خیابانها بودند، توطئه ۲۸ مرداد نمی توانست به این آسانی به نتیجه برسد - دكتر مصدق در صفحه ۱۸۲ خاطرات خود نوشته است كه هندرسون مانند "گریدی" سفیر سابق آمریكا در تهران بی نظر نبود و به همین سبب "ایدن" مقام انگلیسی در كتابش از او سپاسگزاری كرده است. همان ایدنی كه نوشته است جنبش مصدق نفوذ ما را در خاورمیانه متزلزل كرده و ادامه حكومت او بر ایران برای انگلستان بسیار ناگوار است.
توطئه های انگلستان برای بركنار ساختن حكومت دكتر مصدق و فشار این دولت به دولت آمریكا در انجام آن از همان نخستین روز ملی شدن صنعت نفت آغاز شده بود، ولی "ترومن" رییس جمهوری وقت آمریكا تا روزی كه بر سركار بود (۲۰ ژانویه ۱۹۵۳ مطابق با ۳۰ دی ماه ۱۳۳۱) زیر بار براندازی دكتر مصدق نرفت، زیرا كه از قضاوت تاریخ می ترسید كه یك دولت ملی و دمكراتیك را ساقط كرده است. اما پس از این تاریخ كه حكومت آمریكا به دست حزب جمهوریخواه (ژنرال آیزنهاور) افتاد ورق برگشت. مورخان فرصتهایی را كه در زیر می آید باعث اقدام مشترك آمریكا و انگلستان و عاملان داخلی آنها در براندازی حكومت دكتر مصدق در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ قلمداد كرده اند:
▪ مرگ ناگهانی استالین و خروج كرملین از انسجام پیشین
▪ پایان جنگ كره و كاهش گرفتاری های دولت آمریكا
روی كار آمدن ژنرال آیزنهاور در آمریكا كه سعی داشت هر چه زودتر حلقه محاصره شوروی با مهره گمشده ایران تكمیل شود و آمریكا در منافع نفتی ایران شریك گردد.
سخت شدن اوضاع اقتصادی ایران بر اثر طولانی شدن محاصره این كشور توسط انگلستان كه روی زندگانی روزمره مردم تاثیر منفی گذارده بود و باعث دلسردی پاره ای از آنان شده بود
خریده شدن چند سیاستمدار و گروهی از نشریات كه باعث اخلال در صفوف ملیون شده بود و دكتر مصدق را ناچار كرده بود كه به كمونیستها (حزب توده) چراغ سبز بدهد كه سبب نگرانی آمریكا شده بود.
آشنایی كامل ماموران اعزامی سیا (سازمان مركزی اطلاعات آمریكا) با سران و گردانندگان اوباش و اراذل تهران كه عوامل انگلستان معرفی كرده بودند و جمعی از افسران كه توسط مستشاران نظامی آمریكا در تهران انتخاب شده بودند.
تكمیل شدن كار شناسایی هواداران قسم خورده و محافظان دكتر مصدق و توانایی آنان به دفاع، آزمایش استعداد اطلاعات شهربانی كشور با ربودن رئیس آن و كشف ضعف آن در جمع آوری اطلاعات.
موافقت انگلستان با شریك كردن آمریكا در بهره برداری از نفت ایران و سپردن جای نفوذی اش به آن دولت در ایران آینده [حصول توافق كامل میان دو دولت].
تزلزل روز افزون شاه و بیم تسلیم شدن او به خواستهای دكتر مصدق كه در آن صورت برگ برنده بازی برای همیشه از دست می رفت.
ترس از جهانی شدن جنبش ناسیونالیستی دكتر مصدق كه نمونه اش در مصر آشكار شده بود و ترس همیشگی استعمار از ناسیونالیسم یعنی نیرومند ترین عامل ضد دخالت خارجی و ضد استثمار و تحقیر ملت.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز