شطرنج سیاسی احزاب در پاکستان

اختلاف های سیاسی بین رهبران احزاب پاکستان از جمله جنبش دمکراتیک همه حزبی (ای.پی.دی.ام) به محوریت حزب مسلم لیگ (شاخه نواز) و حزب مردم به رهبری بی نظیر بوتو درباره تحریم و یا شرکت در انتخابات پارلمانی با وجود اظهارنظرهای خوشبینانه نوازشریف همچنان به قوت خود باقی است. با نزدیک شدن به ۱۶دسامبر( ۲۵آذر) که ازسوی «پرویز مشرف» رئیس جمهوری پاکستان برای لغو وضعیت فوق العاده در کشور درنظر گرفته شده است، آرایش سیاسی احزاب شکل روشن تری بخود می گیرد. هفته گذشته، حزب مسلم لیگ (شاخه نواز) تأکید کرده بود در صورتی که یکی از مهمترین جنبش های مخالف دولت ، موافق تحریم انتخابات نباشد، هرگونه تلاش در این راستا عقیم خواهد ماند. به گزارش ایرنا، دوشنبه هفته گذشته هر دو رهبر سیاسی در دیداری توافق کردند که کمیته ای هشت نفره تشکی شود تا منشور مشترک ۱۵ماده ای را تدوین کنند، اما این کمیته مشترک روی ۱۳بند به تفاهم رسید و دو بند باقی مانده تاکنون لاینحل باقی مانده است. بنداول مورداختلاف مربوط به بازگشت و احیای قضات و دیوان عالی است و بند دیگر مربوط به تعیین ضرب الاجل برای ارائه منشور به رئیس جمهوری پاکستان است. حزب مردم موافق این دو بند نیست، اما مسلم لیگ (شاخه نواز) بر این دو بند منشور تأکید دارد. احسن اقبال، سخنگوی این حزب در این مورد می گوید که «ما همچنان باید این دو موضوع را حل کنیم و من درباره حل سریع این موضوع ها خوشبین هستم.» نواز شریف و بی نظیر بوتو معتقدند که دولت پرویز مشرف سعی می کند تا در انتخابات هشتم ژانویه ۲۰۰۸(۱۸دی ۸۶) تخلف کند و این دو رهبر سیاسی، تاکنون درباره شرایطی که باید برای جلوگیری از این تخلفات اعمال شود به توافق نرسیده اند.
● بازی سیاسی احزاب : چشم انداز
بازی های بازیگران صحنه سیاسی پاکستان هرگونه پیش بینی درباره آینده سیاسی این بازیگران را پیچیده کرده است.
- پرویز مشرف ، رئیس جمهوری پاکستان هم اینک با خیالی آسوده نظاره گر بازی احزاب مردم و مسلم لیگ شاخه نواز از یکسو و مسلم لیگ شاخه قائد اعظم از سویی دیگر است. اقدام های وی در صحنه سیاسی پاکستان تاکنون به چند نتیجه منتج شده است:
ـ اول ایجاد تعادل بین احزاب سیاسی،
ـ دوم ایجاد زمینه اختلاف بین سه حزب عمده پاکستان یعنی مسلم لیگ شاخه نواز و شاخه قائد اعظم و حزب مردم،
ـ سوم حذف تدریجی وکلا از دایره سهم خواهی قدرت،
ـ چهارم دور کردن سایه تحریم از سر انتخابات
۱)حزب مسلم لیگ (شاخه نواز)
باتوجه به اظهارات اخیر نواز شریف مبنی بر اینکه انتخابات باید به همه پرسی علیه مشرف تبدیل شود، به نظر می رسد این حزب برای تحریم انتخابات دچار تردید شده باشد. برجسته تر شدن نقش بی نظیر بوتو در صحنه سیاسی پاکستان، نوازشریف را مجاب کرده است که با کارت حزب مردم دربازی قدرت حضور پیدا کند، هرچند بطور علنی موضع خود را روشن نکرده است. حزب مردم در شرایط فعلی از نظر تشکیلاتی و سیاسی وضع و موقعیت مناسب تری نسبت به مسلم لیگ (شاخه نواز) دارد، لذا تمایل نوازشریف به شرکت در انتخابات به ارزیابی وی از وضعیت موجود برمی گردد.
۲)حزب مردم
بی نظیر بوتو در شرایطی که جنبش همه حزبی درآستانه تصمیم گیری برای تحریم یا شرکت در انتخابات است، به دبی سفر کرده و بطور عملی هرگونه توافق با نواز شریف درباره منشور مشترک مطالبات را به محاق برده است. وی، درپیشاور گفته است که «اگر ما انتخابات را تحریم کنیم، به مشرف این امکان را خواهیم داد تا با کسب دو سوم اکثریت در پارلمان، به حالت فوق العاده اعتبار ببخشد.» بنابراین، شرکت حزب مردم در انتخابات قطعی است و نامزدهای این حزب در سراسر پاکستان خود را برای رقابت با سایر نامزدهای حزبی آماده می کنند و این حزب درزمان حاضر با حزب جمعیت علمای اسلام (شاخه فضل) دربرخی حوزه های انتخابیه به توافق رسیده و به نظر می رسد که در سایر حوزه ها نیز درچند روز آینده به توافق دست یابد.
۳) حزب مسلم لیگ (شاخه قائد اعظم)
نکته دیگری که درحال حاضر برای حزب مردم آزاردهنده است، رفتار سیاسی و اقدام های ایذایی حزب مسلم لیگ شاخه قائد اعظم است. شکایت «سیف الله ابرو» یک نامزد انتخاباتی مجلس ملی از حزب مسلم لیگ شاخه قائد اعظم از «بی نظیر بوتو» در دادگاه لارکانه یکی از اقدام های ایذایی این حزب علیه بی نظیر بوتو بود. «ابرو» روز جمعه گذشته با حضور در دادگاه لارکانه اعلام کرده که خانم بوتو به دلیل داشتن پرونده فساد مالی حق شرکت در انتخابات را ندارد. مسلم لیگ قائداعظم بطور قطع از گرایش مشرف به بوتو رضایت ندارد و لذا، تلاش می کند با اقدام های ایذایی، چهره سیاسی خانم بوتو را تخریب کند. این حزب از توافق های انجام شده میان مشرف و بوتو ناخرسند است و این ناخرسندی در رفتار اعضای اصلی قائد اعظم به خوبی نمایان شده است. «شیخ رشید احمد»، «شجاعت حسین» و «پرویز الهی» از جمله اعضای ارشد مسلم لیگ هستند که طی یک ماه گذشته به کرات از وضعیت موجود ابراز نارضایتی کرده اند. مسلم لیگ شاخه قائد اعظم از ائتلاف با نواز شریف نیز بازمانده است، لذا ناامیدانه چشم به پرویز مشرف دارد تا با حمایت های غیرمستقیم زمینه حضور مجدد در قدرت را برای آنها فراهم کند، هرچند مشرف بارها اعلام کرده که از هیچ حزبی حمایت نخواهد کرد.
۴)مجلس متحده عمل (ام.ام.ای)
مجلس متحده عمل پاکستان متشکل از شش حزب مذهبی جمعیت علمای اسلام (شاخه فضل)، جماعت اسلامی، جمعیت اهل حدیث، جمعیت علمای پاکستان، حزب اسلامی و حزب تنظیم اسلامی است. «امیرقاضی حسین احمد» رهبرجماعت اسلامی و دبیرکل مجلس متحده عمل نقش مؤثری در مواضع این تشکل دارد و این حزب سه شنبه گذشته بطور رسمی اعلام کرد که انتخابات پارلمانی پاکستان را تحریم خواهد کرد. جنبش همه حزبی تهدید کرده است درصورتی که مشرف تا ۱۵دسامبر( ۲۴آذر) به این مطالبات پاسخ ندهد، انتخابات را تحریم خواهند کرد. قاضی حسین احمد دبیرکل مجلس متحده عمل تأکید کرده است که وضعیت قضات و دیوان عالی باید به قبل از سوم نوامبر ( ۱۲آبان ) بازگردد و در غیر این صورت پایان وضعیت فوق العاده فایده ای نخواهد داشت. مواضع قاضی حسین احمد از یکسو و مواضع و اظهارات مولانا «فضل الرحمان» رهبر جمعیت علمای اسلام (شاخه فضل) باعث تشدید اختلافات در مجلس متحده عمل شده و این تشکل را در آستانه فروپاشی قرار داده است. فضل الرحمان بااشاره به مواضع اخیر مجلس متحده عمل در قبال موضوع تحریم انتخابات تأکید کرده است که تصمیم تحریم متعلق به مجلس متحده عمل نیست، بلکه موضع جنبش دمکراتیک احزاب سراسری (همه حزبی) است. مجلس متحده عمل به تازگی بدون حضور حزب جمعیت علمای اسلام(شاخه فضل) با پیوستن به جنبش دمکراتیک همه حزبی، انتخابات را تحریم کرده است.
فضل الرحمان با تأکید بر استقلال تصمیم های حزبی اظهار داشته است که مجلس متحده عمل در نهایت به راه اصلی خود یعنی شرکت در انتخابات رضایت خواهد داد. اختلاف در جناح مذهبی احزاب پاکستان بیش از آنکه به ضرر جنبش همه حزبی باشد به نفع مشرف و حزب مردم تمام خواهد شد. تمایل شدید فضل الرحمان به حضور درانتخابات از یکسو و چند دستگی در جنبش متحده عمل و نیزسکوت سایر احزاب زیرمجموعه این تشکل، وزنه سیاسی حزب مردم در انتخابات را افزایش داده است. مذاکرات اخیرجمعیت علمای اسلام باحزب مردم نیز تیر خلاص را به مجلس متحده عمل وارد کرده است. درمجموع ، به نظر می رسد باتوجه به وضعیت احزاب سیاسی پاکستان قبل از برگزاری انتخابات، حزب مردم از فرصت بهتری برای کسب بیشترین آرا برخوردار است، اما این امر به معنای تعیین نخست وزیری از سوی حزب مردم در مجلس ملی آینده پاکستان نخواهد بود. وجود موانع قانونی برای شخص خانم بی نظیر بوتو، نفوذ ساری و نه جاری حزب مسلم لیگ شاخه قائد اعظم درساختار سیاسی پاکستان و نیز حضور حزبی تشکیلاتی و تازه نفس بنام شاخه نواز مسلم لیگ که آماده بازسازی حزبی است و درنهایت تمایل مشرف برای تشکیل دولت آینده بصورت ائتلافی، همگی از شاخص هایی است که نشان می دهد:
۱) هیچ کدام از احزاب توانایی حذف یکدیگر را ندارند .
۲) مجلس ملی آینده پاکستان مجلسی است ائتلافی، بنابراین نخست وزیر آینده نیز بر اساس توافق احزاب تعیین خواهد شد.

منبع : روزنامه ابرار