سندروم روده تحریک پذیر

سندروم روده تحریك پذیر حالتی است كه در آن حركات غیر ارادی روده ها كم یا زیاد شده و نظم طبیعی خود را از دست می دهد. این حالت با استرس روحی شدیدتر می شود و سبب بروز دلدرد و علائم گوارشی دیگر می شود.نامهای دیگر این سندرم عبارتند از كولیت عصبی، كولیت فانكشنال، كولیت موكوسی و آی بی اس IBS می باشد.حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد مردم جامعه دچار این سندرم می باشند.
▪ علت سندرم روده تحریك پذیر چیست؟
▪ علائم سندروم روده تحریك پذیر چیست؟
▪ عوارض سندرم روده تحریك پذیر چیست؟
▪ پزشك چگونه سندروم روده تحریك پذیر را تشخیص می دهد؟
▪ آیا سندروم روده تحریك پذیر قابل معالجه است؟
▪ علت سندرم روده تحریك پذیر چیست؟
در این سندرم ماهیچه های صاف روده ها گاهی بطور غیر طبیعی انقباضهای طولانی و شدیدتر از معمول پیدا می كنند. گاهی این انقباضات نابهنگام می باشند. علت اختلال انقباض ماهیچه ها مشخص نیست. با استرس روحی این اختلال شدیدتر می شود. هیچگونه ژن در این رابطه كشف نشده است. بیش از ده درصد مردم جامعه گرفتار این سندرم می باشند و زنان ۳ تا ۵ برابر مردان دچار این سندرم می شوند. بیماران معمولا جوان یا میانسال هستند و علائم آنها معمولا سالها ادامه می یابد بدون اینكه عارضه خطرناكی متوجه بیمار شود. حدود ۸۰ درصد بیماران مبتلا به سندرم روده تحریك پذیر، اختلالات خفیف روحی دارند و هنگام استرس های روحی علائم روده ای شدید می شود.
● علائم روده تحریك پذیر چیست؟
تغییرات اجابت مزاج بصورت اسهال غیر خونی و یا یبوست متناوب است. دلدرد كه با استرس بیشتر می شود. این دلدرد معمولا آنقدر شدید نیست كه مانع انجام كارهای روزمره بیمار شود. محل آن در همه شكم بخصوص در اطراف ناف است. وقتی دلدرد شدیدتر است معمولا اختلال اجابت مزاج بصورت تكرر دفعات دفع و باریك بودن مدفوع و شل شدن آن و دفع موكوس (مواد خلط مانن) نیز وجود دارد. با اجابت مزاج دلدرد موقتا قدری كمتر می شود و گاهی بیمار بعد از غذا خوردن مجبور به رفتن برای دفع مدفوع می شود.
● قاروقور كردن شكم
احساس نفخ و پری در شكم و دفع گاز بیشتر از حد معمول.دلهوره و دلشوره و اضطراب و احساس بی اشتهایی بدون اینكه بیمار كاهش وزن پیدا كند.عدم وجود كمبود آب بدن خونی نبودن اسهال
خوب بودن حال عمومی بیمار با اینكه سالها از ناراحتی گوارشی شكایت می كند.
● عوارض سندرم روده تحریك پذیر چیست؟
سندرم روده تحریك پذیر با اینكه سالهای سال بیمار را اذیت می كند ولی عارضه خطرناكی ندارد. این سندرم شخص را مستعد سرطان روده نمی كند و هیچگاه به كوایت اولسراتیو تبدیل نمی شود. تنگی روده هم هرگز ایجاد نمی شود. گاهی بعلت یبوست شدید و طولانی بیمار دچار بواسیر یا شقاق می شود. شایان ذكر است كه بیماران مبتلا به سندرم تحریك پذیر مصونیت خاصی نسبت به بیماریهای دیگر گوارشی ندارد و از این نظر مانندافراد سالم جامعه اند.
● پزشك چگونه سندرم روده تحریك پذیر را تشخیص می دهد؟
بیشترین قسمت تشخیص با شرح حال و معاینه بیمار صورت میگیرد. آزمایشهای مختلف خون و مدفوع در این سندرم نرمال هستند. آزمایش خاصی وجود ندارد كه وجود این سندرم را ثابت كند.بیشتر افراد نیاز به اندوسكوپی ندارند ولی در افراد بالاتر از ۴۰ سال باید سرطان روده بزرگ رد شود لذا انجام كولونوسكوپی یا عكس روده بزرگ ضروری است. در افراد كمتر از ۴۰ سال، كولونوسكوپی و عكس برداری از روده ها جهت تایید یا رد بیماریهای دیگر مثلا كولیت اولسراتیو یا كرون انجام می گیرد. چون بیماری كمبود لاكتاز هم علائمی مانند علائم این بیماری ایجاد می كند لذا به همه بیماران توصیه می شود ۳ هفته از مصرف شیر و غذاهای محتوی لاكتوز خودداری كنند و سپس این مواد غذایی را بخورند تا چنانچه كمبود لاكتاز وجود داشته باشد تشخیص داده شود.
● آیا سندرم روده تحریك پذیر قابل معالجه است؟
این سندرم قابل معالجه است ولی تصور اینكه این سندرم با یك دوره درمان كاملا بهبود یابد و برای همیشه عود نكند، درست نیست این سندرم سالها می ماند و با استرسها علائم عود خواهند كرد چنانچه بیمار همكاری لازم را با پزشك معالج داشته باشد. می تواند یك زندگی معمولی لذت بخش و موثر، مانند افراد دیگر جامعه، داشته باشد. و در حقیقت هدف درمان هر بیماری دیگر نیز همین است.بیمار باید به گفته های غیر كارشناسانه افراد غیر مسئول و خرافات توجه نكند و رژیم غذای غیر علمی نگیرد و خودسرانه دارو مصرف نكند. درمان این بیماری چند قسمت اصلی دارد:
▪ مسایل روحی: شخص مبتلا به سندرم روده تحریك پذیر بایستی كمتر در معرض عوامل استرس زا قرار گیرد مثلا شغل پر از استرس نداشته باشد، خود بیمار نسبت به عوامل استرس واكنش ملایمی نشان دهند. بایستی تاكید كرد علت اصلی این سندرم روحی نیست بلكه مسایل روحی علائم را تشدید می كنند.
▪ رژیم غذایی: همه بیماران بخصوص آنهائیكه یبوست علامت اصلی آنهاست رژیم غذایی سرشار از الیاف (فیبر) استفاده كنند. این بدان معنی است كه سالاد و میوه مصرف كنند. نان سبوس دار مانند نان سنگك یا نان خانگی یا نان جو بهتر است نان تهیه شده از آرد بدون سبوس است گرچه عده ای از بیماران با شروع مصرف این رژیم غذایی دچار تشدید علائم می شوند ولی این افراد هم بدانند كه با ادامه این رژیم پس از چند هفته علائم فروكش كرده و بهتر خواهد شد و هرگز بعلت بدتر شدن موقتی علائم این رژیم را كنار نگذارند. غذاهای چرب مانند كره، غذاهای سرخ شده، زرده تخم مرغ و غیره مصرف نشود افراد مبتلا به سندرم روده تحریك پذیر بهتر است همانند افراد دیگر جامعه غذاهای معمولی مصرف نمایند و برای آنها غذای ویژه ای در منزل تهیه نشود تا دیگران به عنوان علیل و مریض به آنها نگاه نكنند.
▪ داروها: پزشك معالج بر اساس علائم بیمار داروهای مختلفی ممكن است تجویز كند. اسفرزه بصورت پودر یا دانه در همه بیماران بخصوص آنهاییكه اسهال و یبوست متناوب دارند مفید است گاهی سبوس گندم تجویز می شود. داروهایی مانند كلیدینیوم – سی و یا بلا دونا پ ب و یا داروهائی مشابه آنها موقتا برای كنترل دلدرد تجویز می شود. گاهی داروهای ضد افسردگی به مقدار كم تجویز می شود. شایان ذكر است داروهای ضد افسردگی اعتیاد آور نیستند. همه داروهای ذكر شده فقط با تجویز پزشك قابل مصرف هستند و مصرف خودسرانه آنها می تواند خطراتی در بر داشته باشد.
در سندرم روده تحریك پذیر اسهال هیچگاه خونی نیست. ولی گاهی بعلت یبوست بیمار دچار بواسیر و یا شقاق می شود و در این دو حالت ممكن است خون قرمز روشن همراه با مدفوع شود. در چنین حالتی درمان اختصاصی بواسیر یا شقاق انجام می گیرد.بیمار مبتلا به سندرم روده تحریك پذیر بایستی سعی كند روحیه ای شاداب داشته باشد و از اینكه علائم روده ای او مدتهای طولانی تداوم داشته اند دچار یاس نشود زیرا نا امیدی و اضطراب موجب تشدید علائم و ایجاد سیكل معیوب می نماید. سیندرم روده تحریك پذیر درمان جراحی ندارد. هیچگونه گرفتاری خارج روده ای (مثلا استخوانی یا كبدی) در این سندرم وجود ندارد.

منبع : اطلاعات پزشکی رسانیک