۱۲ فروردین ـ ۱ آوریل ـ اگر کودتای رشید عالی الگیلانی ناسیونالیست در عراق پیروز مانده بود .....

رشید عالی الگیلانی ناسیونالیست عراقی و سیاستمداری كه از سیاستهای آلمان ناسیونال سوسیالیست (دولت نازی) هواداری می كرد اول آوریل ۱۹۴۱ با واحدهای نظامی چهار افسر ارشد و حمایت مفتی فلسطین در عراق كودتا كرد و با فراری دادن نایب السلطنه این كشور به سفارت آمریكا در بغداد زمام امور عراق را به دست گرفت. وی پیشتر هم دو بار نخست وزیر عراق بود. ملك غازی پادشاه عراق در همان زمان در یك حادثه اتومبیل كشته شده بود و پسرش فیصل دوم را كه كودكی بیش نبود برجایش نشانده بودند.
رشید عالی پس از اطلاع از انتقال نایب السلطنه از سفارت آمریكا به یك پایگاه هوایی انگلستان در عراق(حبانیه)، دستور حمله به این پایگاه را صادر كرد. دولت انگلستان كه از دست رفتن عراق در جریان جنگ جهانی دوم را برای خود یك فاجعه می دانست ژنرال «آركادی واولArchibald Wavell» فرمانده نیروهای آن كشور در هند را مامور سركوب رشیدعالی و همدستانش كرد. انگلستان همچنین به سبب نزدیك شدن دولت ایران به آلمان و پیش بینی برخورد نظامی با دولت تهران، عراق را لازم داشت تا از خاك این كشور بر ضد ایران دست به اقدام نظامی بزند. بدون همكاری عراق، در آن زمان یك حمله نظامی به ایران كه موفقیت آمیز باشد امكان پذیر نبود. از طرفی، ادامه حكومت رشیدعالی ناسیونالیست در عراق، احتمال تامین یك هدف هیتلر را كه دست اندازی بر منابع نفت خاورمیانه و خارج ساختن هند از دست انگلستان بود افزایش می داد.
«واول» كه قبلا در شمال آفریقا با ایتالیایی ها و آلمانی ها دست و پنجه نرم كرده بود و بعدا هم فرمانده كل نیروهای انگلستان در خاور دور و آسیای جنوبی و سپس نایب السلطنه هندوستان شد موفق شد رشیدعالی را از عراق به كشور سعودی فراری دهد و نفوذ انگلستان بر عراق محفوظ بماند و پایگاههای نظامی انگلستان در آن كشور حفظ شود. همین پیروزی «واول» بر رشید عالی باعث شد كه انگلستان بتواند در اوت ۱۹۴۱ (شهریور ۱۳۲۰) با اعزام نیرو از هند، از طریق عراق ایران را تحت اشغال نظامی درآورد، رضاشاه متمایل به آلمان را بركنار و پسرش محمد رضا را شاه كند. برخی از مورخان كودتای رشیدعالی در عراق را به برنامه های هیتلر پیوند زده اند. آن چه كه واقعیت دارد این است كه اگر رشیدعالی موفق شده بود تا مدتی بر عراق حكومت كند افتادن منابع نفت خاورمیانه به دست آلمان و یا نا امن شدن بهره برداری از آنها متحمل و نتایج جنگ جهانی دوم چیزی دیگر بود و ایران هم به اشغال نظامی در نمی آمد.
رشیدعالی كه در سال ۱۸۸۲ در بغداد به دنیا آمده بود كه در آن زمان از مستملكات عثمانی بود همچنین موفق شده بود كه یك حزب ملی گرا تاسیس كند و گروههای ناسیونالیست عراقی را كه با هرگونه نفوذ خارجی در عراق و سرزمین های عربی و ایجاد یك كشور یهودی نشین در فلسطین (طبق اعلامیه لرد بالفور) مخالف بودند متحد سازد. وی در لبنان در تبعید درگذشت.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز