میهمان آمد، میزبان نبود

●سفیر جدید روسیه واردتهران شد
شنبه ۱۲
در تمام دنیا مرسوم است وقتی شرایط كشوری تغییر می كند كشورهای دیگر كه در آنجا منافعی دارند معمولاً مقامات سفارت خود را بسته به آن شرایط تغییر می دهند. روس ها كه در جریان انقلاب مشروطه ظاهراً سكوت اختیار كرده بودند وقتی وقوع انقلاب و تغییرات را قریب الوقوع دیدند دست به اقدامات بسیاری زدند. از طرفی با تقویت حزب دموكرات آذربایجان و نفوذ آن در بین آزادیخواهان آذربایجان، اهداف خود را پیگیری كردند و از طرفی هم سفیر خود در ایران را كه بیشتر دست اندركار امور اقتصادی بود از ایران خارج كردند و به جای وی یكی از سیاستمداران روسی را كه به زبان فارسی مسلط بود به ایران فرستادند. سفیر جدید و همراهانش در چنین روزی با استقبال اسكورت ویژه پادشاهی وارد تهران شدند. سفیر از دروازه تهران با اسب و یدك و كالسكه های خاص دربار به خدمت مظفرالدین شاه رفت. طبق رسومات بنا بود روز بعد به دیدن صدراعظم برود و در ضیافت ناهاری كه عین الدوله به افتخار وی ترتیب می داد شركت كند. اما اتفاقاتی افتاد كه این ضیافت را نیمه تمام گذاشت و ناهار بدون حضور عین الدوله برای مهمانان صرف شد كه جریان این واقعه را فردا می خوانیم. نكته جالب این است كه معمولاً سفرا در آن زمان در روز اول فقط به دیدن شاه و مقامات دولتی می رفتند، اما سفیر روس بعد از دیدار با شاه بیمار با تعدادی از تجار دیدار و گفت وگو كرد و اوضاع بازار و تهران را در همان شب طی گزارشی برای وزیر خارجه روسیه تلگراف نمود. لازم به ذكر است طبق قانون سفیر روسیه باید استوارنامه خود را به مظفرالدین شاه تقدیم می كرد اما به دلیل بیماری شاه استوارنامه خود را تقدیم عین الدوله نمود و در گزارش خود نیز بدان اشاره كرد و به وزیر خارجه روسیه نوشت: «با توجه به بیماری مظفرالدین شاه، عین الدوله عملاً شخص اول مملكت است.» و در واقع نیز چنین بود و هیچ كاری بدون اجازه عین الدوله اتفاق نمی افتاد و همه امور زیر نظر خودش بود.
●زنان مهمانی عین الدوله را بر هم زدند
یكشنبه ۱۳
امروز به مناسبت ورود سفیر جدید روسیه در ایران ضیافت ناهاری در دارالحكومه به افتخار وی و همراهانش به میزبانی صدراعظم برپا شد. عین الدوله صبح هنگامی كه قصد رفتن به دارالحكومه را داشت، در خیابان به تعدادی از بانوان برخورد كه با دیدن كالسكه وی به سمت او آمدند و ضمن بد گویی از دولت جهت پیگیری ارزان شدن نان از وی خواستند درباره قولی كه در روز پنجشنبه به آنها داده و عمل نكرده توضیح دهد. در اثر این تجمع عین الدوله نتوانست وارد دارالحكومه شود. زنان كالسكه وی را محاصره كردند و او مجبور به برگشت شد. در نتیجه ناهاری كه به میزبانی وی و به افتخار سفیر روسیه باید صرف می شد بدون حضور خودش صرف شد. دو ساعت بعد از ناهار عین الدوله توانست با زیركی و استفاده از كالسكه ای دیگر به داخل دارالحكومه وارد شود. عین الدوله می دانست اگر كوچك ترین تعرضی توسط وی و ماموران نظمیه به بانوان بشود، شهر با آشوب گسترده ای روبه رو و اختیار از دستش خارج می شود لذا سعی می كرد تحت هر شرایطی احترام بانوان را حفظ نماید. حتی به قیمت از دست دادن مهمانی سفیر روسیه به خاطر بانوان وارد دارالحكومه نشد تا زنان محل را ترك كنند. اهمیت دو تجمع اخیر زنان آنجا روشن می شود كه در چند روز آینده دولت مجبور می شود به شرحی كه در روز های آینده گفته خواهد شد برای اولین بار برای نان سوبسید قائل شود و درخواست های زنان را اجابت كند. در این روز خبری به سفیر روسیه رسیده بود مبنی بر اینكه اموال یك تاجر روسی در جاده توسط راهزنان از بین رفته است. این موضوع و نیامدن عین الدوله برای صرف ناهار عصبانیت مضاعف سفیر را به همراه داشت. سفیر انگلیس به وزارت خارجه كشور متبوعش در این باره نوشته است، اولین فعالیت سفیر جدید روس ها درخواست جبران ضرر و زیان چهار هزار تومانی این تاجر روسی از دولت ایران بوده است. در اسناد روسیه (كتاب نارنجی) گفته شده است دو هزار تومان از این ضرر توسط دولت عین الدوله به تاجر پرداخت می گردد.

منبع : روزنامه شرق