ارزیابی توان تولید کارخانجات بتن استاندارد

در طول سال‌های اخیر ساختار مصرف سیمان در جامعه دستخوش تغییراتی شده كه نتایج موثری در كیفیت فرآورده‌های سیمانی داشته است.»
مصرف صحیح سیمان در سال‌های اخیر به صورت یك موضوع اساسی جهت استانداردكردن ساخت‌وساز در كشور مطرح شده است.
این در حالی است كه تعداد واحدهایی كه موفق به اخذ گواهینامهء استاندارد شده‌اند از سه شركت در سال ۸۲ به ۴۲ واحد در سال ۸۵ رسیده است.
به اعتقاد برخی از كارشناسان و استادان دانشگاه، واحدهایی كه موفق به اخذ گواهینامهء استاندارد برای تولید بتن آماده شده‌اند (استاندارد ملی ۶۰۴۴) به لحاظ كیفی حداقل كیفیت مورد انتظار از بتن آماده را برآورده می‌كنند اما فاصلهء بسیار زیادی با كشورهای توسعه یافته و حتی در حال توسعه دارند.
در حال حاضر در سطح استان ۴۲ كارگاه دارای گواهینامهء استاندارد برای تولید بتن آماده مشغول فعالیت هستند كه مجموع ظرفیت اسمی آن‌ها ۵/۸ میلیون مترمكعب بتن در سال است. به عبارت دیگر، ماشین‌آلات مستقر در سطح استان تهران قادرند كه ۹۵/۲ میلیون تن از سیمان مصرفی در پروژه‌های مختلف را تحت لیسانس استاندارد ملی ایران فرآوری كنند. در كنار این واحدها، بیش از ۱۴ ایستگاه مركزی تولید بتن نیز با توان تولید ۵/۱ میلیون مترمكعب بتن آماده در سال مستقر است كه یا از نهادهای ذی‌ربط مجوز قانونی لازم را دریافت نداشته‌اند و یا در حال پیگیری و اخذ مجوزهای لازم هستند. البته می‌توان به این ظرفیت تعداد ۱۵ دستگاه بچینگ پلانت كوچك_ نصب شده در برخی پروژه‌ها را اضافه كرد كه نیاز داخلی خود را تامین می‌كنند و تقریبا دارای ظرفیتی معادل یك میلیون مترمكعب بتن در سال هستند.
به بیان دیگر، در سطح استان تهران بیش از ۱۱ میلیون مترمكعب ظرفیت تولید بتن آماده وجود دارد كه از این میزان ۵/۸ میلیون مترمكعب به مرحلهء اخذ گواهینامهء استاندارد رسیده‌اند و ۵/۱ میلیون مترمكعب در مراحل تشكیل پرونده و پیگیری اداری جهت اخذ گواهینامهء استاندارد هستند.
از نظر طبقه‌بندی، كیفیت بتن آماده تولیدی در ایستگاه‌های مركزی تولید بتن كه از موسسهء استاندارد گواهینامه گرفته‌اند مطمئن‌تر است و پس از آن واحدهای غیرمجازی كه از سوی موسسهء استاندارد ارزیابی شده و به عنوان واحد دارای صلاحیت برای اخذ گواهینامهء استاندارد تشخیص داده شده‌اند، قرار می‌گیرند.
از طرف دیگر در بین واحدهای دارای گواهینامهء استاندارد برای تولید بتن ۴۱ واحد در حال حاضر فعال هستند كه ظرفیت بالقوهء آن‌ها ۳/۸ میلیون مترمكعب در سال است.
این در حالی است كه برابر آمار سیمان تحویلی به این واحدها در یك‌سال گذشته و با فرض این‌كه كل سیمان تحویلی در این واحدها تبدیل به بتن شده باشد، در مجموع ۴۱ واحد در طول یك‌سال گذشته ۴۷/۲ میلیون‌مترمكعب بتن آمادهء تولید كرده‌اند. به بیان دیگر، مجموع تولید كارخانجات بتن در سال ۸۵ تنها ۲۹ درصد ظرفیت اسمی آن‌ها بوده است. با توجه به عملكرد شركت‌ها در سه ماهء نخست سال ۸۶ به نسبت سه ماهء اول ۸۵ حدود ۹ درصد رشد در تولید مشاهده می‌شود. در این میان، حداكثر تولید روزانهء ثبت شده برای واحدهای مختلف نیز نشان می‌دهد ظرفیت بالقوهء تولید این واحدها براساس آن‌چه كه در پیك تولید خود، به عنوان بالاترین رقم تولید روزانه ثبت كرده‌اند، ۳/۶ میلیون مترمكعب در سال است كه معادل ۷۶ درصد ظرفیت اسمی تولید آن‌ها است.
با بررسی موارد فوق این نتیجه حاصل می‌شود كه كارخانجات مزبور قادر به تولید بیش از وضعیت فعلی تا ۷۶ درصد ظرفیت اسمی تولید خود هستند و آن‌چه كه به عنوان مشكل اصلی تولید در حال حاضر مطرح است، عدم تامین سیمان است.
از طرف دیگر با توجه به این‌كه در حال حاضر فرصت‌های یك ماهه برای متقاضیان بتن آماده داده می‌شود، در كنار ركورد تولید روزانه‌ای كه در برخی روزها ثبت شده است به نظر می‌رسد كه با افزایش سهمیهء سیمان این واحدها تا سقف ظرفیت به دست آمده براساس ركورد تولید روزانه بخشی از نیاز جامعه به بتن آمادهء برطرف شده و بازار سیمان نیز به ثبات و آرامش می‌رسد، زیرا بخشی از تقاضاهای موجود جامعه برای سیمان برای مصارف در بخش‌های مختلفی است كه در صورت تامین سیمان واحدهای تولید بتن به سمت مصرف بتن آمادهء هدایت می‌شود.
به عنوان نمونه واحدهای تولیدكنندهء بتن آماده بخش‌های مهمی از نیاز پروژه‌های عمرانی و دولتی را تامین می‌كنند كه تامین جداول و قطعات بتنی برای شهرداری‌ها، تامین بتن آمادهء پل‌ها و بهسازی معابر سطح شهرها و حتی تامین بتن مورد نیاز طرح‌های احداث و توسعه‌ای كارخانجات مختلف سیمان، كه حكایت از عملكرد صحیح در مورد قیمت و ارایهء شناسنامهء تضمین كیفیت بدون دریافت سیمان از خریداران است، از جمله مواردی است كه كارخانجات بتن آماده به عنوان كالای جایگزین برای تقاضای سیمان عمل می‌كنند و باعث حفظ تعادل بازار سیمان می‌شوند كه به راحتی می‌تواند در كنترل مسوولان ذی‌ربط قرار گیرد.

علی اصغر كیهانی‌
‌رییس انجمن تولیدكنندگان بتن استاندارد

منبع : روزنامه سرمایه