بیماری‌ آلزایمر

اطلاعات‌ اولیه‌ توضیح‌ كلی‌ بیماری‌ آلزایمر عبارت‌ است‌ از یك‌ بیماری‌ مغزی‌ كه‌ مشخصه‌ آن‌ رو به‌ زوال‌ گذاشتن‌ تدریجی‌ توانایی‌های‌ ذهنی‌ است‌. نوع‌ سریعاً پیش‌رونده‌ آن‌ در سنین‌ ۴۵-۳۶ سالگی‌ بروز پیدا می‌كند. نوع‌ تدریجاً پیش‌رونده‌ آن‌ كه‌ در آن‌ علایم‌ به‌ كندی‌ حدوداً در سنین‌ ۷۰-۶۵ سالگی‌ شروع‌ می‌شود.
● علایم‌ شایع‌ مراحل‌ اولیه‌:
فراموشی‌ وقایع‌ اخیراً اتفاق‌ افتاده‌ دشواری‌ فزاینده‌ در انجام‌ كارهای‌ نیازمند قوه‌ عقلانی‌ مثل‌ وظایف‌ شغلی‌، رسیدگی‌ به‌ امور مالی‌، یا مدیریت‌ خانه‌ تغییرات‌ شخصیتی‌، از جمله‌ ناتوانی‌ در كنترل‌ هیجانات‌ و اختلال‌ در قضاوت‌
● مراحل‌ بعدی‌:
مشكل‌ در انجام‌ كارهای‌ ساده‌ مثل‌ انتخاب‌ لباس‌، یا انجام‌ محاسبات‌ ساده‌ ریاضی‌ ناتوانی‌ در شناسایی‌ افراد آشنا بی‌علاقگی‌ به‌ بهداشت‌ شخصی‌ یا ظاهر فرد مشكل‌ در غذا خوردن‌ گرفتن‌ حالت‌ تهاجمی‌ و انكار اینكه‌ اصلاً مشكل‌ وجود دارد. از دست‌ دادن‌ خودداری‌ جنسی‌ گم‌ شدن‌ در خیابان‌ اضطراب‌ و بی‌خوابی‌
● مراحل‌ پیشگیری‌:
از دست‌ دادن‌ كامل‌ حافظه‌، كلام‌، و عملكرد عضلانی‌ (از جمله‌ كنترل‌ ادرار و مدفوع‌). در این‌ حالت‌ فرد نیاز به‌ مراقبت‌ و نظارت‌ كامل‌ دارد. حالت‌ تهاجمی‌ شدید علل‌ آسیب‌ برگشت‌ناپذیر یا از دست‌ رفتن‌ سلول‌های‌ مغز به‌ علل‌ ناشناخته‌ عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر سابقه‌ خانوادگی‌ بیمار آلزایمر پیرشدن‌ پیشگیری‌ هیچ‌گونه‌ روش‌ خاصی‌ برای‌ پیشگیری‌ وجود ندارد.
عواقب‌ مورد انتظار این‌ بیماری‌ در حال‌ حاضر غیرقابل‌ درمان‌ است‌ و درمان‌ فقط‌ برای‌ بهبود علایم‌ انجام‌ می‌شود. تحقیقات‌ وسیعی‌ در زمینه‌ علل‌ و درمان‌ آن‌ در حال‌ انجام‌ است‌، بنابراین‌ امید به‌ پیدا كردن‌ درمان‌ قطعی‌ آن‌ وجود دارد. عوارض‌ احتمالی‌ كاهش‌ مقاومت‌ به‌ عفونت‌ها، به‌ خصوص‌ ذات‌الریه‌ و مننژیت‌. حملات‌ صرعی‌ و كما (نادر است‌). درمان‌ اصول‌ كلی‌ اگر یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌ دچار این‌ بیماری‌ است‌، حالت‌ خصومت‌ آنها را به‌ خود نگیرید. محیط‌ خانه‌ را طوری‌ تغییر دهید كه‌ فرد بیمار دچار آسیب‌ بدنی‌ نشود.
اگر مراقبت‌ از یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌ كه‌ دچار این‌ بیماری‌ است‌ را به‌ عهده‌ دارید، از دیگران‌ درخواست‌ كمك‌ كنید تا بتوانید به‌ خود استراحت‌ دهید. از اینكه‌ نیاز به‌ استراحت‌ و فراغت‌ دارید احساس‌ گناه‌ نكنید حتی‌ اگر بیمار از این‌ مسأله‌ احساس‌ رضایت‌ نداشته‌ باشد. اگر گروه‌ حمایتی‌ برای‌ خانواده‌ بیماران‌ آلزایمر وجود دارد به‌ آن‌ بپیوندید و اگر وجود ندارد به‌ ایجاد آن‌ اهتمام‌ ورزید. افراد مراقبت‌كننده‌ از بیمار می‌توانند برخی‌ از مشكلات‌ بیمار را با اجرای‌ بعضی‌ كارها كاهش‌ دهند:
۱) تكرار:
برای‌ بیمارانی‌ كه‌ مشكلی‌ در حافظه‌ دارند شاید یادآوری‌ مكرر كمك‌كننده‌ باشد.
۲) اطمینان‌دهی‌:
یك‌ گفتگوی‌ صمیمانه‌ مختصر و در عین‌ حال‌ قوی‌ می‌تواند بیمار مضطرب‌ یا آشفته‌ را آرام‌ كند.
۳) منحرف‌ كردن‌ ذهن‌ بیمار:
ذهن‌ بیمار آشفته‌ و وامانده‌ را منحرف‌ كنید. قدم‌ زدن‌ با بیمار می‌تواند در این‌ زمینه‌ كمك‌كننده‌ باشد. داروها خیلی‌ از داروهایی‌ كه‌ برای‌ مشكلات‌ دیگر مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند می‌توانند باعث‌ گیجی‌ یا خواب‌آلودگی‌ شوند. این‌ داروها را باید حتی‌الامكان‌ قطع‌ كرد. هم‌اكنون‌ داروهای‌ زیاد دیگری‌ تحت‌ بررسی‌ هستند. بعضی‌ از آنها برای‌ كنترل‌ علایم‌ آشفتگی‌ مفید هستند. داروهای‌ جدیدی‌ كه‌ با نسخه‌ پزشك‌ تجویز می‌شوند ممكن‌ است‌ پیشرفت‌ بیماری‌ را در بعضی‌ از بیماران‌ به‌ تأخیر اندازد. فعالیت‌ تا حدی‌ كه‌ امكان‌ دارد بیمار آلزایمری‌ باید فعالیت‌ خود را حفظ‌ كند.
با پیشرفت‌ بیماری‌، نهایتاً تمامی‌ فعالیت‌ها نیاز به‌ نظارت‌ خواهند داشت‌. رژیم‌ غذایی‌ رژیم‌ غذایی‌ عادی‌. نهایتاً بیمار برای‌ غذا خوردن‌ به‌ كمك‌ نیاز خواهد داشت‌.
در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمایید اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌ تان علایم‌ بیماری‌ آلزایمر را دارید. اگر علایم‌ عفونت‌ ظاهر شده‌اند، مثل‌ تب‌، لرز، درد عضلانی‌، یا سردرد. اگر شما مراقبت‌ از یك‌ فرد آلزایمری‌ را به‌ عهده‌ دارید، و از این‌ مسأله‌ بیمناك‌ هستید كه‌ به‌ تدریج‌ كنترل‌ عاطفی‌ خود را از دست‌ خواهید داد نژاد، قومیّت تحقیقات در این زمینه چندان رضایت بخش نیست .
برخی از محققان بر این عقیده اند که برخی نژادها زمینه مساعدی برای ابتلا به آلزایمر ایجاد می کنند، اما مشخص نیست که این ناشی از ژنتیک است یا تفاوتهای فرهنگی در شرایط زندگی . در تحقیقی در سال ۱۹۹۸ مشخص شد که آلزایمر در بین سیاهپوستان و اسپانیایی تبارهای امریکا شایع تر است [ ۲۸ ] . در تحقیق دیگری دیدند که سرخ پوستان یک قبیله کمتر به آلزایمر دچار می شوند [ ۲۹ ] . در مطالعه دیگری دیده اند ژاپنیهای مهاجر به جزایر هاوایی بیش از ژاپنیهایی که در ژاپن مانده بودند دچار آلزایمر شده اند [ ۳۰ ] . این مطالعات چندان روشنگر نیستند و تحقیقات وسیع تر و طولانی مدت تری در این زمینه لازم است .
افسردگی بسیاری از بیماران مبتلا به آلزایمر دچار افسردگی هستند. اما این افسردگی باعث آلزایمر شده یا آلزایمر باعث افسردگی می شود؟ متخصصین می دانند که در هر دو بیماری "میانجی های عصبی مغزی " کاهش می یابند [ ۲۷ ] . اما طبیعی است که مبتلایان به آلزایمر به دلیل افت توانایی های ذهنی و جسمی خود دچار احساس تنهایی ، و افسردگی شوند. در هر حال تجویز داروی ضدافسردگی فلوکستین و هم خانواده های آن (مانند فلووکسامین ) زیر نظر روانپزشک می تواند باعث کاهش علایم افسردگی و بهبود نشانه های آلزایمر شود. از سوی دیگر بیمارانی که در سن بالا دچار افسردگی می شوند ممکن است به دلیل بی رغبتی و عدم توجه به محیط اطراف ، دچار کمبود حافظه شوند و علایمی کاملاً مشابه با آلزایمر پیدا می کنند.
بنابراین توجه به علایم افسردگی مانند بی علاقگی ، بیخوابی ، بی اشتهایی برای تمایز آن از آلزایمر، مهم است . علایم بیماری آلزایمر و طیف آن در مبتلایان در قسمت قبل درباره تغییرات غیرطبیعی در مغز بیماران صحبت کردیم ، اکنون سوآل این است که آیا علایم بیماری آلزایمر در بیماران گوناگون ، مشابه است و آیا می توانیم با مشاهده رفتار و اعمال بیمار، بیماری آلزایمر را تشخیص دهیم ؟ پاسخ قدری پیچیده و مشکل است .
زیرا علایم بیماری نه تنها از فردی به فرد دیگر متفاوت است بلکه حتی در یک فرد هم بستگی به مرحله بیماری و شدت فرآیندهای بیماری زا دارد. دکتر برانت می گوید که علیرغم تشابهات سالهای آخر عمر بیمارن ، علایم و نشانه های بیمار در هر فرد منحصر به فرد بوده و الگوی یکسانی برای تشخیص آنها وجود ندارد. علت تفاوت در آثار بیماری ، وجود تفاوت و پیچیدگیهای مغز و روح افراد و شدت و ضعف بیماری می باشد.
دکتر برانت می گوید روند آسیب در بیماری آلزایمر از قسمت هیپوکامپ مغز شروع می شود. هیپوکامپ قسمتی از مغز است که مسؤول نگهداری اطلاعات مربوط به حافظه کوتاه مدت می باشد و نقش مهمی در یادگیری دارد. معمولاً بیماری آلزایمر از این قسمت آغاز شده و با درگیر کردن سایر قسمتهای مغز در صحبت کردن ، خواندن ، محاسبه ، تصمیم گیری ، و هماهنگی حرکات بدن نیز اختلال ایجاد می کند.
سیر بیماری همیشه به یک منوال نیست و از فردی به فرد دیگر متفاوت است . گاهی عوارض بیماری بسیار ضعیف و گاه بسیار شدید است . گاهی سیر بسیار سریع داشته و ظرف ۳ سال منجر به مرگ می شود، در موارد دیگر ممکن است فرد مبتلا، تا ۲۰ سال یا بیشتر به زندگی خود ادامه دهد. قابل ذکر است که معمولاً بیماری آلزایمر علت مستقیم مرگ نیست بلکه زمینه مرگ بیمار را در اثر علل دیگر، آماده می کند.
مطالعات نشان داده اند که به طور کلی ، متوسط زندگی مبتلایان از ۵/۸ تا ۸/۱۰ سال بعد از شروع بیماری می باشد و این رقم ، رابطه مستقیم با سن بیمار در زمان ابتلا دارد [ ۷ ] . دکتر سیندر می نویسد چون خصوصیات این بیماری در هر فرد، متفاوت است ، پس سیر آن متغیر و نامشخص است ، به علاوه نمی توان یک نقطه زمانی معینی برای شروع بیماری در نظر گرفت و تغییر و تحولات مغزی بیماران طی سالها صورت می گیرد تا آنکه آثار بیماری ظاهر شود. بنابراین نمی توان نقطه شروع بخصوص برای آغاز روند بیماری در نظر گرفت [ ۸ ] .
● علایم بالینی بیماری چیست ؟
علیرغم تفاوت های فردی در بین مبتلایان ، عموماً علایمی را برای تشخیص می توان در نظر گرفت . این علایم اگر مکرّر دیده شوند، می توانند شک ما را به وجود بیماری برانگیزاند، اما اگر فردی فقط یک بار به طور اتفاقی کفش خود را در یخچال گذاشت (!) دلیل بر وجود آلزایمر نیست . اگر فردی مرتب اشیاء را در جای معمول خود نگذارد تازه جای شک به وجود می آید و باید از نظر آلزایمر بررسی شود. فراموشی اولین اثر این بیماری فراموشی است . البته همیشه فراموشی در سن بالا دلیل بر آلزایمر نیست .
فراموشی از همان مراحل اولیه آلزایمر قابل توجه بوده و با پیشرفت بیماری شدیدتر می شود. بیمار مبتلا به آلزایمر ممکن است اشیا را جابجا بگذارد، وعده ملاقات را فراموش کند، داروهای خود را مصرف نکند، و یک سوآل را مرتباً تکرار نماید، حتی اگر لحظاتی قبل سوآل را مطرح نموده باشد. با پیشرفت بیماری ، نارسایی های حافظه شدیدتر شده به حدی که بیمار به طور مکرّر نام اطرافیان ، فرزندان ، و مراقبان خود را فراموش می کند؛ اشیای منزل را به یاد نمی آورد و مرتب درباره آنها سوآل می کند؛ امور ساده شخصی مانند مسواک زدن ، بستن بند کفش و پوشیدن لباس را فراموش می کند. شدّت و حدّت این فراموشی ها زنگ خطری برای مراقبان بیمار می باشد. مشکلات تکلم و بیان بتدریج که حافظه کوتاه مدت ضعیف تر و کم کم محو می شود، بیمار توانایی به یاد آوردن لغات مناسب برای جمله بندی را از دست می دهد.
توانایی نگهداری زنجیره افکار و ترتیب جملات نیز در بیمار مختل می شود، به طوری که گاه بیمار در جمله سازی درمانده می شود. وقتی که بیمار متوجه اشتباه خود در جمله بندی می شود سعی می کند کمتر صحبت کند و معمولاً می گوید: "فراموش کردم چه می خواستم بگویم ". خواننده محترم باید به خاطر بسپارد که با افزایش سن ، اکثر افراد سالم ، گاه جمله یا مطلبی را فراموش می کنند ولی بعداً آن را به یاد می آورند. امّا بیماران آلزایمری جمله یا مطلب فراموش شده را دیگر به یاد نمی آورند و این باعث عصبانیت و افسردگی بیمار می شود. لازم به ذکر است که هر نوع فراموشی زاییده آلزایمر نبوده و حتی افراد کاملاً سالم ، در شرایط خاص روحی و روانی یا هنگام خستگی دچار فراموشی می شوند. مشکل خواندن و نوشتن به موازات کاهش توانایی تکلم و بیان ، توانایی خواندن نیز کاهش می یابد. دلیل آن روشن است ، چون قدرت تمرکز فکر کاهش یافته ، بیمار قادر به نگهداری اطلاعات به مدت لازم نیست و چون نمی تواند جمع بندی کند، توانایی استفاده از اطلاعات را از دست می دهد. می دانیم که "خواندن " و "نوشتن " نیاز به تمرکز دارند و هر دو برای بیماری که ارتباط منطقی بین زنجیره تداعی های افکار خود را از دست داده بسیار دشوار می شود.
وقتی بیمار احساس می کند خواندن برایش سخت شده و نمی تواند معنی جملات را دریابد، از خواندن و نوشتن فاصله می گیرد و این خود باعث تشدید بیماری می شود. اشکال در محاسبه جمع و تفریق و کارکردن با اعداد، احتیاج به حافظه دارند. بیماران مبتلا به آلزایمر به دلیل نقص حافظه و فراموشی ، توانایی تفکر انتزاعی را از دست می دهند و در نتیجه دچار مشکل در محاسبات عددی می شوند و نگهداری حساب بانکی ، زمان ملاقات ها، تقویم و ساعت برایشان مسأله ساز می شود. ضعف تصمیم گیری از آنجا که برای تصمیم گیری و قضاوت درباره مسائل و درک رابطه تصمیم با نتیجه آن باید از حافظه کمک گرفت ، بیماران آلزایمری در این مسائل نیز دچار مشکل می شوند.ممکن است در وسط تابستان ، کت زمستانی یا پالتو بپوشند و رابطه فصل با لباس را درک نکنند، یا چک بی محل بنویسند، یا رفتار پرخاشگرانه بدون توجه به نتیجه آن داشته باشند که متأسفانه گاه اطرافیان دست به رفتار متقابل می زنند. عدم اشراف به زمان و مکان بیماران آلزایمری دچار اشکال در درک زمان و فضا هستند، زیرا حافظه نقش مهمی در هماهنگی با محیط و آشنایی با آن ایفا می کند. این بیماران که دچار نقصان حافظه هستند، گاه حتی در منزل خود گم می شوند یا برای وارد شدن به ماشین سر خود را خم نمی کنند.
عدم تشخیص اطرافیان یکی از علایم بسیار آزاردهنده ، فراموش کردن اسامی اطرافیان یا بستگان می باشد. این آزار دوجانبه است . اطرافیان و مخصوصاً مراقبین بیمار از اینکه توسط بیمار شناخته نشده و از زحمات آنها قدردانی نمی شود رنج می برند و بی اطلاعی از شرایط فکری بیمار می تواند این مشکل را تشدید کند. از دست دادن علاقه و لذت بیماران احساس می کنند به علت افت مهارتهای فکری و ناتوانی و نقصان حافظه دیگر به درد جامعه نمی خورند و شوق و علاقه خود را به زندگی و هر چیز جالبی از دست می دهند. آنان تفریحات را بی معنی دانسته و حتی رابطه با دوستان را فراموش می کنند یا بی اهمیت می انگارند.
تداوم این رفتارها باعث افسردگی شده که به نوبه خود باعث تشدید بیماری آلزایمر می شود. افکار هذیانی در ابتدای بیماری ، افکار بدبینانه هذیانی چندان دیده نمی شود ولی بتدریج که با پیشرفت بیماری ، فرد توانایی ربط دادن نتایج را به رویدادها از دست می دهد، افکار هذیانی بر وی مستولی شده و شکاک و بدبین می شود. مثلاً احساس می کند در حال دزدیدن اموالش هستند یا همسرش به وی خیانت می کند و یا دکتر یا مراقبش در فکر آزار وی هستند. مشکلات جنسی مطالعات علمی هنوز نتوانسته اند علل کاهش یا افزایش تمایلات جنسی را توضیح دهند ولی اکثر این بیماران دچار کاهش میل جنسی می شوند.
کاهش هماهنگی در حرکات اندامها تبادل اطلاعات بین سلولهای عصبی مغز، اعصاب بدن و عضلات ، حرکت بدن را امکانپذیر می کند. اگر این مبادلات در اثر معیوب شدن سلول های مغز مختل نشود، هماهنگی حرکات بدن تحت تأثیر قرار می گیرد. عدم هماهنگی ، با پیشرفت بیماری تشدید می شود. زمانی که هماهنگی بین دستورات مغز و حرکت اندام مختل می شود، لباس پوشیدن ، غذا خوردن ، نوشتن ، رانندگی و تقریباً تمامی اعمال جسمی فرد دچار اشکال شده و بیمار محتاج کمک دیگران می شود.
کاهش حس بویایی هر چند کاهش حس بویایی در افرادی که مبتلا به آلزایمر نیستند نیز دیده می شود اما این علامت در کنار سایر علایم آلزایمر، اهمیت خاصی برای تشخیص بیماری پیدا می کند. تغییرات شخصیتی از آنجا که آلزایمر عملکرد مغز را تغییر می دهد، شخصیت فرد نیز ممکن است دستخوش تغییر شود. فردی که قبلاً پرتحرک و شاداب بوده ممکن است گوشه گیر شود. افراد گوشه گیر و خجالتی ممکن است تبدیل به افرادی پرخاشگر و ناآرام شوند. هم آسیب دیدگی مغزی و هم فشارهای روانی ممکن است علت این تغییرات باشند. این تغییرات برای افراد خانواده یا دوستان قابل درک نیست ، بخصوص در اوایلی که هنوز بیماری جنبه رسمیت پیدا نکرده است ممکن است اطرافیان ، رفتار بیمار را مسائل شخصی قلمداد کنند.
دشواری در قبول تشخیص آلزایمر و عواقب ناشی از آن ترس از عواقب تشخیص آلزایمر ممکن است باعث شود بیمار و اطرافیانش به سختی به این تشخیص تن در دهند. فرد بیمار علیرغم آگاهی از این که مبتلا به آلزایمر است ، ممکن است با بی میلی کامل ، تشخیص را بپذیرد یا اصولاً منکر آن شود. خانواده بیمار از ترس درمان ناپذیر بودن آلزایمر ممکن است با بی میلی آن را قبول کنند یا اصلاً منکر وجود بیماری در فرد مورد نظر شوند.
آنان از ترس آبرو، طوری با مسأله برخورد می کنند که گویی هیچ مسأله ای وجود ندارد یا سعی می کنند فشارهای وارد بر خود را پنهان کنند. گاه این پنهان کاری تا آنجا ادامه می یابد که به یک بحران مانند آتش سوزی در اثر خاموش نکردن اجاق گاز یا تصادف و امثالهم می انجامد و تازه آن وقت ، بیمار و بیماری را به طور واقعی مورد توجه قرار می دهند. دکتر کان می گوید که مسأله وقتی شدیدتر می شود که خود بیمار سعی در پنهان کردن بیماری می کند. بیمار تمام انرژی خود را برای گول زدن اطرافیان به کار می گیرد تا ثابت کند که هنوز همان آدم قبلی است ، تا بدین ترتیب آبروی خود را در بین دوستان و آشنایان حفظ کند.
اکثر بیماران آلزایمری قادراند ناتوانی های خود را حتی تا سالها پنهان کنند، زیرا نمی خواهند بستگان یا همسر از بیماری آنها اطلاع یافته و نگران شوند. آنان حتی المقدور پرهیز می کنند یا سعی می کنند راجع به رویدادهای سالهای دور صحبت کنند، در این حالت آنها می توانند از حافظه درازمدت خود که سالم مانده استفاده کرده و وارد بحث و گفتگو شوند. دکتر کان می گوید که گاه این گول زدنها غریزی هستند و بیمار ناخودآگاه به آنها متوسل می شود تا بتواند با نیازهای اجتماعی خود کنار بیاید. به هر حال هر انسانی سعی می کند مانع از خجالت زدگی خود شود و زندگی روزانه خود را ادامه دهد. متأسفانه آلزایمر آخرین مایه افتخار یک انسان را که شرف و آبرو است ، از وی می گیرد.
بیماری آلزایمر و مرگ بیماری آلزایمر مستقیماً باعث مرگ بیمار نمی شود ولی به طور غیرمستقیم زمینه مرگ در اثر عوامل دیگر را فراهم می کند. در طول ۱۰۰ سالی که از کشف این بیماری می گذرد، تاکنون حتی یک نفر از این بیماری نجات پیدا نکرده است . در آخرین مرحله بیماری ، به قدری آسیب دیدگی مغز پیشرفت می کند که کنترل ساده ترین اعمال اعضای بدن را از دست می دهد. دستگاه ایمنی که باید بدن را در برابر عفونت ها و سرطان حفاظت کند از کار می افتد. مغز حتی قادر به تعیین و تنظیم نیازهای خود به مواد مغذی و مایعات نبوده و گاه بیماران آلزایمری از گرسنگی فوت می کنند، درست مانند یک کشتی بدون ناخدا که بدون کنترل روی آب حرکت می کند و سرانجام با یک صخره تصادم می کند. گاهی بی تحرکی و فقدان فعالیت جسمی باعث سکته قلبی و مغزی می شود. در اغلب موارد، فعالیت قلب و دید دچار اختلال می شود و سوء تغذیه زمینه مساعد برای ابتلا به سایر بیماریها را فراهم می کند.
بیمارانی که در اوایل شروع بیماری آلزایمر فوت می کنند، اغلب دچار سوانحی از قبیل تصادف در خیابان و سقوط از پله شده اند [ ۹ ] . عوامل مسبب بیماری آلزایمر مکانیسم ایجاد آلزایمر هنوز کشف نشده و دانش ما در این زمینه بسیار ابتدایی است . پاره ای عوامل سببی معرفی شده اند که هنوز صددرصد اثبات نشده اند. سرطان و بیماریهای اکثراً قابل پیش بینی بوده و علل آنها تقریباً مشخص شده اند، اما سیر پیچیده آلزایمر و نقش داشتن عوامل گوناگون باعث شده تا بسیاری از جنبه های آن ناشناخته باقی بماند [ ۱۰ ] .
با توجه به مطالعاتی که در ۲۰ سال گذشته در امریکا، اروپا و ژاپن صورت گرفته ، دکتر کافر معاون پژوهشی دانشگاه پیتسبورگ اظهار داشته اند اگر بتوانیم با همین سرعت حرکت کنیم به زودی موفقیت های زیادی به دست خواهیم آورد. دکتر کافر عوامل مسبب بیماری را به دو گروه مؤثر (که نقش مؤثری در ایجاد بیماری دارند) و نامعیّن (که میزان تأثیر آنها هنوز معلوم نشده ) تقسیم می کند. عوامل کمکی برای ابتلا به آلزایمر وجود عوامل زیر صددرصد دلیل بر ابتلا به بیماری آلزایمر نمی باشند بلکه در شرایط خاصی ، این عوامل به تنهایی یا با کمک هم می توانند زمینه ابتلا به آلزایمر را فراهم کنند. سن بالا با بالارفتن سن ، احتمال ابتلا به این بیماری زیادتر می شود، هر چند مواردی از ابتلا در سن پایین و حتی ۳۰ سالگی دیده شده که بیشتر ناشی از عوامل ژنتیکی (وراثتی ) می باشد. بیماری آلزایمر غالباً در سن بالای ۶۵ سالگی دیده می شود. در حال حاضر در امریکا، ده درصد افراد بالای ۶۵ سال مبتلا به این بیماری بوده و پنجاه درصد افراد بالای ۸۵ سال از آلزایمر رنج می برند. پیش بینی می شود که با توجه به بالارفتن سن در امریکا، میزان شیوع بیماری در ۵۰ سال آینده ، ۳ برابر شود [ ۱۱ ] . سابقه بیماری در خانواده احتمال بروز در بستگاه درجه اول فرد بیمار زیاد است ، مگر آن که تدابیر پیشگیری را از قبل به کار ببندند. خطر ابتلا در بستگان درجه اول به دو برابر افراد معمولی می رسد، اما با سالم نگه داشتن محیط زیست و تغذیه می توان این احتمال را کاهش داد [ ۱۲ ] . سابقه ضربه مغزی مغز انسان توسط جمجمه و مایع مغزی ـ نخاعی حفاظت می شود. بسیاری از ورزشکارانی که دچار ضربه سر شدید می شوند، مانند مشت بازان یا سوانحی که در سایر ورزشها رخ می دهد، دچار فراموشی بیمارگون می شوند و احتمال ابتلا به آلزایمر در آنها زیادتر است [ ۱۳ ] .
میزان تأثیر ضربه مغزی در بروز آلزایمر نامعلوم است امّا توجه به این عامل ، لزوم استفاده از کلاه ایمنی را برای ورزشکارانی که سرشان در معرض ضربه است ، خاطرنشان می سازد. کمبود فعالیت های فکری و مغزی تحقیقات علمی نشان داده اند که تمرین دادن مغز از طریق تحصیلات علمی ، مطالعه ، یا فعالیت های فکری دیگر، مقاومت آن را در برابر آلزایمر بالا می برد [ ۱۴ ] . به اعتقاد پژوهشگران ، فعالیتهای فکری باعث گسترش ارتباطات بین سلولهای عصبی مغز می شود و هر چه سلولهای مغزی ارتباط بیشتری با یکدیگر داشته و اطلاعات بیشتری رد و بدل کنند، مغز مقاوم تر می شود. حل جدول ، بازی شطرنج و سایر بازیهای فکری و اصولاً هر نوع فعالیت فکری می تواند از ابتلا به بیماری آلزایمر جلوگیری کند.
سندرم داون منگولیسم) ) سندرم داون نوعی عقب ماندگی ذهنی به دلیل وجود یک کروموزوم اضافه می باشد، افراد مبتلا، چهره ای شبیه مغولها با چشمهای بادامی پیدا می کنند. در این افراد احتمال بروز آلزایمر زیاد است [ ۱۵ ] . در مغز مبتلایان به سندرم داون که بعد از مرگ کالبدشکافی شده اند، تغییراتی کاملاً شبیه به آلزایمر دیده شده است ، اما کمتر اتفاق افتاده که علایم بالینی بیماری آلزایمر در زمان زندگی این افراد دیده شود، محققان درصدد کشف این پدیده عجیب هستند.
جنس مؤنث عده ای از دانشمندان معتقداند کاهش هورمون جنسی زنانه (استروژن ) ممکن است نقش مهمی در ایجاد آلزایمر بازی کند [ ۱۶ ] . البته چون خانمها عمر طولانی تری نسبت به آقایان دارند، ممکن است شیوع بیشتر آلزایمر در آنها مربوط به میانگین سن بالاتر باشد. این مطلب بعداً بحث خواهد شد.
سکته افرادی که سکته مغزی خفیف داشته اند اخیراً مورد بررسی قرار گرفته اند و در این پژوهشها ارتباط مشخصی بین دمانس و سکته های مغزی مکرر مشاهده شده است [ ۱۷ ] . اغلب این سکته ها ممکن است علایم شدید حسی مانند فلج دست و پا نداشته باشند. کنترل فشار خون و کلسترول ، کاهش مصرف چربیهای اشباع شده ، خودداری از مصرف سیگار و دخانیات ، ورزش ، کاهش استرسها می تواند باعث کاهش چربی خون و کاهش رسوب آن در جدار رگهای مغزی شود و در نتیجه احتمال سکته مغزی را کم کند.سموم موجود در محیط زیست آلومینیوم را سالها از علل آلزایمر می پنداشتند، تا اینکه تحقیقات در سال ۱۹۹۶ نشان دادند که نقشی در ایجاد آلزایمر ندارد [ ۱۸ ] . جیوه ، روی ، و آهن نیز ارتباطی با ایجاد یا تشدید آلزایمر ندارند [ ۱۹ ] . حلالهای آلی و شیمیایی مانند چسب ، سموم گیاهی ، بنزین ، کود شیمیایی و سایر حلالها می توانند در درازمدت باعث آسیب دیدگی مغز و ایجاد دمانس (زوال عقل ) شوند. افرادی که به دلیل شغل خود دایماً در معرض این مواد قرار دارند (مانند کارگرانِ کارخانه های تولید این مواد) در معرض بیماری قرار دارند، لذا استفاده از پوششها و ماسکهای حفاظتی برای آنها الزامی است .
برخی از نوجوانان نیز دچار اعتیاد به مواد از قبیل بنزین ، گاز فندک ، استون ، تینر می شوند و گاهی اقدام به استنشاق آنها می کنند، باید توجه داشت که اثر این حلالها در تخریب مغز کاملاً اثبات شده و مصرف طولانی آنها خطرناک است . دخانیات آلزایمر نیز مانند بسیاری بیماریهای دیگر، در افراد سیگاری بیشتر دیده می شود. در یک مطالعه روی هفت هزار نفر از افراد بالای ۵۵ سال ، دیده اند که احتمال بروز آلزایمر در سیگاریها دو برابر است [ ۲۰ ] . البته در یک مطالعه دیگر در سال ۱۹۹۴ خلاف یافته های بالا مشاهده شده است و این گروه از پژوهشگران عنوان می کنند شاید نیکوتین باعث تحریک سلولهای عصبی مغز و کاهش احتمال بروز آلزایمر می شود [ ۲۱ ] . در هر حال با توجه به عوارض بسیار زیاد دخانیات و نقش آن در تصلب شرایین مغزی ، از کشیدن دخانیات باید جداً خودداری کرد. رادیکالهای آزاد در اثر سوخت و ساز طبیعی مواد در بدن یک سری ملکولهای مضر به نام رادیکال های آزاد ایجاد می شوند که می توانند بافتهای سلولی و از جمله سلولهای مغزی را تخریب کنند [ ۲۲ ] .
البته در بدن مکانیسم هایی برای خنثی کردن این مواد وجود دارد ولی ظاهراً در برخی افراد این مکانیسم ها کافی نیستند. ویتامین E ، ویتامین C ، و نوعی ویتامین A که کاروتن نامیده می شود (موجود در جگر، سبزیجات و زرده تخم مرغ ) دارای خاصیت آنتی اکسیدان هستند و می توانند این رادیکالهای آزاد را خنثی کنند. برخی داروهای ضد درد مانند آسپیرین ، ایندومتاسین و خانواده آنها نیز واجد این خاصیت هستند. رژیم غذایی این جمله مشهور: "ما همان هستیم که می خوریم !"، اهمیت تغذیه را در نوع متابولیسم و ترکیب بدن و مغز ما نشان می دهد.
تحقیقات زیادی نشان داده اند که مصرف چربیهای اشباع شده و کلسترول به مقدار زیادی می تواند در ابتلا به آلزایمر مؤثر باشد [ ۲۳ ] . چربیهای اشباع شده در روغنهای گیاهی جامد و کلسترول در چربی حیوانی (دنبه ، زرده تخم مرغ ، جگر، قلوه ، دل ) به وفور یافت می شوند. در مطالعات دیگر، کمبود اسیدفولیک و ویتامین ۱۲ B ، با ایجاد آلزایمر ارتباط داشته اند، اصولاً کمبود این دو ویتامین در سنین پایین نیز باعث کم خونی و مشکلاتی در عصبهای بدن (نوروپاتی ) می شود. نداشتن ورزش مغز هم مانند عضلات بدن احتیاج به تمرین دارد. تحقیقات سال ۱۹۹۸ نشان داده اند مبتلایان به آلزایمر، در مقایسه با سایر مردم ، در فاصله سنی ۲۰ تا ۶۰ سالگی کمتر به ورزش و حرکات بدنی می پرداخته اند [ ۲۵ ] . در تحقیق روی موشها دیده اند که افزایش تحرک بدنی باعث افزایش فعالیت مغز بخصوص در ناحیه هیپوکامپ (مرکز حافظه و یادگیری ) می شود [ ۲۶ ] . در موشهای پرتحرک ، سیستم "تقویت درازمدت " که به ثبت و نگهداری اطلاعات در حافظه کمک می کند، فعالیت بیشتری پیدا کرده بود.
بنابراین فعالیتهای جسمی و داشتن تحرک می تواند در پیشگیری از آلزایمر مؤثر باشد نقش هموسیستئین در بروز آلزایمر عمده ترین دلیل ضعف در دوران پیری در آمریکای شمالی، آلزایمر می باشد. در این بیماری توانایی فرد در زمینه فکر کردن، تشخیص دادن، استدلال و عمل کردن کاهش می یابد. یک مطالعه نشان می دهد احتمال ابتلا به آلزایمر در افرادی که سطح هموسیستئین ( یک اسید آمینه ) خون آنها بالا می باشد، بیشتر است. رنالد ریگان رئیس جمهور سابق آمریکا مبتلا به آلزایمر می باشد کما اینکه برخی از برندگان جایزه نوبل یا برخی افراد برجسته نیز ممکن است از آلزایمر رنج ببرند.
طی یک بررسی در آمریکای شمالی مشخص شد، برخی افراد فقیر در مقایسه با خویشاوندان خویش کمتر در معرض ابتلا به آلزایمر قرار دارند و این خود تاییدی بر این نکته است که این بیماری ژنیتکی نمی باشد ، بلکه بر اثر سبک زندگی یا محیط زندگی بوجود می آید. در آمریکای شمالی یک نفر از هر ده نفر در سن ۶۵ سالگی و پنج نفر از هر ده نفر در سن هشتاد و پنج سالگی به این بیماری مبتلا می باشند.
در آلزایمر مغز آسیب می بیند و سلول های مغزی در حال مرگ با رشته های بتا آمیلوئید پروتئین ترکیب می شوند. حدود ده سال قبل مطالعه ای بر روی زنان راهبه نشان داد، زنان راهبه ای که دچار حملات کوچک مغزی می شدند علائم آلزایمر را بروز می دادند، در حالیکه در بسیاری از افرادی که دارای مقدار زیادی بتا آمیلوئید بودند، نشانه ای از این بیماری دیده نشد.
هر عاملی که باعث افزایش خطر حمله قلبی یا حمله مغزی شود، منجر به افزایش بروز آلزایمر می شود.
بنابراین از عواملی که در بروز این بیماری می توانند موثر باشند، می توان به مصرف دخانیات، اضافه وزن، عدم ورزش، مصرف رژیم های غذایی پرچرب ، مصرف بیش از اندازه کالری ، فشار خون بالا و کلسترول بالا اشاره کرد. عوامل خطر رژیمی شامل عدم مصرف کافی سبزیجات، کمبود مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ ( این اسید های چرب درغلات کامل، انواع لوبیا، دانه ها و ماهی های آبهای عمیق یافت می شوند ) و مصرف بیش از اندازه گوشت می باشند.
همچنین نتایج مطالعه بر روی زنان راهبه حاکی از این است که کسانی که میزان اسید فولیک خونشان پایین ومیزان هموسیستئین خون آنها بالا می باشد، بیشتر در معرض ابتلا به آلزایمر قرار دارند.عدم مصرف کافی سبزیجات برگی شکل و غلات کامل باعث کمبود اسید فولیک می گردند و همچنین خوردن بیش از اندازه گوشت باعث افزایش مقدار متیونین می گردد.
بر اثر دوعامل ذکر شده ( کمبود اسید فولیک و افزایش مقدار متیونین ) مقدارهموسیستئین مغزبالا می رود که این خود باعث تشکیل پلاک هایی در رگ های مغزی می شود و در نهایت منجر به حملات کوچک مغزی شده که این حملات به مغز آسیب می رسانند.
متیونین اسید آمینه ضروری است که بدن از آن برای ساختن اسید آمینه غیر ضروری هموسیستئین استفاده می کند. اگر مقدار هر یک از سه ویتامین: B۱۲ ، اسید فولیک یا پیریدوکسین ( B۶ ) کم باشد، متیونین به ترکیب سمی هموسیستئین تبدیل می شود که این ماده سمی به رگ ها آسیب می رساند و منجر به بروز حملات قبلی و سکته های مغزی و آلزایمر می شود.
گوشت یکی از منابع غنی متیونین می باشد . سبزیجات برگی شکل و غلات کامل، منابع غنی اسید فولیک هستند که مانع تبدیل متیونین به هموسیستئین می شوند. همچنین کاهش دریافت گوشت قرمز و مرغ باعث کاهش مقدار متیونین در خون شما می شود. اسید فولیک برای تبدیل کربوهیدرات به انرژی لازم می باشد. شما می توانید با دریافت اسید فولیک از منابع آن ( غلات کامل و غنی شده، سبزیجات سبز برگی شکل، انواع لوبیاها، دانه ها، مغزها و بسیاری از گیاهان دیگر ) و با کاهش دریافت متیونین از طریق کاهش مصرف گوشت از بروز بیماری آلزایمر جلوگیری کنید.
در طی چند سال اخیر تصورات غلط بی شماری در مورد این مطلب که آلزایمر چیست؟ چه کسانی به آن مبتلا می شوند؟ تاثیرات آن بر زندگی بیماران چگونه است و ... به وجود آمده است. این تصورات غلط به علائم بیماری متصل شده و به ما اجازه نمیدهند تا شناخت دقیقی از بیماری پیدا کنیم.
انجمن جهانی آلزایمر معتقد است که اگر از بیماری رفع ابهام شود، مردم خیلی راحت تر می توانند با واقعیت مواجه شوند. در این قسمت چند تصور رایج نادرست و واقعیت های آنها را برای شما بازگو می کنیم.
▪ تصور غلط ۱ :
اگر یکی از افراد فامیل دچار این بیماری شود، شما نیز به آن مبتلا خواهید شد.
ـ حقیقت:
هر چند عوامل وراثتی نقش مهمی را در این بیماری بازی می کنند، اما تنها ۵ تا ۱۰ درصد از کل افرادی که دارای بیماری هستند، از طریق موارد ژنتیکی به آن مبتلا شده اند. در اکثر موارد هیچ گونه علامت قابل شناسایی یافت نمی شود. تحقیق و بررسی بر روی ژن ها همچنان ادامه دارد.
▪ تصور غلط ۲ :
آلزایمر تنها بیماری افراد سالمند است.
ـ حقیقت:
هر چند افزایش سن ریسک ابتلا به بیماری را افزایش می دهد، اما آلزایمر فقط در افراد سالخورده بروز نمی کند. افراد ۴۰ تا ۵۰ ساله ای نیز بودند که دچار آلزایمر شده اند. چیزی که در اینجا باید به خاطر داشته باشیم این است که با افزایش سن خطر ابتلا به آلزایمر نیز افزایش پیدا می کند.
▪ تصور غلط ۳ :
آلزایمر قابل درمان است.
ـ حقیقت:
برای آلزایمر هیچ نوع درمان قطعی وجود ندارد. البته چند نوع دارو و معالجات گوناگون وجود دارد که می تواند تا حدی در برخی از بیماران ثمربخش باشد. گام بلندی در راه پیدا کردن درمان برداشته شده که نتایج خوش بینانه ای را به همراه داشته است.
▪ تصور غلط ۴ :
از دست دادن حافظه یعنی آلزایمر.
ـ حقیقت:
ممکن است خیلی از افراد با حافظه خود مشکل داشته باشند، اما این بدان معنا نیست که دارای آلزایمر هستند. اگر از دست دادن حافظه بر روی چگونگی زندگی روزمره شما تاثیر می گذارد و توانایی قضاوت و استدلال و استنتاج و سایر مهارت های ارتباطی خود را از دست داده اید، می توانید برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید.
▪ تصور غلط ۵ :
مصرف آلومینیوم باعث ایجاد آلزایمر است.
ـ حقیقت:
هر چند تحقیقات گسترده ای برای کشف ارتباط میان آلومینیوم و آلزایمر انجام شده است، اما تا کنون هیچ نوع مدرک موثقی در این زمینه بدست نیامده. بروز بیماری از دلایل مختلفی نشات می گیرد؛ از قبیل: عوامل وراثتی، روش زندگی، عوامل در محیط اطراف و ...▪ تصور غلط ۶ :
آلزایمر قابل پیشگیری است.
ـ حقیقت:
به این دلیل که هنوز علت ایجاد آلزایمر مشخص نشده نمی توان از آن پیشگیری کرد. اما بهتر است همواره ذهن و بدن خود را با انتخاب های آگاهانه، فعال نگاه دارید. این انتخاب ها شامل: ورزش، نگـه داشتـن رژیـم غـذایی سالم و مصرف میوه ها و سبزیجات تازه و ماهی می باشد همچنین سعی کنید که همیشه مغز خود را نیز فعال نگاه دارید.
▪ تصور غلط ۷ :
ویتامین ها، مکمل ها و قرص های تقویت حافظه می توانند از آلزایمر جلوگیری کنند.
ـ حقیقت:
مطالعات بسیاری برای تشخیص تاثیر گذاری فرآورده هایی نظیر میتامین E و عصاره درخت ژینگو انجام شده که اکثرا بی فایده بوده، اما تحقیق در این زمینه همچنان ادامه دارد.
▪ تصور غلط ۸ :
اگر من دچار آلزایمر شوم، زندگیم تمام است.
ـ حقیقت:
شمار کثیری از افراد که دچار آلزایمر هستند زندگی پر معنا و فعالی را دنبال می کنند. آنها هدفمند هستند و به هیچ وجه احساس نمی کنند که زندگی شان به پایان رسیده. تشخیص به موقع بیماری و انجام اقدامات لازم، نقش مهمی را در بهبودی فرد ایفا می کند. باید برای بیماران محیط مناسب و خدمات ویژه را فراهم آورید، از آنها حمایت کنید ، به فعالیت وادارشان کنید و شوق زندگی را در آنها بیدار سازید.
▪ تصور غلط ۹ :
تمام بیماران آلزایمری پرخاشگر و خشن هستند.
ـ حقیقت:
این بیماری بر روی هر فرد به صورت متفاوتی تاثیر می گذارد. از دست دادن حافظه و به وجود آمدن پرتی حواس اغلب نا امید کننده و ترس آور است. با آگاهی از بیماری و تغییر رفتار در مقابل بیمار می توان از واکنش های خشن و پرخاشگرانه اجتناب کرد.
▪ تصور غلط ۱۰:
بیماران آلزایمری متوجه وقایعی که در اطراف آنها رخ می دهد، نیستند.
ـ حقیقت:
بسیاری از افرادی که به آلزایمر مبتلا هستند، نسبت به کلیه وقایعی که در اطراف آنها روی میدهد آگاهی دارند، اما عده ای نیز با این مسئله مشکل دارند.آلزایمر توانایی برقراری ارتباط و تشخیص وقایع روی داده را از بیماران سلب می کند، هر چند بر روی هر کس تاثیر متفاوتی می گذارد. واقعیت این است که بیماران آلزایمری همان انسان های سابق هستند و شما باید ملاحظه آنها را کرده و در مقابلشان با احترام رفتار نمایید. خاتمه دادن به تصورات نادرست
آلزایمر یک نوع بیماری پیش رونده است و بسیار ویرانگر می باشد که به مرور زمان سلول های حیاتی مغز را نابود می کند.
معمولا در افراد بالای ۶۵ سال بروز می کند، اما همچنین می تواند بزرگسالان را در سنین کمتر نیز نشانه رود. یک نفر از هر ۱۳ نفر کانادایی بالای ۶۵ سال دارای آلزایمر و یا سایر بیماری های ذهنی است. انجمن آلزایمر یک سازمان خیریه سلامتی است که همواره به بیمارانی که مبتلا به آلزایمر هستند کمک می کند. اجازه ندهید که تصورات نادرست در مورد آلزایمر شما از انجام موارد زیر باز دارد:
▪ پیدا کردن آگاهی نسبت به بیماری
▪ کمک خواستن
▪ احترام گذاشتن به بیماران به حقایق اتکا کنید آلزایمر نوعی اختلال مغزی است که فرد مبتلا را به فراموشی دچار می سازد. در این بیماری، سلولهای مغز به تدریج تخریب شده و فرد دچار فراموشی می شود، به طوریکه دیگر قادر نیست خاطرات گذشته را به یاد بیاورد و یا رویدادهای جدید را در مغز خود شکل دهد. در صورت پیشرفت بیماری، حافظه دراز مدت هم تحت تأثیر قرار گرفته و در نهایت منجر به فوت می شود.
● عوامل مؤثر در ایجاد آلزایمر:
▪ مهمترین عامل، سن است. مطالعات نشان داده ، میزان ابتلا به این بیماری برای کلیه سنین ۱ درصد، ولی برای افراد ۶۵ سال و بیشتر ۵ درصد است. این میزان پس از ۶۵ سالگی به ازای هر ۵ سال افزایش عمر، دو برابر می شود.
▪ عامل دیگر ارث است . ۴۰ درصد از مبتلایان به آلزایمر از دخالت عوامل ارثی ، به این بیماری مبتلا گشته اند.
▪ عواملی از قبیل ضربه ها یا آسیب هایی که به جمجمه وارد می شود ، دیابت، عدم تحرک ، داشتن وزن اضافی، افزایش فشار خون و کلسترول در بروز و پیشرفت این بیماری نقش دارند.
▪ رژیم غذایی سرشار از کالری و چربی نیز ، احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر را در افرادی که از لحاظ ژنتیکی مستعد هستند افزایش می دهد.
● سیر و سرانجام بیماری:
پیشرفت بیماری را به ۳ مرحله می توان تقسیم کرد:
۱) مرحله اول:
مرحله ای است که در آن اختلال حافظه رفته رفته نمایان می شود. بیمار در این مرحله از عهده کارهای روزمره شخصی برمی آید. ولی اداره امور اجتماعی نظیر خرید و کارهای بانکی برای او دشوار است.
۲) مرحله دوم:
در این مرحله اختلال حافظه پیشرفت می کند و علائم روانی - رفتاری نظیر ترس، اضطراب، افسردگی، بی خوابی و بی قراری دیده می شود. بیمار قدرت تشخیص زمان و مکان را از دست می دهد و گویش او دچار اختلال می گردد. در این مقطع از بیماری، فرد قادر به مراقبتهای شخصی می باشد.
۳) مرحله سوم:
در این مقطع اختلال حافظه تا به آنجا پیشرفت می کند که بیمار حتی نامش را فراموش می کند، قدرت تکلم او تقریباً از بین رفته و عضلاتش سفت می شود، بلع غذا برای او مشکل شده و دیگر قادر نیست از بستر خارج شود . به تدریج دچار زخمهای بستر می شود و کنترل اعمال دفعی را نیز دست می دهد.
● راههای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر:
▪ عواملی چون تغذیه سالم، ورزش و کنترل وزن از بروز این بیماری جلوگیری می کند.
▪ استفاده از داروهای کاهش دهنده کلسترول و فشار خون در عدم ابتلا به این بیماری ، مؤثر واقع می شود.
▪ حفظ سلامتی در دوران جوانی، یکی دیگر از عوامل مؤثر در پیشگیری از بیماری آلزایمر است، چون این بیماری در دوران جوانی به سراغ فرد می آید و بعد از گذشت ۲۰ تا ۳۰ سال علائم اولیه آن بروز می کند.
▪ افرادی که در برنامه غذایی خود از ویتامین های C,E استفاده می کنند، کمتر به این بیماری مبتلا می شوند. ۵- یافته های آماری نشان داده است میزان ابتلا به آلزایمر در افرادی که کار فکری منظم انجام می دهند، کمتر است. شایان ذکر است ، بیش از ۱۲ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به بیماری آلزایمر هستند و انتظار می رود تا سال ۲۰۲۵ این رقم به ۲۲ میلیون نفر افزایش یابد آلزایمر بیماری آلزایمر یک وضعیت پیشرونده‌ای است که مناطق مغزی عهده‌دار عملکرد حافظه، هوش، تصمیم‌گیری، زبان و رفتار را، درگیر می‌کند. این شایعترین نارسایی ذهنی یا دمانس در افراد پیر است.
بیماری آلزایمر خیلی شدیدتر از کمی حافظه خفیفی است که در افراد پیر تجربه می‌شود. بیماری آلزایمر بر روی رفتار، شخصیت، تفکر صحیح و انجام فعالیت‌های روزانه تاثیر می‌گذارد. ابتدا اعضای نزدیک خانواده متوجه این علائم می‌شوند و بتدریج برای خود شخص نیز اشتباهاتش آشکار می‌شود. علل بیماری آلزایمر در حال حاضر اینکه چه تغییراتی در مغز اتفاق می‌افتد بوضوح مشخص نشده است ولی تحقیقات ادامه دارد. اگر چه اکثر کسانی که مبتلا به بیماری آلزایمر می‌شوند سابقه فامیلی ندارند، اما اگر در فامیل شما چنین سابقه‌ای وجود دارد شما شانس بیشتری دارید.
● علائم بیماری چیست؟
▪ از دست دادن حافظه (memory loss)
▪ ناتوانی در قضاوت و تصمیم‌گیری
▪ گیجی در مورد زمان و اینکه امروز چه روزی است .
▪ فراموش کردن محل‌های آشنا ۵. اشکال در فراگیری و بخاطر آوردن اطلاعات جدید
▪ اشکال در بیان کردن
▪ ناتوانی در انجام مهارت‌های روزانه مثل پختن غذا یا پرداخت قبوض همچنان‌که بیماری پیشرفت می‌کند علائم بدتر می‌شود. شخص ممکن است رفتار عجیب جدیدی پیدا کند و از فامیل و دوستان دوری کند. توهمات (halusination) و اختلال ادراک (delusion) و بدبینی شایع است. بعضی بیماران رفتار و گفتار پرخاشگرانه دارند. و بالاخره شخص مهارتهای اصلی زندگی مثل خوردن، لباس پوشیدن، حمام کردن، دستشوئی رفتن و بالاخره از خواب بیدار شدن و روی صندلی نشستن و راه رفتن را فراموش می‌کند.
● چگونه بیماری آلزایمر تشخیص داده می‌شود؟
بیماری آلزایمر با شرح حال دقیق ، معاینه دقیق، بررسی وضعیت ذهنی و عملکردی و انجام بعضی آزمایشات خاص، CT اسکن و MRI جهت کنار گذاشتن علل دیگر تشخیص داده می‌شود. اگر چه درمان قطعی تا کنون برای آلزایمر نیست تلاش ما بر این که کیفیت زندگی را حفظ کنیم و به شخص کمک کنیم تا فعال بماند. درمان بر روی بهبود حافظه، بهبود انجام اعمال روزانه، حذف رفتار غیر عادی جدید و حالاتی که با این بیماری شایع است مثل درمان افسردگی متمرکز می‌شود . داروها شامل مهارکننده‌های کلین استراز (یک واسطه ی موجود در سلول های عصبی) یا memantine است، که ممکن است به تدریج حافظه تفکر را بهبود بخشد.
دیگر درمان‌های حمایتی اینکه خانه را ایمن کنیم و زمانی که علایم بدتر می‌شود حمایت‌ها بیشتر شود. چون طول عمر به تدریج زیاد شده است بیماری آلزایمر نیز زیادتر شده است.
پیش آگهی بیماری آلزایمر یک بیماری پیش رونده است ولی می تواند ۵ تا ۲۰ سال طول بکشد، بیشترین علت مرگ بیماران آلزایمر عفونت است.
تحقیق بر روی NASD و Statins (با همان دوز کنترل کلسترول)، فولیک اسید،Vit E, Vit B۶, Vit B۱۲ gingkobilba در حال انجام است که در بعضی موارد موثر بوده است. داروهای دیگر شامل - Aricept)Donepezil) - Exelon)rivashymine) - Reminly)galantamine) - cognex)tacrine) كه متعادل‌كننده‌های واسطه‌های شیمیایی نورونها (سلولهای عصبی) می‌باشد است. تركیب Memantive با هر یك از این داروها بسیار موثرتر از یك دارو به تنهایی است.
«آلزایمر یكی از مهمترین مشكلات گروه سنی بالا در كشور ماست» آلزایمر و بیماریهای روانی یكی از عمده‌ترین مشكلات بهداشتی درمانی كشور ما در سنین میانسالی و كهنسالی است.
● درمان :
هیچ درمانی ندارد . بعضی از داروها میتواند پیشرفت بیماری را به تأخیر بیاندازد و یا بعضی از علائم را کاهش دهد مثلاً برطرف کردن افسردگی ،‌ مشکلات خواب و یا تشویش بعضی ازگروههای حمایت کننده از بیماران آلزایمری نیز می توانند کمک کنند . پزشک معالج مربوطه می تواند بهترین روش درمانی را توصیه کند .

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان