ایران ستیزی بورس باز میلان

ایتالیا در دوران زمامداری نخست وزیر راستگرای این کشور سیاست «ایران ستیزی» را در دستور کار قرار داده است. طی حدود سه ماهی که از روی کارآمدن مجدد «سیلویو برلسکونی» می گذرد ، روابط «تهران - رم» شاهد چند موج خصمانه بوده که اغلب از موضعگیری ها و رفتارهای تند میلیاردر میلان نشأت گرفته است. نخستین نشانه های نگاه خصمانه دولتمردان جدید رم در ماجرای اجلاس جهانی فائو آشکار شد؛ وقتی که برلسکونی اظهارات رئیس جمهوری کشورمان در انتقاد صریح از مشی سلطه جویانه امریکا و رژیم مجعول صهیونیستی را بر نتافت. آن روز دکتر احمدی نژاد در جریان اجلاس ویژه بحران اقتصادی، امریکا و متحدانش را مسئول افزایش جهانی بهای موادغذایی در جهان دانست و پس از نشست در گفت و گویی صریح بارسانه های این کشور در جمع خبرنگاران ، در اظهاراتی پیرامون ریشه های بحران خاورمیانه، اروپا را به بازنگری دوباره درباره هزینه های ایجاد و تقویت رژیم صهیونیستی فراخواند. برلسکونی بعد از این برای جلب نظر کاخ سفید و لابی یهودیان به ایراد ضد ایرانی ترین نطق ها مبادرت کرد. دشنام گویی او علیه مقام های کشورمان تا آنجا ادامه یافت که حتی برخی دیپلمات ها از اظهارات او علیه رئیس جمهور کشورمان به عنوان واژگانی«سخیف و دور از جایگاه و منزلت مردم و فرهنگ ایتالیا» یاد کردند.
بعد از این نیز راستگرایان تحت امر نخست وزیر ایتالیا سعی کردند از موقعیت نهادهایی مثل فائو یا واتیکان برای مخدوش ساختن چهره بین المللی ایران بهره جویند. اما نکته جالب این جا است که آخرین بار دولت برلسکونی ، از شیوه ای برای نشان دادن روحیه ضد ایرانی خویش بهره گرفت که فقط از محافل اپوزیسیون جمهوری اسلامی انتظار می رود. در این راستا او دستور نامگذاری یکی از خیابان های رم به نام غائله« ۱۸ تیر ۷۸ »را صادر کرد که شورای شهر تهران نیز ناگزیر شد در واکنش به این تصمیم مشکوک تغییر نام خیابان ایتالیا به خیابان «شهید ادواردو آنی یلی» (عضو خاندان معروف آنی یلی که صاحب کارخانه فیات و باشگاه معروف و ثروتمند یوونتوس تورین هستند) که مسلمان شده بود و حدودهشت سال پیش به طرز مشکوکی از سوی صهیونیست ها کشته شد و دادگاه این کشور تحت فشار یهودیان، مرگ او را خودکشی اعلام کرد را در دستور کار قراردهد. اکنون تداوم این مشی خصمانه دولتمردان راستگرای رم پرسش های جدی ای را درباره ماهیت این اتفاقات و نیز آینده مناسبات ایران با کشوری که شریک نخست تهران در اروپا شناخته می شد، مطرح ساخته است.
● سرچشمه سیاست ایران ستیزی میلیاردر میلان
از آن هنگام که دولت راستگرای ایتالیا در بهار امسال زمام امور را از دولت خوشنام دکتر«رومانو پرودی» تحویل گرفت، پیش بینی می شد که نخستین نتایج این نقل و انتقال قدرت در سیاست خارجی رم نمایان شود. این چرخش در نگاه ایتالیای دوره سیلویو برلوسکونی بیش از همه به تفاوت نگرش دو چهره اصلی جریان چپ و راست ایتالیا برمی گردد.دکتر رومانو پرودی با آنکه یک اقتصاد دان بود و در صحنه اروپا وایتالیا لقب «معمار اقتصادی» را دارد اما در دنیای دیپلماسی به واسطه داشتن سیاست خارجی مستقل،همواره مورد توجه بوده است ‎/ رهبر چپگرایان ایتالیا همانند زوج سیاسی اسپانیایی خویش ، زاپاته رو، از ابتدای نخست وزیری اش، طرح خروج ایتالیا از زیر چتر نفوذ امریکا را در دستور کار قرار داد ‎/ نمود بارز این سیاست ، در دستور پرودی برای خروج سربازان ایتالیایی از عراق آشکار شد.اما دقیقاً در نقطه مقابل او ، رئیس راستگرایان ایتالیا (برلسکونی) مسیر دیگری پیش گرفت. او ایتالیا را از جایگاه یک قدرت نسبتاً مستقل به یک شریک دیپلماسی امریکا تبدیل کرد.
اندیشه سیاسی برلسکونی در میان رهبران کنونی ایتالیا بیشتر با رفتار سارکوزی رئیس جمهور فرانسه قابل قیاس است ‎/ میلیاردر میلان نیز همانند رئیس الیزه به داشتن روحیات ماجراجویانه و بلندپروازانه شهره است. او از سیاست خارجی دوره پرودی همان تفسیری را دارد که سارکوزی از دوره شیراک. برلسکونی بر این پندار است که دوری رم از امریکا در دوران پرودی باعث شد که این عضو کهنسال اروپا در معادلات بین المللی به حاشیه رانده شود. این نکته دقیقاً به روانشناسی شخصیت مالک باشگاه آ.ث.میلان برمی گردد که برای ایتالیا در دنیای دیپلماسی جایگاهی در اندازه روسیه یا آلمان جست وجو می کند؛ این در حالی است که رم نه از حیث اقتصادی و نه سیاسی وزن قدرت های درجه یک اروپا را ندارد.اما نتیجه چنین ذهنیت رؤیا گونه ای در عمل، به صورت یک راستگرایی غلیظ و افراطی رخ می نماید که در آن جانشین پرودی از هر فرصتی برای همسویی و همراه شدن با کاخ سفید در منازعات جهانی بهره می گیرد. در همین راستا برلسکونی نیز مانند سارکوزی به برقراری نوعی از دوستی شخصی با «بوش» روی آورده و برای اعزام نیروهای ایتالیایی زیر پرچم فرماندهی امریکا اعلام آمادگی کرده است.
یکی از عجیب ترین کارهای برلسکونی این بود که او در شرایطی که اغلب کشورهای اروپایی خواهان تجدید نظر در حضور نظامی امریکا در خاک کشورشان شده اند، مانع از برچیدن پایگاه های نظامی امریکا دراین کشور شد!
اما نکته مهم این است که تضاد با سیاست های یک جانبه گرایانه امریکا در این کشور ابعادی عمیق تر از سایر کشورهای اروپایی داشته است؛ به گونه ای که افکارعمومی ایتالیا دردوره ای که کشورهای اروپایی فضای خویش را برای عملیات های سری نقل و انتقال مظنونان «القاعده» در اختیار هواپیماهای سازمان «سیا» قرار دادند، افکارعمومی این کشور اعتراضی همه جانبه علیه این نوع بهره برداری امریکا انجام داد. اکنون همین جو ضدیت با سیاست میلیتاریستی کاخ سفید به یکی از چالش های برلسکونی تبدیل شده است، به نحوی که او در زورآزمایی جدی با طیف منتقدان گرایش به آن سوی آتلانتیک قرار داردو این زورآزمایی زمانی عمیق تر شد که برلسکونی با ارسال نامه ای به« آکیله واریاتی» شهردار شهر «ویچنزا»که پایگاه های امریکا در آنجا واقع است، خواستار چشم پوشی از برگزاری همه پرسی درباره پایگاه امریکا شد. آن روز مقام های محلی ایتالیا زیر بار خواسته وی نرفتند؛ چنان که واریاتی در پاسخ به نامه ارسالی نخست وزیر ایتالیا گفت از نظر ما برگزاری همه پرسی قانونی و کار درستی است.اساساً یکی از دشواری های اداره سیاست خارجی ایتالیا این است که صحنه سیاسی این کشور یک دست نیست و اندیشه های گوناگون درآن حضور دارند. با آنکه چپ ها به ظاهر نخست وزیری و دولت را از دست داده اند اما در پارلمان ، مطبوعات و نهادهای مدنی حضوری قوی دارند و همیشه خط مشی برلسکونی را به چالش می کشند. جالب اینجا است که حتی طرفداران اندیشه فاشیسم نیز به رغم گذشت نیم قرن هنوز هم دردسر های جدی برای سیاست خارجی دولت ایجاد می کنند؛ به نحوی که چندی پیش که «آله مانو» شهردار رم درجریان دیدار خود از بیت المقدس مشی نژاد پرستانه صهیونیست ها را به چالش کشید و آنها را بدتر از فاشیست ها خواند( او گفت دوره دیکتاتوری بیست ساله فاشیست ها در ایتالیا بد مطلق نبود و من نه دیروز به آن فکر می کردم و نه حتی امروز به آن فکر می کنم و بد مطلق واقعی قوانین نژاد پرستانه بودند.)
جامعه یهودی رم نیز خواستار بازخواست از آله مانو شد. بنابراین تکثر اندیشه ها در جامعه ایتالیا خود مانع بزرگی در برابر برلسکونی است که افکار خویش را نمی تواند به راحتی بر این کشور تحمیل کند.
● یک موج زود گذر
اغلب ناظران بر این باورند که سیاست ایران ستیزی رم، دوام چندانی نخواهد آورد؛ به این دلیل روشن که دوستی«تهران - رم» از بنیان محکمی برخوردار است. نگاهی به سه دهه روابط دو کشور گویای این واقعیت است که نگاه حاکم بر جامعه و حکومت ایتالیا درباره ایران متفاوت از همه دولت های اروپایی بوده است تا جایی که رم کمتر حاضر شده مشی افراطی دولت های انگلیس یا فرانسه را تعقیب کند.
همین نگاه احترام آمیز وارثان دو تمدن کهن موجب شده که ایتالیایی ها در صدر شرکای اقتصادی ایران قرار گیرند و طرف های ایرانی حسابی جداگانه حول سرمایه گذاری شرکت های این کشور بازکنند حتی در محافل اروپایی همکاری تهران و رم به عنوان نمادی از« دوستی پایدار» معرفی شده است؛ روابطی که در آن سیاستگذاران دو کشور در عین آن که همکاری خویش را علیه طرف ثالثی سوق نداده اما اجازه نداده اند جو مناسبات فیمابین از تنش های فصلی ایران و غرب تأثیر پذیرد و طرف ثالثی مانند امریکا بر این روابط گرم اثر سوء بگذارد.
حتی پس از حرکت ماجراجویانه سران رم، منوچهر متکی وزیر امور خارجه کشورمان، در دیدار با سفیر ایتالیا این اتفاقات را ناچیز شمرد و گفت، برخی، به این روابط حسادت می کنند. نشانه دیگر بر استقلال دیپلماسی این کشور تفاوت دیدگاه موضع رم در بحران گرجستان و مناقشات خاورمیانه است. در این مدت بر خلاف خواسته برلسکونی، وزارت خارجه این کشور در صحنه بحران قفقاز سیاستی متفاوت از امریکا پیش گرفت؛ به نحوی که ایتالیا نخستین دولتی بود که حاضر به همراهی با سیاست روس ستیزی امریکا نشد و کشورهای اروپایی را به اتخاذ روش تعامل و گفت و گو با کرملین در بحران گرجستان فرا خواند.
نکته مهم این است که هیچ نیروی اپوزیسیون و لابی قدرتمند ضد ایرانی که این سیاست ایران ستیزی برلسکونی را همراهی کند وجود ندارد. با آنکه در ایتالیا مانند تمام کشورهای اروپایی ، لابی یهودیان ،برخی حامیان منافقین در پارلمان یا برخی سازمان های این کشور حضور دارند اما شمار و نفوذ آنها به اندازه ای نبوده که بتوانند بر تصمیم های کلان دولت تأثیر جدی بگذارند. به همین دلیل وقتی برلسکونی آهنگ مقابله سیاسی با ایران را در جریان سفر رئیس جمهور کشورمان به ایتالیا برای شرکت در اجلاس فائو شروع کرد، فقط گروه معدودی از منافقین و یهودیان در «رم» تجمع کردند.

مهدی تقوی

منبع : روزنامه ایران