جادوی هری پاتر؛ ناتوان در برابر سرقت‌های اینترنتی

نمی‌توان باور كرد كه یك مجموعه داستانی در زمره پرفروش‌ترین كتاب داستان‌های تاریخ بشر قرار گرفته باشد ولی گرفتار معضل سرقت‌های آنلاین نشود. این اتفاق در مورد ششمین جلد از مجموعه داستان‌های هری پاتر به وقوع پیوسته است.
● از دست جادوی هری پاتر هم كاری ساخته نیست !
نمی‌توان باور كرد كه یك مجموعه داستانی در زمره پرفروش‌ترین كتاب داستان‌های تاریخ بشر (تاكنون) قرار گرفته باشد و در این دوره و زمانه كه آثاری با محبوبیت به مراتب كمتر، به‌طور مرتب در اینترنت دست به دست می‌شوند، گرفتار معضل سرقت‌های آنلاین نشود. متاسفانه این اتفاق در مورد ششمین جلد از مجموعه داستان‌های هری پاتر به وقوع پیوسته است و ظاهرا از دست جادوگران قصه هم كاری برنمی‌آید!
سرقت آثار هنری، ادبی، و یا علمی از طریق اینترنت، موضوع جدیدی نیست. یكی از آخرین موارد از این دست سرقت‌ها، انتشار كپی‌های غیر مجاز جدیدترین اپیزود فیلم جنگ ستارگان در اینترنت بوده است. اما معمولا انتشار غیر مجاز كتاب‌ها، بیشتر اتفاق می‌افتد و در واقع اغلب EBook هایی كه این روزها به دست ما می‌رسند، از دیدگاه قانون كپی‌رایت جزء آثار به سرقت رفته محسوب می‌شوند. اما مورد اخیر، یعنی انتشار غیرقانونی تازه‌ترین جلد از سلسله داستان‌های هری پاتر روی اینترنت را در واقع باید یك ركورد در این زمینه تلقی كرد. تنها به فاصله ۱۲ ساعت از انتشار نسخه چاپی این كتاب، نسخه‌های الكترونیكی آن سر از شبكه اینترنت درآورد.
ظاهراً عاشقان افراطی هری پاتر، طی چند ساعت، كل این كتاب ۶۰۷ صفحه‌ای را اسكن كرده و روی اینترنت فرستاده‌اند. جالب‌تر این‌كه نسخه‌های صوتی این كتاب (فایل ضبط شده‌ روایت شفاهی متن كتاب) نیز به سرعت خود را به شبكه‌های مبادله فایل رسانده و ركورد تازه‌ای هم در این زمینه ثبت شده است.
در خبرها آمده بود كه یكی از وكلا‌ی خانم رولینگ، نویسنده كتاب، در واكنش به این اتفاق اعلام كرده كه به طور جدی در صدد مبارزه با نقض حقوق ناشر و صاحب كتاب است. ولی اعتراف كرده كه در هر صورت تعداد قابل‌ توجهی از نسخه‌های الكترونیكی كتاب درشبكه اینترنت منتشر گردیده و از كنترل ناشر كتاب‌خارج شده است. كریستوفر لیتل به خبرگزاری‌ها گفته است: اخطارهایی را برای سایت‌هایی كه این نسخه‌های غیر قانونی را میزبانی می‌كنند فرستاده‌ایم، ولی تاكنون این تخلفات را مورد پیگرد قانونی قرارنداده‌ایم.
می‌توان حدس زد كه احتمالا از دیدگاه خانم رولینگ، ناشر كتاب، و وكیلش، اقدام قانونی علیه این متخلفان ممكن است موجب دلخوری و رنجش طرفداران و عاشقان پروپا قرص كتاب شود و در شرایطی كه تنها در ۲۴ ساعت نخست انتشار ششمین كتاب هری پاتر نزدیك ۹ میلیون نسخه چاپی آن به فروش رفته است، مجموع تمام این كپی‌های غیر مجاز اینترنتی چیزی بیشتر از یك قطره دربرابر دریا نیست و هنوز ارزش پیگرد قانونی را ندارد. ولی احتمالا در روزهای آینده این معضل به یك وضعیت تناقض‌نما خواهد انجامید و در آن مرحله صاحبان قانونی حقوق كتاب ناگزیر خواهند شد به قیمت از دست دادن تعدادی از عشاق كتاب، با كسانی كه فایل كتاب الكترونیكی غیر مجاز هری پاتر را ساخته و روانه اینترنت كرده‌اند، برخورد قانونی نمایند.
● كاربران اینترنت نسبت به حریم خصوصی خود بی‌توجهند
نتیجه یك نظرسنجی و بررسی نتایج آن نشان داده‌است كه اغلب كاربران اینترنت درباره حریم خصوصی خود و حقوق منتسب به آن چیز زیادی نمی‌دانند و دربرابر نقض حقوق خود در این زمینه به شدت آسیب‌پذیر هستند. این نظرسنجی كه توسط مركز مطالعات سیاستگذاری‌های عمومی در دانشگاه پنسیلوانیا و در میان ۱۵۰۰ كاربر آمریكایی انجام شده، حاكی از آن است كه بیشتر مردم درباره مقولاتی همچون خط مشی حریم خصوصی(PrivacyPolicy) در یك سایت وب اطلاعات اندكی دارند.
نتایج این نظرسنجی كه در قالب ۱۷ پرسش درباره مفاهیم و موضوعات مرتبط با حریم خصوصی در اینترنت انجام شده‌است نشان می‌دهد كه اكثر پرسش شوندگان تنها توانسته‌اند به ۷ سوال از مجموع پرسش‌ها پاسخ صحیح بدهند.
▪ در میان یافته‌های مهم و هشداردهنده این تحقیق می‌توان به این موارد اشاره كرد (به نقل از IDG):
- ۷۵ درصد كاربران به غلط تصور می‌كنند همین كه در یك سایت نوشته شده باشد كه از یك خط مشی مشخص در زمینه حریم‌خصوصی پیروی می‌كند، لزوما به معنی آن‌است كه اطلاعات خصوصی كاربران (برای مقاصد تجاری) در اختیار شركت‌های دیگر قرار نمی‌گیرد.
- ۴۹ درصد كاربران هنوز نمی‌توانند نامه‌های فریبنده‌ای را كه از حقه فیشینگ استفاده كرده‌اند و سبك و سیاق یكی از سایت‌های معتبر را جعل كرده‌اند، از نامه‌های معمولی تشخیص دهند.
- ۶۸ درصد كاربران نمی‌دانند اگر اطلاعات كارت اعتباری آنان به سرقت رفت، باید به كدام نهاد مسئول یا آژانس فعال در زمینه مانیتوركردن تخلفات مربوط مراجعه كنند.
اما جالب‌ترین قسمت این گزارش آن‌جایی است كه به‌طور جدی پیشنهاد می‌كند كه عبارت گنگ و كلی Privacy Policy در سایت‌های اینترنت با عبارت گویا و شفاف Using Your Information عوض شود تا كاربران رغبت كنند و كنجكاو شوند این بخش از سایت‌های وب را كه معمولا مورد غفلت كاربران واقع می‌شود بخوانند و به حقوق خود و خطراتی كه در كمینشان نشسته است، واقف باشند.
از نظر قانونی درج صفحه PrivacyPolicy خیلی از مسئولیت‌های حقوقی را از دوش صاحبان سایت‌ها برمی‌دارد و به گردن كاربران می‌اندازد، ولی كاربران ناآگاه یا بی‌توجه به این مسئله، اغلب ضرر می‌كنند و حتی خودشان هم متوجه ضررهای این غفلت نمی‌شوند.
این تذكر بجا در گزارش مذكور من را به یاد ادبیات سنگین متون حقوقی ایران انداخت كه به‌طور سنتی با سبك و سیاق خاصی نوشته می‌شوند و معمولا عموم افراد چندان نمی‌توانند از مضمون آن‌ها سردربیاورند. چه خوب‌است كه با توجه به پیچیدگی‌ها و ظرافت‌های مباحث حقوقی مرتبط با اینترنت و فناوری اطلاعات، از این به بعد در كشور ما نیز كوشش بر ساده نویسی و شفاف نویسی متون قانونی باشد تا همه مردم عادی به راحتی از حقوق و وظایف خود در این زمینه آگاهی یابند.
● چین، همچنان خبرساز...
اخیرا خبرگزاری شین هوا گزارش داده است كه وزارت صنعت اطلاع رسانی چین، با صدور بیانیه‌ای اعلام كرده‌است تمامی سایت‌های اینترنتی ثبت نشده را به طور موقت تعطیل می‌كند. وزارت صنعت اطلاع‌رسانی چین به این سایت‌ها تا آن زمان فرصت داده‌است تشریفات ثبت نام را در ادارات مخابرات محلی انجام دهند. تخمین زده می‌شود حدود ۷۰۰ هزار سایت اینترنتی در چین فعال باشند ‌كه با این حساب كنترل آن‌ها توسط ماموران این كشور كار بسیار دشواری به نظر می‌رسد.
بنا‌بر اعلام مقامات چینی، تمامی ناشران، موسسات تبلیغاتی، و سایت‌های اینترنتی كه ‌از این اقدام خودداری ورزیده و ثبت نام نكنند، حداكثر ۱۲۰ هزار دلار جریمه خواهند شد.
ظاهرا چین تنها كشوری است كه تاكنون به چنین اقدامی، آن‌هم در این سطح وسیع دست زده است. به گفته كارشناسان، هدف از ثبت نام این پایگاه‌های اینترنتی كه از زمستان سال ۱۳۸۳ آغاز شده است، كنترل خدمات اطلاع رسانی اینترنتی در داخل چین است. به اعتقاد صاحبنظران، این اقدام هم از نظر فنی و هم از لحاظ اداری بسیار دشوار و پرهزینه است و در تقابل با روند خلاقیت و نوآوری در حوزه فناوری اطلاعات در این كشور قراردارد.
● هك شدن پایگاه داده‌های یك دانشگاه
خبرگزاری رویترز در ۲۸ تیرماه ۱۳۸۴ گزارش داد كه بانك اطلاعاتی سایت یك دانشگاه در جنوب كالیفرنیا مورد حمله هكرها قرارگفته است. این پایگاه داده‌ها كه شامل اطلاعات ۲۷۰ هزار متقاضی پیشین ورود به این دانشگاه بوده، اسامی، شماره تامین اجتماعی و دیگر اطلاعات خصوصی آنان را دربرداشته است.
بنا‌بر اظهارات كاترین هرینگتون، یك مسئول این دانشگاه، حمله به این بانك‌اطلاعاتی آنلاین ماه گذشته اتفاق افتاده است. او توضیح داده‌است كه هكر یا هكرها امكان دسترسی همزمان به چندین ركورد را نداشته‌اند و ركوردها فقط به صورت تصادفی قابل‌مشاهده بودند. ظاهرا مسئولان دانشگاه پس از بررسی‌های اولیه به این نتیجه رسیده‌اند كه هیچ دانلود گسترده‌ای از روی این بانك اطلاعاتی انجام نشده است.
هنوز دقیقا مشخص نشده‌است كه چه تعدادی از ركوردهای این بانك اطلاعاتی احتمالا مورد سوءاستفاده قرارگرفته‌اند. به اعتراف این مقام مسئول، قبل و پس از حمله، هیچ ابزار یا مكانیزم فنی دقیقی برای دنبال كردن ردپای مهاجمان پیش‌بینی نشده بود.
هرینگتون به رویترز گفته است كه دانشگاه هنگامی از وقوع این حمله مطلع شد كه یك خبرنگار به‌طور مخفیانه موضوع را به اطلاع دانشگاه رساند. پس از این اخطار، مقامات دانشگاه بلافاصله سایت دانشگاه را متوقف كردند و قضیه را به اطلاع افرادی كه نامشان در بانك اطلاعاتی وجود داشت، رساندند. براساس قانونی كه دو سال پیش در كالیفرنیا تصویب شد، موسسات و نهادها موظف هستند كه در صورت وقوع چنین حملاتی، مراتب را به اطلاع كسانی كه اطلاعات شخصی آن‌ها احتمالا مورد سوءاستفاده قرارگرفته است، برسانند.
حقوقدانان معتقدند چنین قانونی بسیار مهم است؛ زیرا این فرصت را در اختیار مردم می‌گذارد كه هشدارهای مرتبط با <به خطر افتادن اطلاعات هویتی> خود را در پرونده‌های رسمی مستند كنند. از این مستندات می‌توان بعدا در جهت دفاع از حریم خصوصی افراد و پیگرد مجرمان استفاده كرد. دانشگاه طی بیانیه‌ای اعلام كرده است كه پس از فراهم كردن تمهیدات امنیتی لازم، سایت دانشگاه مجددا برپاخواهد شد.

بهروز نوعی پور

منبع : ماهنامه شبکه