۲۰ اردیبهشت ـ ۱۰ می ـ ایجاد خانه های انصاف و شوراهای داوری در ایران

در این روز در سال ۱۳۴۴قانون تشكیل خانه های انصاف در روستاها و قصبات به منظور رسیدگی به حل اختلافات قضایی روستائیان كشور و رفع نیاز آنان از مراجعه به مراكز قضایی در شهرها از تصویب گذشت. متعاقب آن قانون ایجاد شوراهای داوری برای انجام همین امور در شهرها (اختلافات جزیی مردم كه وقت دادگاهها را می گرفت) نیز به تصویب رسید.
این نهادها كه تا حدی مشابه دادگاه های مردمی (خلق) در شوروی و چین ـ البته با اختیاراتی كمتر ـ بودند پرونده های دادگستری و تراكم كار در آنجا را كاهش دادندكه قبلا باعث نارضائی مردم مخصوصا از تاخیر در رسیدگی به اختلافات كوچك مثلا موجر و مستاجر شده بود.
خانه های انصاف به خوبی كار خود را انجام می دادند، ولی در شهرها ایرادهای متعدد به شوراهای داوری وارد می شد زیرا كه به جای افراد بی نظر و خیرخواه افرادی وارد برخی از این شوراها شده بودند كه قبلا به علت شركت در جمع آوری آراء انتخاباتی برای این و آن برای خود شهرت معتمد محل ساخته بودند و دست به سوء استفاده می زدند. همین افراد بودند كه اتحادیه ساز و ... هم شده بودند و بنابراین، نفوذپذیر بودند و احكامشان مورد اعتراض بود و با این كه برایشان مشاور قضایی و مدیر دفتر از طرف دادگستری تعیین و اعزام شده بود، این ایرادها برطرف نشد و بسیاری از ناراضیان همین شوراها به انقلاب پیوستند. در خانه های انصاف، تصمیمات برپایه كدخدامنشی و حصول سازش گرفته می شد.
در آمریكا و برخی كشورهای دیگر، این مسائل (اختلافات كوچك) پس از تسلیم دادخواست، در دادگاههای عمومی (جنرال كورتز) رسیدگی و در همان روز دادرسی، حكم صادر می شود. این كشورها با سپردن امور قضایی به غیر قاضی مخالفند كه قضات نیز در آنجا انتخابی هستند، ولی وكیلان طرفین حق دارند قضیه را در خارج از دادگاه از طریق مذاكره فیصله دهند و جریان را بعدا به اطلاع قاضی برسانند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز