برتری اخلاق زناشویی بر حقوق زناشویی در خانواده

بسیاری از مباحث در حوزه خانواده حول این محور شکل گرفته که آیا خانواده صرفاً کارکردی خدماتی (اقتصادی، جنسی و.‎.‎.) دارد؛ آنگونه که مارکسیست ها معتقدند یا این که نیازهای عاطفی افراد را نیز برآورده می کند یا اصلاً دارای چه کارکردهایی است که از نظر اسلام این قدر اهمیت دارد. در متون اسلامی به کارکردهای متعددی برای نهاد خانواده و ازدواج اشاره شده است که مهم ترین آنها عبارتند از:
۱) پاداش اخروی: خانواده از دیدگاه اسلام برخوردار از تقدس و جنبه های معنوی بالایی است. در روایات آمده است فضیلت دو رکعت نماز شخص متأهل بیش از فضیلت هفتاد رکعت نماز شخص مجرد است.
۲) حفظ و تقویت دینداری: در روایات ازدواج موجب تثبیت نصف دینداری و ایمان شخص دانسته شده است. آیه ۱۸۷ سوره بقره «زنان را لباس مردان و مردان را لباس زنان معرفی کرده است.» همانطور که لباس زینت انسان و پوشش دهنده زشتی هاست زن و شوهر نیز در خانواده مایه زینت و پوشش یکدیگرند.
۳) ارضای عاطفی، تأمین آرامش روانی: کارکرد امنیت روانی صراحتاً در قرآن بیان شده است. خداوند در سوره روم آیه ۲۱ می فرماید: «و از نشانه های خداوند این است که از جنس خودتان برای تان همسرانی آفرید تا بدان ها آرامش یابید و بین شما دوستی و رحمت برقرار کرد.» از برخی روایات که ازدواج را موجب حسن خلق و افزایش جوانمردی و بزرگ منشی افراد دانسته می توان همین مضمون را استفاده کرد. تالکوت پارسونز جامعه شناس غربی با به کارگیری اصول روش روانکاوی گفته است که ازدواج و تشکیل خانواده، تعادل عاطفی فرد را به دنبال دارد.
۴) کارکرد اقتصادی خانواده: خانواده در اسلام مکانی برای خدمت رسانی از حیث مادی نیز قلمداد می شود. اسلام در همان حال که وظیفه تأمین معاش را از دوش زنان برداشته است و با الزام نفقه زن بر شوهر عملاً مردان را در خدمت زنان قرار داده است، زنان شایسته را زنانی می داند که در رفع نیازهای معیشتی خانواده در داخل منزل به شوهران خود یاری رسانند. البته هرگونه کمک اقتصادی زن اعم از انجام کار خانگی و.‎.‎. مشروط به میل و رضایت اوست و هیچ گونه الزام و اجباری متوجه زن نیست.
۵) تربیت دینی و اخلاقی: انتقال فرهنگ دینی به نسل های جدید به عنوان یکی دیگر از اهداف و کارکردهای ازدواج در اسلام مورد تأکید قرار گرفته است. قرآن کریم در آیه ۲۲۳ سوره بقره می فرماید: «زنان به منزله کشتزار شمایند، پس هرگاه خواستید، به کشتزار خود آیید و برای خودتان پیش بفرستید.» مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر ذیل آیه شریفه چنین اظهار می دارد که مقصود از جمله «برای خودتان پیش بفرستید» و خطاب به مردان یا مجموعه زنان و مردان به این تکلیف آن است که ایشان را نسبت به ابقای نوع انسانی از طریق ازدواج و تناسل ترغیب کند، باتوجه به این که خداوند متعال از نوع انسان و بقای آن چیزی جز حیات دین و گسترش توحید و عبادت خود به واسطه پرهیزکاری عامه انسان ها نمی خواهد، بنابراین مراد از این خطاب هرچند در درجه اول تولید مثل و تقدیم افراد جدید به اجتماع انسانی است که به مرور زمان افراد آن کاهش می یابد اما این نه بدان سبب است که افراد جدید به خودی خود مطلوبند بلکه غرض آن است که به واسطه آن یاد خداوند باقی بماند. به این علت است که در اسلام به داشتن فرزندان صالح و دیندار تأکید زیادی شده است.
● مادری و کار خانگی از دیدگاه اسلام
برخلاف بعضی دیدگاه ها که نگاه خوبی به نقش مادری زن و کار وی در درون خانه ندارند و کار خانگی را نوعی کار بی مزد و طاقت فرسا و مانع رشد برای زنان می دانند، برای تأکید بر اهمیت نقش مادری و خانه داری زنان نمونه هایی را از زندگی معصومین می آوریم.
در بیان اوصاف پیامبر اکرم(ص) نقل شده که ایشان کار دوشیدن بز را در خانه برعهده داشتند و یا این که امیرالمؤمنین(ع) در تمیز کردن خانه یا شکستن هیزم به حضرت فاطمه(س) کمک می کردند. در روایتی از حضرت علی(ع) آمده است که کمک کردن مرد در کارهای خانه موجب بخشیده شدن گناهان اوست. اما از طرف دیگر اسلام کار خانه را وظیفه زنان ندانسته و آنها را مجبور به انجام آن نکرده است و اگر هم زنان خود با میل و رضایت خود به چنین اموری در منزل پرداختند برای آنها دستمزدی به عنوان اجرت المثل قائل شده است.
درباره نقش مهم مادری در خانواده به سخنی از حضرت امام خمینی(ره) بسنده می کنیم که می فرمایند: خانه را دست کم نگیرید، تربیت بچه ها کم نیست، اگر کسی بتواند یک نفر را تربیت کند خدمت بزرگی به جامعه کرده است و اگر زنی بتواند یک فرزند صالح را تربیت کند جامعه را آباد کرده است.
در پایان لازم به ذکر است که زندگی زناشویی مبتنی بر محبت و مودت است و تأکید اسلام بر اخلاق زناشویی بیش از تأکیدش بر حقوق زناشویی است.

منبع : روزنامه ایران