۲۵ مهر ۱۳۸۶ ــ ۱۷ اکتبر ــ تصرف «انشان» و طلوع دودمان هخامنشیان

طبق نوشته های هرودوت و سایر مورخانی که در زمینه تاریخ ایران باستان تحقیق کرده اند و کشفیات باستانشناسان، هخامنش از بزرگان پارس در اکتبر (نخستین ماه پاییز) سال ۶۷۵ پیش از میلاد شهر «انشان ‏Anshan» واقع در ۴۶ کیلومتری شمال شیراز امروز را تصرف کرد که طلوع دودمان هخامنشیان است. شهر «انشان» یکی از دو پایتخت ایلام بود (دیگری شهر شوش). با این فتح، نطفه امپراتوری ایران گذاشته شد که هفت دهه بعد، کوروش دوم (کوروش بزرگ) با تصرف بابل آن را تکمیل و در اکتبر سال ۵۳۹ پیش از میلاد در همین شهر آن را اعلام داشت که شرح آن در استوانه کوروش آمده است. این استوانه سفالی که در موزه بریتانیا نگهداری می شود در سال ۱۸۷۹ در کشفیات باستان شناسی بابل به دست آمد. همین استوانه نخستین منشور ملل و اعلامیه حقوق بشر شناخته شده که سندی ارجمند و از افتخارات بشر است. در این استوانه، کوروش از یک حکومت جهانی مرکب از ملل متساوی الحقوق کاملا مستقل متحده نام برده و تاکید بر رعایت حقوق و آزادی های انسانی و حکومت کردن با رضایت ملت (دمکراسی) و حفظ جان و مال و حیثیت افراد و ساخت دنیایی به دور از ترس، ارعاب، و بی قانونی یاد کرده است.
پس از همخامنش، به ترتیب تیسپسTeispes، کوروش اول، آریارامنسAriaramnes و کامبیز اول بر پارس به پایتختی انشان حکومت کرده بودند. کوروش دوم (بزرگ) نوه پادشاه وقت ماد بود. پدر کوروش با هدف متحد ساختن دو طایفه ایرانی ماد و پارس با «ماندانا» دختر پادشاه ماد که مادر او نیز دختر پادشاه لیدی بود ازدواج کرده بود. بنابراین کوروش خود را وارث حکومت همه ایران زمین می دانست و کشور را یکپارچه کرد و زیر نظر یک دولت مرکزی قرار داد. وی به اخلاقیات و شئون انسانی توجه خاص داشت و جنگ او با قوم ماساگتائه (آلان ها) در آسیای میانه عمدتا به این دلیل بود که این قوم اصول ازدواج و ارزش های زناشویی را رعایت نمی کردند و معاشرت زن و مرد میان آنان آزاد بود و چون از استپ های شمالی تر به منطقه تاجیکستان امروز نزدیک شدند، کوروش واهمه کرد که روش معاشرت های خلاف اخلاق آنان به ایران زمین وارد شود که به جنگشان شتافت که در سال ۵۲۹ پیش از میلاد جان باخت و جسد او را همان طور که وصیت کرده بود به زادگاهش بازگردانیدند و دفن کردند و قبر او در طول ۲۵ قرن از گزند زمانه مصون مانده و به ما رسیده است و اینک رسالت محافظت از آن بر عهده ما است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز