قشم ، استان هرمزگان

ایرانیان، در روزگار قبل از اسلام جزیره قشم را «بنوكاوان»، «ابن‌كوان»، «برخت»، «ابركافان»، «ابركاوان» و «لافت» می‌گفتند؛ ولی به تدریج این اسامی به فراموشی گرایید و نام‌های كشم و قشم متداول گشت. این جزیره را به خاطر طول زیاد آن جزیره «الطویله» نیز نامیده‌‌اند.
در زمان شورش مغول و هرج و مرج ناشی از آن، رئیس قبیله توران در جزیره قشم سكونت اختیار كرد و به آبادانی آن پرداخت و به توران‌شاه ملقب شد.
پرتغالی‌ها در سال 1507 میلادی در جزیره قشم استحكامات نظامی مهمی ایجاد كردند، و از ورود كشتی‌های جنگی سایر دولت‌ها به این جزیره جلوگیری كردند. این وضع تا زمان سلطنت شا‌ه‌عباس صفوی ادامه داشت.
در سال 1645،‌ هلندی‌ها قوای نظامی مهمی در خلیج‌فارس گرد آوردند و به بهانه این كه ایران قرارهای عهدنامه تجاری خود با آن كشور را رعایت نكرده است، حصار و قلعه قشم را تصاحب كردند و نیروهای نظامی خود را در آنجا اسكان دادند؛ ولی به علت‌ گرمای شدید هوا، بسیاری از نیروهای هلندی تلف شده، و عاقبت هلندی‌ها مجبور به تخلیه جزیره قشم شدند.
در بین سال‌های 1720-1718 میلادی اوضاع خلیج فارس رو به وخامت نهاد. حاكم عمان تعدادی از جزایر واقع در نزدیك سواحل ایران، از جمله قشم را تصرف كرد؛ ولی چندین فروند كشتی جنگی انگلیسی مهاجمان عمانی را مغلوب كردند.
پس از مرگ نادرشاه در سال 1747 میلادی،‌ نفوذ ایران بر خلیج‌فارس ضعیف‌تر شد و طایف عرب جواسم توانستند دامنه تجاوزات خود را گسترش داده و حوزه متصرفات خویش را تا نزدیكی سواحل ایران برسانند و در سال 1760، جزیره قشم را كه تا آن زمان در تصرف یك طایفه مشخص بود،‌ تسخیر نمایند. در سال 1763، كریم‌خان زند نفوذ و اقتدار خود را در جنوب ایران مجدداً مستقر ساخت.
در سال 1882 میلادی، حكومت انگلیسی بمبئی تصمیم گرفت كه مركزی جهت توقف نیروی دریایی انگلیس در خلیج‌فارس ایجاد كند. برای این منظور چندین نقطه در خلیج فارس مورد بررسی قرار گرفت و بالاخره باسعیدو، واقع در جزیره قشم برای این منظور انتخاب شد.
در این ایام دولت انگلیس قوای خود را در محل باسعیدو استقرار داد. چندی بعد، آن‌ها نیز به دلیل بدی آب و هوا و نبودن امكانات زندگی مجبور به ترك باسعیدو شدند. تأسیسات انگلیسی‌ها در بند باسعیدو هنوز هم باقی مانده است.
در سال 1909 میلادی، انگلیسی‌ها مجدداً در بندر باسعیدو، انبارهایی برای سوخت كشتی‌ها ایجاد كردند كه در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفت. پس از پایان جنگ جهانی دوم، به فعالیت انگلیسی‌ها در این بندر خاتمه داده شد.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، قشم اهمیت بیش‌تری پیدا كرد، تا این كه پس از پایان جنگ تحمیلی، در سال 1368 شمسی به عنوان دومین بندر آزاد ایران شناخته شد و به دنبال آن در سال 1369، این عنوان به تصویب هیأت دولت رسید. در همین سال فعالیت گمركی این بندر كه یكی از فعال‌ترین مناطق تجاری و صنعتی در خلیج‌فارس و دریای عمان است، آغاز شد. بدین‌ترتیب با فعال شدن این بندر، فعالیت‌های تجاری ایران با سایر كشورهای همسایه و منطقه گسترش بیش‌تری یافت. علاوه بر آن، پروژه‌های احداث فرودگاه بین‌المللی قشم و بندرگاه آن، با ظرفیت پذیرش كشتی‌های 60 هزار تنی و نیز طرح اتصال زمینی جزیره قشم به بندرعباس آغاز شد.