دنیایی پشت شیشه

نقاشی پشت شیشه، هنری است وارداتی كه در دوره صفویه از اروپای شرقی و هندوچین وارد ایران شده است.
این نوع نقاشی برخلاف دیگر هنرهای وارداتی، بلافاصله بعد از ورود به كشور رنگ و بویی بومی به خود گرفت. در آثاری كه با این تكنیك خلق شده‌اند، كمتر با نمونه‌های تقلیدی از كارهای مشابه غربی برخورد می‌كنیم.
روش كار در نقاشی پشت شیشه با نقاشی روی بوم فرق دارد. در این روش قسمت‌های حساس پایانی در آغاز كار انجام می‌شود، یعنی به این صورت كه ابتدا جزئیات و ظرایف كار و سپس به رنگ‌های اصلی و رنگ‌آمیزی زمینه پرداخته می‌شود. در نقاشی پشت شیشه علاوه بر رنگ استفاده از مواد تركیبی چون كاغذهای رنگی، شبرنگ، نخ، الیاف ابریشم، چرم و... به‌عنوان پر‌كننده زمینه و گاهی طرح اصلی در میان هنرمندان این شیوه متداول است.
دومین تفاوت نقاشی پشت شیشه با نقاشی روی بوم این است كه در نقاشی روی بوم اشتباهات را می‌توان با رنگ‌ها رفع كرد اما در نقاشی پشت شیشه رنگ اشتباه را با رنگ دیگر نمی‌توان درست كرد، بلكه باید رنگ‌های زده‌شده را پاك و از نو شروع كرد.
موضوعات و طرح‌های مورد‌استفاده نقاشی پشت شیشه در ایران عبارتند از: حاشیه‌های رنگی، گل، گل و مرغ، صورت‌كشی یا شبیه‌كشی، روایات ملی ـ مذهبی، نقوش انسانی، حیوانی، هندسی، تصاویر منظره‌ها و نوشته‌ها و خطوط قرآنی.
از نقاشان معروف این تكنیك در دوره زندیه آقا‌صادق، آقا‌نجف، آقا‌زمان و در دوره قاجاریه مهرعلی، استاد احمد و از دوره پهلوی عبدالجلیل، عبدالخلیل، عبدالنبی، عبدالحمید، فتح‌اله آغاسی، حسین همدانی و بیوك احمدی و در دو دهه اخیر امیر رحیمی، مهین عظیما، عفت رحیمی، محمدعلی ذوالقدر و... را می‌توان نام برد.
حدود ۱۰ سال قبل، تعداد زیادی از آثار این هنرمندان با همكاری سازمان میراث فرهنگی، جمع‌آوری شد و در فروردین‌ماه سال ۱۳۷۷ در قالب موزه‌ای به نام موزه نقاشی پشت شیشه افتتاح گردید. این مجموعه شامل ۴۳۰ تابلو است كه در حال حاضر ۶۳ اثر در معرض دید علاقه‌مندان قرار دارد و اكثر این تابلوها متعلق به نقاشان معاصر است و تنها یك اثر موجود است كه قدمت آن به دوره صفویه بازمی‌گردد.
اما این موزه با تمام زیبایی‌ها و جذابیت‌هایش از كمبود یا به عبارت دیگر، نبود بازدید‌كننده رنج می‌برد اما مدیر موزه اعتقاد دارد كه این موزه تعدادی بازدید‌كننده دارد. با این حال بازگو ‌كردن تعداد آنها به منزله فاش‌كردن اسرار موزه است.
راهنمایان موزه نیز اشاره دارند كه در ایام تعطیلات مدارس، موزه بسیار خلوت است اما در زمانی كه مدارس مشغول به فعالیت هستند، بازدیدهای گروهی توسط مدارس از موزه صورت می‌گیرد. البته نباید فراموش كرد كه این نوع بازدید‌ها یا رایگان است و یا بهای بسیار كم و ناچیزی دارد و در واقع عوایدی را برای موزه به همراه ندارد.
به‌هرحال این موزه آن‌قدر جذابیت دارد كه بتواند با یك مدیریتی توانمند و روابط‌عمومی قوی تعداد زیادی بازدید‌كننده را به‌سوی خود جذب كند و به مرحله درآمدزایی رسیده و از صندوق اعتبارات خود گسترش پیدا كند، نه اینكه دائماً فریاد كمك‌كمك خود را به گوش مسوولان سازمان برساند.
حال اگر شما نیز علاقه‌مند شدید آثار این موزه را از نزدیك ببینید، می‌توانید به خیابان سعدی شمالی، خیابان برادران قائدی (هدایت)،پلاك ۲۷۰ موزه نقاشی پشت شیشه مراجعه كنید و با پرداخت ۳۰۰ تومان ورودیه هم با نقاشی پشت شیشه و سابقه آن آشنا شوید و هم كمكی به این جزیره دور‌افتاده كنید تا مسوولان این موزه از گفتن تعداد بازدید‌كننده‌هایشان ابایی نداشته باشند.

منبع : روزنامه تهران امروز