خودروسازان اروپایی در آستانه نابودی

سالیان سال است شركت فولكس واگن به عنوان یكی از مظاهر صنعت آلمان در جهان فعالیت می كند به همین دلیل سیر تحولات اقتصادی و صنعتی آن با دقت و ظرافت بسیار زیادی مورد بررسی قرار می گیرد.وضعیت فولكس واگن در آلمان كاملا مشابه شركت خودرو سازی جنرال موتورز در ایالات متحده آمریكا است با این تفاوت كه طی چندین سال اخیر عملكرد این شركت اروپایی از همتای آمریكایی خود بهتر بوده است. در سالهای اخیر شركت جنرال موتورز با مشكلات مالی بسیار زیادی مواجه شد و همین مساله سبب شد تا مقامات این شركت برای كنترل شرایط اقدام به كاهش شمار كارگران وتعطیل كردن برخی از شركتهای خود كردند از طرف دیگر مقامات این شركت برای افزایش سطح فروش خود تخفیفات ویژه ای را برای خریداران درنظر گرفتند و همین امر سودآوری این شركت را تنزل داد.حال با گذشت چندین سال شركت فولكس واگن كه از جهات بسیار با جنرال موتورز مشابه است در مسیری حركت می كند كه بزرگترین خودروساز جهان برای رهایی از بحران مالی قدم به آن گذاشت. در نیمه اول ماه فوریه سال ۲۰۰۶ میلادی شركت فولكس واگن اعلام كرد تا سه سال آینده ۲۰ هزار از فرصتهای شغلی از كارخانه واقع در آلمان غربی را از بین خواهد برد این درحالی است كه این كارخانه تنها ۱۰۳ هزار فرصت شغلی ایجاد كرده است و با اجرای این طرح حدود ۲۰ درصد از فرصتهای آن از بین خواهد رفت.مقامات فولكس واگن در نظر دارند ساعت كاری افراد باقی مانده پس از اجرای طرح تعدیل نیرو را افزایش دهند بدون اینكه در دستمزد آنها تغییری بوجود آورند.
پژوهشگران عقیده دارند مقامات فولكس واگن باید با توجه به تمامی جوانب امر تصمیم گیری نمایند زیرا هر تصمیم آنها در مورد قیمت گذاری یا سیاست بازاریابی روی سیاستهای دیگر خودروسازان اروپایی ازجمله فیات ، رنو و پژو تاثیر خواهد گذاشت.حال این سوال بوجود می آید كه آیا خودروسازان قدیمی اروپا كه اغلب در آلمان و فرانسه فعالیت می كنند قدرت رقابت با تولیدكنندگان كشورهای روسیه ، اسلواكی و چك را خواهند داشت یا اینكه مجبور می شوند برای حفظ بقای خود علاوه بر كاهش هزینه تولید از طریق تعدیل نیرو با تخصیص تخفیفهای ویژه سودآوری خود را نیز به حداقل سطح ممكن برسانند؟ پاسخ این سوال از آن جهت اهمیت دارد كه خودروسازی و صنایع وابسته به آن برای خیل عظیمی از اروپاییان فرصت شغلی ایجاد كرده است. آمارها نشان می دهد صنعت خودرو سازی و تولید قطعات خودرو برای ۸/۱ میلیون نفر از مردم آلمان شغل ایجاد كرده است و اتحادیه تولیدكنندگان خودرو ادعا می كنند یك شغل از هر هفت شغل موجود در آلمان بصورت مستقیم یا غیر مستقیم به صنعت خودروسازی وابسته است. همین سهم عظیم صنعت خودرو دربازار كار این كشور اروپایی سبب شد تا درآمد كارگران ۶ كارخانه فولكس واگن كه در غرب آلمان فعالیت می كنند چهار برابر كارگران كارخانه های فعال در پرتغال و دو برابر كارگران كارخانه های واقع در اروپای شرقی باشد.كارگران شركتهای خودرو سازی كشور چین درآمدی كمتر از یك پنجاهم درآمد كارگران آلمانی دارند به عبارت دقیق تر هر كارگر چینی برای هر یك ساعت كار در كارخانه خودرو سازی ۱/۱ یورو دریافت می كند كه ۵/۴ برابر كمتر از درآمدكارگران در جمهوری چك و ۵۰ برابر كمتراز درآمد این قشر در آلمان است.همین دستمزد اندك كارگران چینی سبب شد تا فولكس واگن همچون دیگر واحدهای صنعتی بزرگ جهان اقدام به سرمایه گذاری در این كشور پهناور آسیایی بكند تا با استفاده از فرصتهای بسیار زیاد موجود در این سرزمین سودآوری خود را به حداكثر سطح ممكن برساند.این شركت طرح احداث یك كارخانه جدید در كشور روسیه را نیز ارایه داده است اما اجرای این طرح به وجود زیر بناهای اقتصادی مناسب بستگی دارد.
در سال ۲۰۰۵ میلادی شركت فولكس واگن با مشكلات بسیار زیادی مواجه بود. در این سال ظرفیت مازاد كارخانه های شركت فولكس واگن كه در اروپا واقع هستند برابر با ۲۰ درصد بود درحالی كه كارخانه های شركت رنو و نیسان با ۱۶ درصد ظرفیت مازاد و كارخانه های شركت بی –ام- و با ۳ درصد ظرفیت مازاد مواجه بودند.در این سال یكی دیگر از شركتهای خودرو سازی آلمان هم شرایط سختی را پشت سر گذاشت . به گزارش شركت دایملر كرایسلر مشكلات اقتصادی موجود در واحدهای تولید كننده مرسدس باعث شد تا این شركت تصمیم بر كاهش ۲۰ درصدی شمار كارمندان بخشهای مدیریتی این شركت بگیرد و اعلام كند كه تا پایان ماه سپتامبر سال جاری ۸۵۰۰ فرصت شغلی در واحدهای تولید كننده مرسدس بنز از بین خواهد رفت.مقامات شركت پیش بینی می كنند شرایط اقتصادی و صنعتی دایملر كرایسلر تا پایان سال ۲۰۱۲ میلادی به وضعیت عادی باز گردد.علاوه بر خودروسازان آلمان شركتهای خودروسازی فرانسه و ایتالیا نیز شرایط سختی را پشت سر گذاشتند.كارلوس گوسن مدیر عامل شركت خودروسازی رنو ،دومین شركت بزرگ خودروسازی فرانسه برای رهایی این شركت از دام ركود و احتمال متحمل شدن زیان های كلان طرح جامعی ارایه داده است.این طرح ۴ ساله تمامی سیاستهای شركت را در بر دارد و اجرای آن می تواند باعث نجات شركت رنو شود همان طور كه در سالهای گذشته با سیاستگذاری های خود باعث نجات شركت خودروسازی نیسان شد . شركت نیسان كه بخشی از سهام خود را به رنو فروخته است در سالهای پایانی قرن گذشته زیان كلانی متحمل شد و در آستانه ورشكستگی قرار گرفت اما گوسن كه سهم زیادی از شركت نیسان را از آن فرانسه كرده بود با درایت بسیارزیاد سود زیادی را نصیب نیسان كرد و به این شركت كمك كرد تا بدهی ۲۳ میلیارد دلاری خود را بپردازد.از آن پس گوسن به یكی از ستاره های عرصه خودروسازی جهان بدل شد و عملكرد وی برای تمامی دست‌اندركاران بازار خودرو مورد احترام واقع شد.در این شرایط تحلیل گران بازار خودرو عقیده دارند حل كردن مشكلات مالی كنونی شركت رنو كه در مقایسه با مشكلات قبلی شركت نیسان بسیار كوچك است برای فرد با درایت و آگاهی همچون گوسن چندان مشكل نیست.برخی براین باورند كه فرانسه نیز باید سیاست تعدیل نیرو را بكار گیرد اما گوسن در پاسخ به اینان اعلام كرد كه هرگز از طرح حذف فرصتهای شغلی استفاده نخواهد كرد.وی در طرح ۴ ساله خود تولید ۲۶ مدل تازه و ارایه شمارزیادی خودروهای لوكس را عنوان كرده است .گوسن در نظر دارد با استفاده از حداكثر ظرفیت تولید كارخانه های ضعیف از كارخانه ساندو ویل (Sandouville ( كه اكنون از ۴۰ درصد ظرفیت خود استفاده می كند هزینه تولید خودروهای لوكس را به حداقل برساند و سودآوری این صنعت را افزایش دهد.در ایتالیا نیزوضعیت اقتصادی شركت فیات چندان مناسب نبود.به همین دلیل سرجیو مارچیونه همتای گوسن در بزرگترین شركت خودروسازی ایتالیا یعنی شركت فیات از ماه می سال ۲۰۰۴ میلادی تا به حال ۱۵ درصد از نیروی كار این شركت را اخراج كرده است تا این شركت را از دام نابودی نجات دهد. با توجه به شرایط موجود برخی از تحلیل گران پیش بینی می كنند تا ۱۵ سال آینده صنعت خودرو سازی اتحادیه اروپا به كلی از بین برود .پژوهشگران مركز تحقیقات خودروی اروپا احداث كارخانه خودروسازی شركت بی –ام- و در لایپزیك را آخرین تلاش اروپایی ها برای توسعه صنعت خود می دانند و می گویند: وضعیت خودروسازان اروپای شرقی بهتر از اروپای غربی است.برای مثال شركت پژو كه قرار داد مشاركت خاص با تویوتا دارد در كارخانه واقع در چك سالانه ۳۰۰ هزار دستگاه خودرو تولید می كند و یك كارخانه جدید در كشور اسلواكی نیز راه اندازی كرده است.شركتهای فولكس واگن ، فورد و هیوندایی نیز برای بهره گیری از بازارمصرف اسلواكی و كشورهای شرقی قاره اروپا وارد این سرزمین شدند ودر حال احداث واحدهای تولیدی تازه ای هستند.شركت رنو خودروی مدل داچیا((Dacia را در كشور رومانی و شركت فیات خودروی مدل پانداPanda) (را در كشور لهستان تولید می كند .
با وجود اینكه شرایط اولیه خودروسازی آمریكا و اروپا مشابه به نظر می رسد اما بررسی های دقیق تر از این مساله حكایت دارد كه آمریكایی ها روزگار بهتری را تجربه می كنند زیرا بازار مصرف آنها در فاصله نزدیكی از محل تولید قرار دارد و خودروها با قیمت مناسب تر در اختیار مصرف كنندگان قرار می گیرد. نزدیكی محل تولید و بازار مصرف از اثرات منفی قیمت بالای نیروی كار در این كشور می كاهد و به تولید كنندگان امكان می دهد با فراغ بال در پی طراحی مدلهای تازه و جذب بازار باشند در حالیكه وضعیت خودروسازان اروپایی كاملا متفاوت است و همین امر بقای آنان را در آینده ای نه چندان دور تهدید می كند.
مونا مشهدی رجبی

منبع : مجله گسترش صنعت