۳۰ ماه مه ۱۹۵۹ـ درگذشت طرّاح نقشه براندازی ۲۸ امرداد، و میراثی که باقی گذارده است

از درگذشت «جان فاستر دالس» که طرح براندازی ۲۸ امرداد را به نام او ثبت کرده اند ۴۸ سال گذشت. وی که در ماه مه ۱۹۵۹ درگذشت شش سال و چهار ماه وزیر امور خارجه آمریکا در دوران حکومت ژنرال آیزنهاور بود. همزمان، برادرش «آلن» نیز مدیریت «سیا» را برعهده داشت.
به نوشته تاریخنگاران، دالس بود که استدلال چرچیل مبنی بر لزوم براندازی دولت دکتر مصدق را پذیرفت و آن را به آیزنهاور قبولانید. جان فاستر دالس که نام او بر فرودگاه بین المللی منطقه واشنگتن (پایتخت ایالات متحده) گذارده شده است در مارس ۱۹۵۳ (اسفند ۱۳۳۱ و فروردین ۱۳۳۲) نقشه براندازی دولت ملّیون ایران را با همفکری چرچیل طرح کرد که برای اجرا به سازمانهای اطلاعاتی آمریکا و انگلستان داده شد و این دو سازمان با استفاده از بودجه انجام کار، آن را در اوت ۱۹۵۳ (امرداد ۱۳۳۲) با کمک عوامل داخلی (آنان که از به مخاطره افتادن منافع و اقتدار خود در صورت تضعیف سلطنت، چپروی بیشتر دولت مصدق و گسترش افکار سوسیالیستی به هراس افتاده بودند) به اجرا درآوردند و ۱۹ اوت ۱۹۵۳ (۲۸ امرداد۱۳۳۲) دولت مصدق را برانداختند. دالس که فعالیت های جهانی او با عضویت در هیات نمایندگی آمریکا در نشست سال ۱۹۱۹ فرانسه معروف به «صلح ورسای» آغاز شده بود صاحب دکترین «مسیو ریتالی ایش» است.
وی تجربه کودتای ۲۸ امرداد را بعدا و به همانگونه در کشور گواتمالا به اجرا درآورد و دولت منتخب مردم در این کشور را سرنگون ساخت زیرا که در واگذاری امتیاز توزیع بین المللی میوه گواتمالا زیر بار فشار و نفوذ آمریکا نمی رفت. دالس که پدربزرگش هم وزیر امور خارجه آمریکا بود یک ضد کمونیست دوآتشه بود و در زمان وزارت خود موفق شد که شکل سیاست خارجی آمریکا را تغییر دهد که شکل تازه هنوز فعال به نظر می رسد. دالس بود که اهمیت اتحاد آمریکا با دولت سعودی، و قرارداشتن ایران، ژاپن و آلمان درکنار آمریکا را وارد برنامه های سیاست خارجی آمریکا کرد. او بود که اتحادیه آنزوس و سیتو را در برابر چین به وجود آورد و پاکستان را وارد سیتو کرد تا هند را هم در گروگان داشته باشد و سپس به ایجاد پیمان بغداد که دوعضو آن پاکستان و ترکیه بودند دست زد تا این اتحادیه مرکزی، حلقه متّصله «ناتو» با «سیتو» باشد و شوروی و چین به محاصره کامل درآیند. برای دالس این شکست که نتوانست افغانستان را از شوروی و بی طرفی دور و وارد اتحادیه های غرب کند یک عقده شده بود که نیم قرن پس از او، اینک درحال تحقق یافتن است. جان فاستر دالس ۷۱ سال عمر کرد و از تحولات دهه نخست قرن ۲۱ چنین برمی آید که میراث او همچنان باقی است.
برخی از رسانه ها ۲۴ ماه مه ۲۰۰۷ به مناسبت سالگرد درگذشت جان فاستر دالس، افشاگری ۲۲ مه ۲۰۰۷ «براین راس» خبرنگار اینوستیگیتیو شبکه تلویزیونی «ای بی سی» را نقل کرده بودند مبنی بر این که جورج بوش با اجرای یک برنامه عملیاتی محرمانه «بدون خونریزی)» سیا در ایران موافقت کرده است. این رسانه ها اشاره کرده بودند که چنین برنامه هایی تازگی ندارد و دستور اجرای نخستین برنامه از این دست را جان فاستر دالس در سال ۱۹۵۳ داده بود.
شبکه تلویزیونی ای بی سی آمریکا، تصویری ادغام شده از این طرح (عکس زیر) را منتشر کرده بود. این گزارش ای بی سی در صدر اخبار مشروح شبانگاهی (ساعت ۵/۶ بعداز ظهر این شبکه به وقت شرق آمریکا) ۲۲ ماه مه ۲۰۰۷ این شبکه انتشار یافت تاکنون نه تکذیب شده است و نه تایید.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز