تعمیر و نگهداری دوچرخه

اولین نكته ای كه باید برای نگهداری دوچرخه درنظر گرفته شود ،متناسب بودن اندازه دوچرخه با دوچرخه سواراست . دوچرخه نامناسب باعث خستگی دوچرخه سوار می شود و دوچرخه سوار خسته ،دوچرخه را خراب می كند ،مثلا دنده را تنظیم نمی كند ،دوچرخه را در ناهمواریها به خوبی كنترل نمی كند و خرابیها را به موقع تشخیص نمی دهد تا زمانی كه دوچرخه از حركت بازایستد .
● گریسكاری وروغن كاری :
توپی ها و ساچمه خوریهای دوچرخه همگی باید هر چند وقت یكبار گریسكاری شوند .
تعداد توپی های دوچرخه همانگونه كه در قسمت اجزای دوچرخه توضیح داده شد ،چهار عدد هستند (توپی تنه ،توپی چرخ جلو و چرخ عقب و توپی فرمان ) كه هر كدام دو ساچمه خور دارند و شش ساچمه خور دیگر مربوط به پنجه ركابها و خودروی چرخ عقب است .
در مورد زنجیر باید پس از تمیز كردن آن با نفت یا گازوئیل ،با چند قطره روغن آن را روغنكاری كنید . دقت كنید كه نباید از روغن زیاد استفاده شود . به دلیل اینكه اگر روغن زیاد باشد زنجیر گرد و خاك رابه خود جذب می كند و باید دوباره آنرا تمیز كنید .
داخل روكش ترمز نیزبه دلیل سهولت حركت سیم ترمز در ان ،از دیگر محلهایی است كه نیاز به روغن كاری دارد .
● پنچر گیری :
شاید دوچرخه سوار بیشتراز هر چیزی با پنچری و لنگی چرخها روبه رو باشد . به همین دلیل ،همه دوچرخه سواران باید بتوانند این دو كار رابه سرعت و به بهترین شكل انجام دهند .
هنگامی كه چرخی كم باد می شود ، اولین كاری كه باید انجام داد بررسی والف و سوزن یا كرمك است . در صورتی كه خرابی از این قطعات باشد با تعویض یا تنظیم انها مشكل حل می شود و اگر قسمت ورود و خروج هوا سالم باشد ،چرخ پنچر است .
هنگامی كه یك چزخ پنچز میشود ،ابتدا باید لاستیك تویی را از داخل لاستیك رویی خارج كنید . در دوچرخه هایی كه چرخها ضامن دارند بهتر است ابتدا چرخ را از دوچرخه جدا كنید ،سپس باد توپی را كاملا خالی كنید و مهره نگهدارنده سوزن به والف و والف به حلقه راباز كنید ، تا تویی كاملا خارج شود . سپس با زدن تویی و قرار دادن ان در ظرف آب ،محل پنچری را روی تویی تشخیص دهید و آن را علامت بزنید (با ماژیك ،خودكار ،مداد یا سنگ ) .
محل پنچری را خشك كنید و با سمباده نرم روی آن را پاك كنید . وصله متناسب با اندازه سوراخ ببرید . معمولا اگر سوراخ به شكل سوزنی باشد وصله كوچك مثلا ۵/۱ در ۵/۱ سانتیمتر كافی است ،ولی اگر سوراخ به شكل بریدگی باشد باید وصله را بزرگتر ببرید . چسب مخصوص پنچری را روی محل پنچری بمالید ؛به طوری كه سطح آن روی لاستیك به اندازه وصله بریده شده باشد . سپس دو تا سه دقیقه صبر كنید تا چسب كمی خود را بگیرد . روكش وصله را جدا كنید و وصله را روی چسب قرار دهید ،داخل رویی را از اجسام برنده پاك كنید . دقت كنید كه در این عمل دستتان دچار بریدگی و آسیب نشود ؛چون اگر شیشه یا میخ داخل تویی مانده باشد هنگام تماس ممكن است دست شما آسیب ببیند .
هنگام جا انداختن تویی و رویی دقت كنید لاستیك رویی درهمه جا بطور یكسان لاستیك تویی را در برگیرد . به این دلیل كه در لاستیك تویی .اطراف والف یك محافظ دایره شكل وجود دارد ؛اگر قبل از جا انداختن رویی پیچهای والف را سفت كنید ،این محافظ دایره شكل باعث می شود كه رویی در اطراف والف داخل طوقه قرار نگیرد . بنابراین ابتدا تویی و رویی را جا بیاندازید ، با تلمبه چند بار باد بزنید ،سپس والف را به حلقه سفت كنید .
● لنگ گیری : طوقه به دو شكل می تواند لنگ شود :
الف ) لنگی به چپ وراست
ب ) ‌لنگی به بالا و پایین
الف) لنگی به چپ و راست : دراین نوع لنگی ها اگر در راستای قائم از روبرو به طوقه نگاه كنید یك قسمت از كمان دایره ای شكل طوقه به چپ یا به راست متمایل است،ولی در حالت عادی به دلیل اینكه عرض لاستیك بیشتر از طوقه است نمی توان با نگاه كردن ،متوجه لنگی طوقه شد ،مگر مقدار لنگی زیاد باشد .برای تشخیص كمان لنگ می توان طوقه را گرداند و به فاصله لقمه ترمز ها تا طوقه دقت كرد و هر قسمت از طوقه كه به لقمه چپ یا به لقمه راست نزدیك شد آنرا به ذهن سپرد یا دست را روی كمان لنگ قرار داد .
پس از تشخیص كمان لنگ ، با تنظیم كشش پره ها به لنگ گیری می پردازیم .سرپره ها با آچار مخصوصی به نام آچار پره شل و سفت می شوند و در حقیقت راست گرد هستند ولی چون از داخل طوقه (طرف لاستیك)به آنها دسترسی نداریم از بیرون طوقه (طرف پره ها‌)چپگرد كار می كنند . بنابراین سفت كردن پره یا كشیدن آن باید سرپره را با آچار پره در جهت خلاف عقربه های ساعت بگردانید تا سفت شود و برای شل كردن پره باید سر پره را در جهت عقربه های ساعت بگردانید ،حالا برای اینكه لنگ گیری طوقه را یاد بگیریم ،فرض می كنیم در محدوده ای یهاندازه پنج پره (یعنی قسمتی از طوقه كه پنج پره به آن متصل است ) طوقه به یك سمت كشیده می شود (به این جهت ،جهت كشیدگی می گوییم ) از این پنج پره ،سه پره به یك طرف توپی چزخ متصل هستند و دو پره دیگر به طرف مقابل توپی متصل هستند .
برای اینكه لنگی طوقه گرفته شود ابتدا باید از پنج پره متصل به كمان لنگ ،پره هایی كه در جهت كشیدگی هستند كمی شل شوند و سپس پره هایی كه در جهت كشیدگی نیستند كمی سفت شوند و اگر هر پنج پره شل بودند ،فقط پره های طرف مقابل كشیدگی ،سفت شوند و در نهایت دوباره لنگی طوقه آزمایش شود كه شل ،یا بیش از حد سفت نباشند . هنگام شل یا سفت كردن تمام پره ها كافی است همه سرپره ها به یك اندازه (مثلا یك چهارم دور یا نیم دور ) شل یا سفت شوند . اگر پره ها بیش از حد سفت باشند در دست اندازها بریده میشوند .
ب ) لنگی به بالا و پایین :
در تاب كله ، طوقه به چپ و راست انحراف ندارد ، ولی در بعضی از قسمتها طوقه بالا می آید و هنگامی كه روی دوچرخه هستید احساس می كنید زین یا فرمان در هر دور چرخ یك ضربه می زند . علت تاب كله این است كه پره های چپ و راست در یك كمان كشیده شده اند و در كمان مقابل شل هستند و قسمتی از طوقه كه در طرف پره های شل قرار دارد ایجاد برآمدگی در طوقه می كند . دراین حالت ،باید پره ها طرف مقابل برآمدگی طوقه را شل و پره های طرف برآمدگی طوقه را سفت كنید .
گاهی لنگی طوقه مجموعه ای از تركیب این دو نوع لنگی است و گاهی بر اثر ضربه آنقدر شدت لنگی زیاد است كه اصطلاحا می گویند طوقه تاب خورده است . در این صورت با پره كشی (تنظیم پره ) لنگی قابل برطرف كردن نیست .

منبع : باشگاه دوچرخه کوهستان گشتا