سارکوزی بر سرسفره بوش

مهمانی در املاک شخصی و پذیرایی غیر رسمی و خانوادگی توسط جورج دبلیوبوش، بعد از این که نصیب ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه شد، قسمت نیکولا سارکوزی رئیس جمهور تازه فرانسه هم بود. دو ماه پیش پوتین در سفر به آمریکا به املاک ساحلی خصوصی بوش پدر رفت تا به همراه همتای آمریکایی اش به تفریحاتی از قبیل ماهیگیری بپردازد و غذاهای دریایی بخورد. عکس هایی که از آن سفر منتشر شد پوتین را به همراه بوش ها نشان می داد که در قایق های ماهیگیری مشغول خوشگذرانی هستند و رفتاری دوستانه با هم دارند. شاید آن تجربه شیرین به جورج دبلیوبوش نشان داده که به مانورها و نمایش هایی از آن دست احتیاج دارد. اگر از این زاویه به موضوع نگاه کنیم، می‌بینیم که از نظر منطقی هم بعد از پوتین، نوبت سارکوزی که چنین میهمانی را تجربه کند و در چنین نمایشی نقش ایفا کند.
در میان کشورهای صنعتی، انگلیس، آلمان و ژاپن چنان رابطه و مناسباتی با آمریکا دارند که اصلا احتیاجی به این گونه مراسم ونمایش آن برای افکار عمومی دنیا نیست. تونی بلر و جانشین تازه اش گوردن براون در عرصه بین المللی - که مهمترین عرصه اصطکا ک مقامات دولتی این کشورها است - دنباله روی کامل از سیاست های آمریکا دارند. در عملیات علیه رژیم بعث عراق و تسخیر این کشور، انگلستان همگام آمریکا بود و بعد از آن کشور بیشترین نیرو را در این کشور دارد و جنوب عراق صحنه حضور نیروهای این کشور است. آلمان هم در دو سه سال نشان داده که قدرت عرض اندام در مقابل آمریکا را ندارد و برای آسیب ندیدن منافع اقتصادی خود حاضر است مهر تایید بر همه سیاست های بین المللی آمریکا بزند. ژاپن و ایتالیا هم که اصولا حرفی در این زمینه برای گفتن ندارند و باید سکوت کنند. این میان همواره نگرانی های آمریکا در پیشبرد اهداف بین المللی اش، بخصوص بعد از حوادث ۱۱سپتامبر و آغاز ادعای آمریکا مبنی بر مبارزه همه جانبه علیه تروریسم - از ناحیه سه کشور چین، روسیه و فرانسه بوده است.
عدم حضور فرانسه در جنگ عراق و انتقادات ژاک شیراک از این اقدام نظامی آمریکا، اگر چه محبوبیت و مقبولیتی برای شیراک در فرانسه و بسیاری دیگر از کشورها فراهم آورد اما منجر به رویارویی پشت پرده آمریکا و فرانسه شد. همراهی نکردن با آمریکا برای پاریس عوارضی در پی داشت که البته خارج از توان دولت این کشور نبود، با این همه به نظر می رسد سارکوزی از آن اقدام شیراک نتیجه ای محافظه کارانه گرفته است!
اقدام ژاک شیراک در عدم شرکت در جنگ عراق، با توجه به این که شیراک همواره میل داشت فرانسه یک بار دیگر در قد و قامت یک ابر قدرت به جهانیان معرفی شود، بیشتر از این نظر مورد توجه بود که نوعی ژست قدرت در مقابل آمریکا بود. ضمن این که شیراک بر خلا ف پیشینیانش، دنیای اعراب را به خوبی می شناخت و نقاط ضعف و قدرت آنها را به بازی می گرفت. او می توانست با سران عرب روابط شخصی خوبی برقرار کند و بدون هیچ مشکلی به همکاری با واپس گراترین حکومت های جهان بپردازد. شیراک از سا ل ۱۹۷۴ - که هنوز رئیس جمهور نشده بود - روابط صمیمانه ای با صدام حسین به عنوان عنصری قدرتمند در رژیم عراق برقرار کرد (صدام حسین هم هنوز رئیس جمهور عراق نشده بود). این دوستی پربار برای فرانسه تا سال های قرار دادهای نفتی و نظامی پرسود و تبادلا ت اقتصادی قابل توجهی را به دست آورد اما نیکولا سارکوزی در طول حیات سیاسی خود نشان داده که از این روحیات ندارد.
سارکوزی با ارائه سیمای مردی که به دنبال مدر نیزه کردن فرانسه است، خود را به صورت قهرمان روند گسستن از نخبگان سنتی حاکم بر فرانسه جلوه داد. او که فرزند پدری مهاجر اهل مجارستان و مادری یونانی تبار است در پاریس و جامعه مسیحی این شهر رشد یافته، اما از سیاستمداران انگلیسی تاثیر پذیرفته و به دلا یل بسیار تونی بلر نخست وزیر سابق انگلیس را تحسین می کند. او اگر چه در زمان جنگ عراق با آن جنگ مخالف بود اما معروف به طرفداری رابطه با آمریکا است. از نظر شخصیتی هم به نظر می رسد او هرگز چون شیراک به دنبال فرانسه قدرتمند دوران ناپلئون یا دوگل نیست، او به دنبال فرانسه تازه ای است که جایگاهش در نظام بین المللی تثبیت شده باشد ویک امپراتوری نامطمئن را نمی خواهد. شاید برای همین است که سارکوزی بر خلا ف شیراک سعی دارد روابط صمیمانه و دوستانه اش با جورج دبلیو بوش باشد. اگر شیراک در رفاقت با صدام حسین، نقشرفیق بزرگ تر را داشت، سارکوزی به رفیق کوچک تر - بخوانید نوچه بودن- بوش افتخار می کند.
● مهمانی‌های بوش
ملا قات اوایل تیرماه رئیس جمهورهای آمریکا و روسیه در کنبانکپورت، اقامتگاه ساحلی بوش پدر، ماه عسلی بود که بعد از اختلا ف شدید دو کشور بر سر طرح دفاع موشکی آمریکا رخ داد. ۲۲ ژانویه (دوم بهمن ۸۵) هنگامی که کاخ سفید اعلا م کرد قصد دارد با استقرار سیستم رهگیر موشک در لهستان و تاسیسات راداری در جمهوری چک با تهدید موشکی کشورهایی نظیر کره شمالی مقابله کند، سران کرملین به شدت با این تصمیم به دلیل این که تاسیسات فوق الذکر در نزدیکی خاک روسیه نصب می شود مخالفت کردند و آن را تهدیدی برای امنیت کشورشان به حساب آوردند.
ولا دیمیر پوتین رئیس جمهور و سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه هم نسبت به احتمال آغاز جنگ سرد و مسابقه تسلیحاتی جدید هشدار دادند و به این حرفها هم اکتفا نکردند. پوتین در سخنرانی سالا نه اش خروج روسیه را از یک پیمان مهم تسلیحاتی اعلا م کرد و گفت که دیگر به تعهدات خود در «معاهده نیروهای متعارف در اروپا» پای بند نخواهد بود اما اوج داستان زمانی بود که پوتین در گفت وگویی با روزنامه ایتالیایی «کوریردلا سرا» هشدار داد که اگر آمریکا به گسترش سیستم دفاع موشکی اش به اروپای شرقی ادامه دهد، این کشور می تواند موشک هایش را به سمت اهدافی در اروپا نشانه گیری کند.
مقابله آمریکا و روسیه ظاهرا در اجلا س گروه ۸ در آلمان پایان یافت و پس از آن، دیدار تفریحی بوش و پوتین اتفاق افتاد. رسانه ها معتقد بودند که در آن دیدار دو روزه بر سر سپر دفاعی آمریکا گفت وگو می شود اما رسانه ها تصاویری از روابط دوستانه، ماهیگیری و تفریح دو رئیس جمهور را مخابره کردند (چیزی که آمریکا به آن احتیاج مبرم داشت). غذاهایی که در این مهمانی استفاده می شد، دریایی بود و طبیعتا شامل خرچنگ هم بود، این موضوع دستاویزی برای رسانه های آمریکایی شد تا آن دیدار را «اجلا س خرچنگ» نام دهند.
روزهای گذشته اما دومین میهمانی از این دست مختص سارکوزی بود. او که در جدال لفظی آمریکا و روسیه، کتش را کنده بود و به نفع آمریکا وارد میدان شده بود، این بار به جای پوتین در مقابل بوش نشست. سارکوزی در آستانه اجلا س گروه ۸ در واکنش به اظهارات پوتین، گفته بود که در آن اجلا س با پوتین، بی پرده و رک برخورد خواهد شد.
محل دیدار خانوادگی بوش و سارکوزی، در خانه شخصی جورج دبلیو بوش در ایالت مین در شمال شرق آمریکا بود. او در آنجا، از رئیس جمهور فرانسه و خانواده اش که در حال گذراندن تعطیلا ت در آمریکا بودند، پذیرایی کرد. سارکوزی و همسرش سسیلیا تعطیلا ت خود را در نیوهمشایر می گذراند که به این میهمانی دعوت شدند. مقامات آمریکایی و فرانسوی بر این نکته پافشاری کردند که این ملا قات صرفا موقعیتی برای دو رئیس جمهور به منظور تقویت روابط شخصی شان است. عکس ها و گزارش های این دیدار هم دقیقا شبیه تصاویر دیدار بوش و پوتین بود: تفریح، روابط دوستانه و لبخند! رسانه های غربی مهمانی تازه بوش را نشانگر آن دانستند که واشنگتن و پاریس تمایل دارند روابط خود را که در دوران ریاست جمهوری ژاک شیراک در فرانسه به پائین ترین حد خود رسیده بود، بهبود بخشند. جورج دبلیو بوش گفت که با وجود اختلا ف نظرهایی که در زمان جنگ عراق میان دولت او و فرانسه وجود داشت، این دو کشور هنوز دوست همدیگرند. سارکوزی هم روابط دو کشور را به روابط «اعضای یک خانواده» تشبیه کرد و گفت که در چنین روابطی، گاهی اختلا ف نظرهایی وجود دارد که طبیعی است! رسانه های آمریکایی می گویند نیکولا سارکوزی از همان بدو ریاست جمهوری اش این نکته را روشن کرده بود که آمریکا می تواند روی دوستی اش حساب کند.
● سارکوزی کیست؟
سارکوزی از سال ۱۹۸۳ تا سال۲۰۰۲ شهردار نویلی یکی از مناطق مرفه پاریس بود. پس از آن وزیر کشور فرانسه شد و در سال ۲۰۰۴ نیز مدت کوتاهی وزیر دارایی بود.
حضور او به عنوان وزیر کشور و رهبر حزب اتحاد برای جنبش مردمی دست کم به خاطر نظرات سرسختانه اش درباره مهاجرین به فرانسه به ایجاد شکاف در افکار عمومی فرانسه منجر شد.
سخن او هنگامی که معترضین جوان پاریسی را در ناآرامی های چند سال قبل، اوباش نامید، بحث های زیادی ایجاد کرد. این اظهارنظر صریح که پیش از ناآرامی های سال ۲۰۰۲ عنوان شده بود، برخی از منتقدان سارکوزی را ترغیب کرد که او را با نامزد جناح راست افراطی یعنی ژان ماری لوپن در یک ردیف قرار دهند.
او که در اصل دست پرورده ژاک شیراک بود در سال ۱۹۹۵ هنگامی که از یکی از رقبای شیراک حمایت کرد با قهر شیراک مواجه شد و شیراک آن موضوع را هرگز فراموش نکرد.
سارکوزی پس از انتخاب از لزوم تغییرات در کشور فرانسه سخن گفت و اعلا م کرد که مردم فرانسه با رای مثبت به برنامه وی خواستار تغییرات شده اند و افزود که این تغییرات را به اجرا خواهد گذاشت. وی همچنین گفت می خواهد به مردم آمریکا اعلا م کند که می توانند به دوستی فرانسه متکی باشند و هر گاه به فرانسویان نیاز داشته باشند، آنان را در کنار خود خواهند یافت.
حالا سه ماه پس از شروع ریاست جمهوری سارکوزی، احتمالا بوش می تواند به دوستی سارکوزی متکی باشد و او را در کنار خود ببیند. اگر شیراک پس از ریاست جمهوری به همراه همسرش برای استراحت به مراکش رفت، سارکوزی در اولین استراحت در زمان ریاست جمهوری آمریکا را انتخاب کرد و این به روشنی تفاوت دو رئیس جمهور را نشان می دهد.
● سارکوزی و خاورمیانه
بعد از انتخاب نیکولا سارکوزی، تغییر سیاست فرانسه در خاورمیانه به موضوعی رسانه ای تبدیل شد و با توجه به پیروزی حزب سارکوزی در انتخابات پارلمان این کشور احتمال این تغییر به شدت افزایش یافت. در حقیقت می توان تغییر موضع فرانسه در خاورمیانه را روی دیگر سکه بهبود مناسبات فرانسه با آمریکا دانست. ضمن این که باید به این موضوع هم توجه کرد که اولمرت نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس و شیمون پرز از پیروزی سارکوزی در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه به گرمی استقبال کردند و او را دوست اسرائیل نامیدند. بنیامین نتانیاهو رهبر اپوزیسیون راست گرای اسرائیل نیز موضعی مشابه دولت آن کشور در برابر پیروزی سارکوزی اتخاذ کرد و او را نه فقط دوست اسرائیل که دوست شخصی خود هم دانست.
در مورد برنامه هسته ای ایران هم اگرچه ژاک شیراک با آمریکایی ها همراهی داشت اما به نظر می رسد آمریکایی ها همواره از تغییر موضع ناگهانی این کشور نگران بودند و اعتماد کاملی به دولت شیراک نداشتند اما با آمدن سارکوزی این نگرانی آنها هم رفع شده است. در مورد عراق هم به نظر می رسد سارکوزی در حال التیام زخم های به جای مانده بر دل آمریکاست.
همه این مسائل نشان می دهد که نیکولا سارکوزی چقدر برای جورج دبلیو بوش عزیز است. دوست اسرائیل مطمئنا دوست خوبی برای مقامات آمریکا خواهد بود و برای همین عجیب نیست که به میهمانی بوش برود.
این میهمانی از نظر سیاستگذاران آمریکایی شاید اهمیت و ارزشی به مراتب بالا تر از میهمانی برای ولا دیمیر پوتین داشته است چرا که در آنجا میهمانی تاکتیکی برای پایان دادن یا حداقل سرپوش نهادن بر اختلا ف واشینگتن و مسکو بود، در حالی که میهمانی تازه قسمتی از استراتژی آمریکا برای جذب فرانسه و تغییر سیاست های نامطمئن آن کشور به چیزی شبیه به وضعیت انگلستان بود. میهمانی بوش شاید به معنی اعلا م رسمی این تغییر بود و به نظر می رسد کسی که در این میان بازنده می شود، فرانسه است.
مردم فرانسه هنوز خاطره خوش همراهی نکردن با آمریکا در جنگ عراق را از یاد نبرده اند. گرفتار شدن آمریکا و متحدانش در باتلا ق عراق هم نشان داده که سیاست پاریس در این باره درست بوده است. در حالی که در این سال ها دولتمردان کشورهای متحد آمریکا همچون دولتمردان این کشور گرفتار فشار افکار عمومی خود برای خروج از عراق بوده اند، فرانسه چنین مشکلی نداشته است.
اگر پوتین در میهمانی بوش، غذاهای دریایی را خورد و بعد از بازگشت سرش را بالا گرفت، نیکولا سارکوزی باید سرش را پائین بگیرد و با خلا ل ته مانده غذای بوش را از لای دندان های خود درآورد تا شاید از نظر مردم با نزاکت فرانسه مورد مواخذه قرار نگیرد.

نویسنده : محمد حسین روانبخش

منبع : روزنامه مردم سالاری