نارسایی گردن رحم

● گردن رحم (cervix) چیست؟
گردن رحم قسمت باریك، لوله شكل و تحتانی رحم است كه به طرف مهبل كشیده می شود. (كلمه cervix در لاتین به معنای گردن است) در شرایط غیر حاملگی، گردن رحم به میران كمی باز است تا اسپرم داخل رحم شود و نیز خون قاعدگی خارج گردد. در زمان حاملگی ترشحاتی این لوله را پر می كنند و سد محافظی به نام پلاك موكوسی تشكیل می دهند. در طی یك حاملگی طبیعی، گردن رحم تا اواخر سه ماهه سوم حاملگی قوامی سفت داشته، طول آن بیشتر است و بسته می ماند و در سه ماهه معمولا نرمتر، كوتاه تر و متسع شده و برای زایمان آماده می شود.
● نارسایی گردن رحم به چه معناست؟
اگر در شروع حامگی گردن رحم نرم تر، ضعیف تر و یا كوتاه تر از حالت عادی باشد ممكن است بدون ایجاد انقباضات حاملگی، در سه ماهه دوم و یا اویل سه ماهه سوم بر اثر افزایش وزن جنین و افزایش فشار به آن كوتاه و متسع شود. این وضعیت كه بعنوان "نارسایی گردن رحم" شناخته می شود می توانند سبب سقط جنین در سه ماهه دوم، پاره شدن زودرس كیسه آب یا زایمان زودرس (قبل از هفته ۳۷) شود.
● تشخیص نارسایی گردن رحم
در گذشته این عارضه بعد از چندین سقط در سه ماهه دوم و یا زایمان زودرس تشخیص داده می شد. امروزه، اگر شما در معرض این عارضه باشید پزشكتان ممكن است از هفته های ۱۶ تا ۲۰ بطور مرتب برای شما سونوگرافی داخل مهبلی (Transvaginal Ultrasound) درخواست كند. این سونوگرافی ها به پزشك در اندازه گیری طول گردن رحم و كنترل علائم كوتاه شدن زودرس آن كمك می كند.
در صورتیكه در سونوگرافی های متوالی تغییرات قابل ملاحظه ای مشاهده شود، بیمار ریسك بیشتری برای زایمان زودرس دارد و هر چه گردن رحم كوتاه تر باشد ریسك بیمار بیشتر است. البته باید توجه داشت كه تشخیص این عارضه كمی مشكل است و در مورد اینكه درمان های موجود به جلوگیری از سقط یا زایمان زودرس كمك می كنند یا خیر اختلاف نظر وجود دارد. اما یك فایده هشدار زودرس این است كه به بیمار فرصت می دهد از داروهای كورتیكواستروئیدی استفاده كند. این داروها مشكلات را در نوزادان نارس به حداقل می رسانند. در صورتیكه هر یك از علائم زیر را مشاهده كردید بلافاصله با پزشك خود تماس بگیرید:
▪ تغییر در مقدار یا وضعیت ترشحات مهبلی بویژه ترشحات چسبناك یا آبكی
▪ لكه بینی یا خونریزی
▪ دردهای شبیه به دردهای قاعدگی
▪ چه كسانی بیشتر در معرض خطرند؟
▪ افرادی كه بیشترین خطر متوجه آنهاست عبارتند از:
كسانیكه سابقه سقط بدون علت در سه ماهه دوم و یا زایمان زودرسی كه ناشی از علل دیگر نظیر دردهای زود هنگام و پارگی جفت نبوده دارند. در صورتیكه این سابقه بیشتر از یك بار تكرار شده باشد احتمال خطر بیشتر است.
كسانیكه اعمالی تشخیصی یا درمانی نظیر cone biopsy یا LEEP بر روی گردن رحم آنها انجام شده است. كسانیكه هنگامیكه مادرشان آنها را حامله بوده است از داروی DES استفاده می كرده است. (در گذشته پزشكان برای جلوگیری از سقط این دارو را تجویز می كردند ولی استفاده از آن در دهه ۱۹۷۰ بدلیل بی اثر بودن و عوارضی كه بر دستگاه تولید مثل جنین داشت متوقف شد.)
كسانیكه گردن رحم در آنها در طی زایمان های قبلی یا مواردی نظیر كورتاژ صدمه دیده و یا چندین بار سابقه ختم حاملگی دارند. كسانیكه گردن رحم در آنها بطور غیر عادی كوتاه است.
● بیمار چه اقداماتی باید انجام دهد؟
اگر سونوگرافی نشاندهنده كوتاه بودن گردن رحم باشد و حاملگی قل از هفته ۲۴ باشد، پزشك ممكن است cerclage را پیشنهاد كند. در این روش دور گردن رحم با نخ مخصوصی بسته می شود و این سبب تقویت شدن گردن رحم و بسته ماندن آن می گردد. البته در مورد بكارگیری این روش اختلاف نظرهایی وجود دارد.
بعضی تحقیقات جدید مؤثر بودن این روش را در جلوگیری از سقط، PPROM، و زایمان زودرس جز در موارد معدود زیر سوال برده اند. این روش می تواند مشكلاتی ایجاد كند كه خود سبب زایمان زوردس هستند. از جمله این مشكلات می توان به عفونت رحمی، پارگی كیسه آب، و انقباضات رحمی ناشی از التهاب رحم اشاره كرد.
متخصصین هنوز به این سؤال پاسخی نداده اند كه آیا فواید cerclage در موارد خاص به خطراتش می ارزد یا خیر؟ زنانی كه به نظر می رسد از این روش فایده ببرند آنهایی هستند كه سه بار یا بیشتر بدون پیدا شدن دلیل خاصی سقط یا زایمان زودرس داشته اند. در این بیماران معمولا در هفته های ۱۳ تا ۱۶ و قبل از شروع تغییرات گردن رحم، cerclage انجام می شود. به نظر می رسد cerclage در این زمان نسبت به هفته های بالاتر حاملگی و زمانی كه گردن رحم شروع به تغییر كرده است خطرات كمتری دارد.
cerclage زیر بیهوشی عمومی، نخاعی و یا اپی دورال انجام می شود و بیمار می تواند همانروز و یا روز بعد به خانه برگردد. به بیمار توصیه می شود كه چند روزی استراحت كند و در این چند روز ممكن است خونریزی خفیف و یا انقباضات رحمی داشته باشد. بهتر است بیمار برای مدتی (و یا احتمالا تا آخر حاملگی) آمیزش جنسی نداشته باشد. پزشك ممكن است برای جلوگیری از عفونت و یا زایمان زودرس داروهایی تجویز كند و همچنین بیمار تا زمان برداشتن بخیه های cerclage كه معمولا هفته ۳۷ خواهد بود از نظر علائم تحت نظر باشد. بیمار معمولاً بعد از هفته ۳۷ نگرانی نداشته و باید منتظر زایمان باشد.
بعضی پزشكان علاوه و cerclage و یا حتی به جای آن استراحت مطلق را تجویز می كنند. هر چند شواهد محكمی مبنی بر اینكه استراحت مطلق و ماندن در تخت خواب مؤثر است وجود ندارد ولی از نظر تئوری این كار برای برداشتن وزن از روی رحم ممكن است كمك كننده باشد. بیمار ممكن است از آمیزش جنسی هم منع شود.

منبع : نی نی سایت