هدف از معراج پیامبر(صلی الله علیه وآله) چه بوده است؟

● سؤال
در قرآن مجید در آغاز سوره «اسراء» چنین می خوانیم: «سُبْحانَ الَّذِی اَسْری بِعَبْدِهِ لَیْلا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ اِلَی الْمَسْجِدِ الاَقْصَی الَّذِی بارَكْنا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیاتِنا اِنّهُ هُوَ السَّمیعُ الْبَصیر; پاك و منزّه است خدایی كه بنده اش را در یك شب، از مسجد الحرام به مسجد الاقصی - كه گردا گردش را پر بركت ساخته ایم - برد تا برخی از آیات خود را به او نشان دهیم; چرا كه او شنوا و بیناست».
خواهشمندم بفرمایید چرا خداوند پیغمبر برگزیده اش را معراج برد؟ اگر بگوییم خداوند می خواسته مكان خود را به او نشان دهد این كه صحیح نیست; زیرا خدا مكان و محلّی ندارد و همه جا هست و اگر منظور نشان دادن كرات و كهكشان ها و سحابی های بزرگ و مناظر برجسته عالم خلقت بوده است باز محلّ ایراد است; زیرا به عقیده ما مسلمان ها پیغمبر و امامان(علیهم السلام) از همه چیز و همه جا با اطّلاع هستند.
● پاسخ
اوّلا باید توجّه داشت كه آیه اوّل سوره «اسرا» تنها حركت پیغمبر اكرم(صلی الله علیه وآله) را از مسجد الحرام به مسجد الاقصی می رساند و از سیر پیغمبر(صلی الله علیه وآله) به آسمانها ساكت است، ولی این مطلب را می توان از آیات دیگری مانند آیات زیر استفاده كرد:
«عَلَّمَهُ شَدیدُ الْقُوَی * ذُو مَرَّهٔ فَاسْتَوَی * و هُوَ بِالاُفُقِ الاَعْلَی - تا آن جا كه می فرماید: عِنْد سِدْرَهِٔ الْمُنْتَهَی * عِنْدَهَا جَنَّهُٔ الْمَأْوَی*اِذْ یَغْشَی السِّدْرَهٔ مَا یَغْشَی * مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَ مَا طَغَی * لَقَدْ رَأَی مِنْ آیاتِ رَبِّهِ الْكُبْرَی».(۱)
این آیات بخوبی از سیر پیغمبر اكرم(صلی الله علیه وآله) به آسمان ها حكایت می كند، ولی آیه اوّل سوره «اسرا» فقط حاكی از آغاز این سیر است كه بر روی زمین انجام گرفته، امّا هدف از این سیر (همان طور كه در هر دو قسمت از آیات مزبور اشاره شده) همان «مشاهده آیات و نشانه های بزرگ خداوند در جهان آفرینش» بوده است.
بدیهی است این مشاهده یك مشاهده حضوری بوده است و مشاهدات حضوری برای موجودی كه جسم دارد جز به حاضر شدن او در نزد موجودی كه می خواهد آن را مشاهده كند ممكن نیست و این كه نوشته اید پیغمبر(صلی الله علیه وآله) بدون سیر به آسمانها از وضع آنها با خبر است، این گونه علم و اطّلاع با مشاهده از نزدیك فرق بسیار دارد، درست مثل این كه حادثه ای در شهر واقع شده باشد و ما از وقوع آن مطّلع شده باشیم ولی در محلّ وقوع حادثه نبوده ایم و جریان را با چشم ندیده ایم، البتّه حضور در محل و مشاهده جریان حادثه تأثیر بسیار عمیقتری در وجود انسان خواهد داشت، در حالی كه اطّلاع غیابی، آن اثر را ندارد.
بنابر این، خداوند می خواسته پیغمبر گرامی اسلام از نزدیك آثار عظمت او را با چشم ببیند و دل آگاه او آگاه تر گردد و اگر كسی تصوّر كند پیغمبر اكرم(صلی الله علیه وآله) می توانسته از روی زمین با همین چشم معمولی آثار عظمت خدا را در عوالم بالا ببیند، این تصوّر نادرستی است و با حقیقت وفق نمی دهد; چه آن حضرت از نظر جسم دارای خواصّ جسمانیّات و عالم مادّه بود و قدرت دید چشم یك بشر حدّ معیّنی دارد.

صاحب اثر : ناصر مکارم شیرازی
منبع : پایگاه دفتر آیت العظمی مکارم شیرازی مدظله
سوره نجم، آیه ۵ تا ۸.

منبع : سایت پیامبر اعظم