بررسی تأثیر اینترنت برفعالیت‌‌‌های علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان

پژوهش حاضر با روش پیمایشی، به بررسی تأثیر اینترنت بر فعالیت‌‌‌های علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان می‌پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که ۹/ ۹۴ درصد از اعضای هیئت علمی مورد بررسی، از اینترنت استفاده می کنند. همچنین بین میزان فعالیت‌‌‌های علمی اعضای هیئت علمی مورد بررسی و استفاده آن‌ها از اینترنت، رابطة معنادارای وجود دارد. ۶/ ۹۶ درصد از اعضای هیئت علمی مورد بررسی، استفاده از اینترنت را برای کسب اطلاعات ضروری می دانند. افراد مورد پژوهش، اینترنت را بیشتر به منظور کسب اطلاعات روزآمد (۶/ ۸۳ درصد) و سپس به منظور انجام فعالیت‌‌‌های پژوهشی (۱/ ۷۳ درصد)، ارتباط با مراکز علمی و همکاران (۴/ ۶۶ درصد)، و آموزش و تدریس برای دانشجویان (۷/ ۴۲ درصد)، مورد استفاده قرار می دهند. ۹/ ۸۸ درصد از کاربران مورد بررسی، استفاده از اینترنت را در افزایش کیفیت فعالیت‌‌های پژوهشی، و ۵/ ۶۸ درصد آنان استفاده از اینترنت را در افزایش کیفیت فعالیت‌‌‌های آموزشی، به میزان زیاد مؤثر دانسته اند.
● مقدمه
اینترنت بر روی نظام گسترده و جهانی شامل مردم، اطلاعات و رایانه ها بنا شده است. این شبکه مجموعة پیچیده ای از شبکه های کوچکتر است که با یکدیگر تبادل اطلاعات دارند (هالن، ۱۳۷۶: ص. ۲۱). فناوری اطلاعات و بویژه اینترنت تغییرات فراوانی را در نحوة زندگی بشر به وجود آورده است. آموزش و پژوهش از بسترهایی هستند که سهم عمده ای در این تغییرات دارند. ارتباطات گستردة جهانی موجب شده که متقاضیان اطلاعات، به سرعت و بی‌درنگ به زنجیره ای از اطلاعات ارزشمند دسترسی پیدا کنند. فناوری اینترنت، در شیوه های سنتی اشاعة اطلاعات تغییر و تحولات اساسی ایجاد کرده و فرصت ها و دستاوردهای نوینی را برای ارتقای سطح تعاملات علمی اعضای هیئت علمی، محققان و دانشمندان در سراسر جهان به وجود آورده است. روز به روز گرایش انواع سازمآن‌ها و مؤسسه ها به دسترس‌پذیرکردن اطلاعات خود از طریق اینترنت از یک سو، و تمایل افراد به استفاده ازاینترنت برای یافتن اطلاعات از سوی دیگر، افزایش چشمگیر
می یابد و به جرأت می‌توان اظهار داشت که سرانجام اکثر راه ها به اینترنت منتهی خواهد شد.
● بیان مسئله
عصر اطلاعات، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و اطلاعاتی را بر آن داشته است که برای دسترسی پژوهشگران، اعضای هیئت علمی و دانشجویان به اطلاعات، روش های نوینی را جستجو نمایند. استفاده از فناوری های اطلاعاتی یکی از این شیوه ها است. از
مهم‌ترین رهاوردهای این فناوری ها، می‌توان به اینترنت اشاره کرد (حیاتی و تصویری قمصری، ۱۳۷۹، ۷۸ـ۶۳). گستردگی طیف اطلاعات و روزآمد بودن آن، اینترنت را اولین شاخص تجلی عصر اطلاعات ساخته است (آنچه در مورد اینترنت باید دانست، ۱۳۷۵، ۱۰ـ۶). این دو عامل همگام با خدمات گستردة اینترنت، گروه‌های مختلف استفاده‌کنندگان از جمله محققان و دانشمندان را به استفاده از این شبکة جهانی ترغیب کرده است و امروزه تقریباً در تمامی حوزه های علوم و از جمله علوم پزشکی ازامکانات و
قابلیت های اینترنت برای انجام فعالیت‌‌‌های علمی، آموزش و پژوهش استفاده
می‌شود . بسیاری از کشورها و سازمان ها، محیط اینترنت را سریع ترین و کم‌هزینه ترین راه برای تبادل اطلاعات تشخیص داده اند. آمارهایی که توسط سازمآن‌ها و مؤسسات مختلف ارائه می‌شود (آمار تعداد کاربران اینترنت کشور، ۱۳۸۳؛ World total internet users,۲۰۰۳) نیز حکایت از رشد و استفاده روزافزون از خدمات اینترنت در سراسر جهان از جمله ایران دارد (کوشا، ۱۳۸۰، ۱۰۶).
با توجه به حجم روزافزون اطلاعات علمی موجود در اینترنت و تأثیر انکارناپذیر اینترنت در دستیابی به اطلاعات، به نظر می رسد که این شبکه فعالیت‌‌‌های علمی و پژوهشی اعضای هیئت علمی و محققان را نیز تحت تأثیر قرار داده باشد. بنابراین ضرورت انجام تحقیقاتی به منظور بررسی تأثیر اینترنت بر فعالیت‌‌‌های علمی و همچنین بررسی موانع و مشکلات موجود در استفاده از خدمات اینترنت کاملاً محسوس است. برخی از محققان و نویسندگان نیز بر ضرورت انجام چنین تحقیقاتی تأکید کرده اند ( گلابیان، ۱۳۷۹، ۳۴ـ۱۷؛ ۴۱-۶۳ , ۱۹۹۶ , Cohen ؛ , Clure Mc ۱۹۹۷ & ۱۹۹۱). «مک‌کلور» ارزیابی تأثیر شبکه های الکترونیکی در مؤسسه های آموزش عالی را در ارائة الگوی مفیدی برای درک بهتر نقش، اهمیت و تأثیر خدمات اطلاعاتی شبکه ها و رفع مشکلات استفاده از آن‌ها مؤثر می داند (Mc Clure, ۱۹۹۱ & ۱۹۹۷) نتایج این گونه تحقیقات کارآیی نظام اطلاع‌رسانی را تعیین، و اثرات وجودی خدمات آن را نشان می دهد و بر اساس آن، گسترش، تغییر و اصلاح ارائه خدمات را سبب می‌شود. این پژوهش نیز بر آن است که تأثیر اینترنت بر فعالیت‌‌‌های علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان را بررسی نماید.
● هدف و فایده پژوهش
هدف این تحقیق تعیین تأثیر استفاده از اینترنت بر فعالیت‌‌‌های علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان می باشد. نتایج این تحقیق روشنگر اهمیت و تأثیر اینترنت بر فعالیت‌‌‌های علمی و بویژه تولید علم در مراکز علمی و دانشگاهی می‌باشد و مسئولان امر، برنامه ریزان و کارشناسان را در جهت اتخاذ تصمیمات مناسب در خصوص گسترش و استفادة بهینه از اینترنت یاری می‌نماید.
● فرضیة پژوهش
رابطة معناداری بین میزان فعالیت‌‌‌های علمی اعضای هیئت علمی مورد بررسی و استفادة آنان از اینترنت وجود دارد.
● سؤالات پژوهش
۱) چه تعداد از اعضای هیئت علمی مورد بررسی از اینترنت استفاده می کنند؟
۲) چند درصد از افراد مورد بررسی، استفاده از اینترنت را برای کسب اطلاعات علمی ضروری می دانند؟
۳) آیا بین میزان فعالیت‌‌‌های علمی اعضای هیئت علمی مورد بررسی و استفادة
آن‌ها از اینترنت رابطة معناداری وجود دارد؟
۴) اعضای هیئت علمی به چه منظور(هایی) از اینترنت استفاده می‌کنند؟
۵) ارزیابی کاربران اینترنت از تأثیر استفاده از این فناوری در فعالیت‌‌‌های آموزشی و پژوهشی خود چیست؟
● روش تحقیق و جامعة پژوهش
این پژوهش به روش پیمایشی انجام شده است و جامعة پژوهش، اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان می باشند. از میان این افراد، نمونه ای به تعداد ۱۵۰ نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند که پرسشنامة پژوهش در اختیار تمامی این افراد قرار گرفت، ولی با پیگیری های مکرر فقط ۱۱۷ پرسشنامه (۷۸ درصد از کل پرسشنامه ها) تکمیل و عودت داده شد. داده ها از پرسشنامه ها استخراج و با استفاده از نرم افزار آماری «اس‌پی‌اس‌اس» ۱ مورد تحلیل قرار گرفت.
● تعریف عملیاتی
فعالیت‌‌‌های علمی. منظور از فعالیت‌‌‌های علمی در این پژوهش عبارت است از فعالیت‌‌‌هایی از قبیل تدریس در کارگاه های آموزشی، دوره های بازآموزی، و ...؛ ارائه و انتشار مقالات؛ انجام طرح های تحقیقاتی؛ تألیف و ترجمة کتاب؛ و شرکت در سمینارها، کنگره ها و همایش ها.
● پیشینه تحقیق در خارج از کشور
از بدو پیدایش اینترنت و استفادة گسترده از آن ، تحقیقات متعددی دربارة استفاده از اینترنت و تأثیر آن در انجام فعالیت‌‌‌های علمی، آموزشی، پژوهشی و درمانی انجام گرفته که به چند نمونه از آن‌ها اشاره می‌شود .
«شیلر» (Schiller , ۱۹۹۴) در تحقیقی که انجام داد به این نتیجه رسید که اینترنت، شیوه های سنتی جستجو و تبادل اطلاعات را در میان دانشمندان و پژوهشگران متحول کرده است .
«کوهن» (Cohen, ۱۹۹۶) تأثیر اینترنت (پست الکترونیکی، وب و نشریات الکترونیکی) بر تولیدات پژوهشی کاربران و اعضای هیئت علمی تمام‌وقت برخی
دانشگاه‌های ایالات متحده در رشته‌های مختلف آموزشی را مورد بررسی قرار داد و دریافت که بین استفاده از اینترنت و منابع اطلاعاتی الکترونیکی با تولیدات پژوهشی (انتشارات) اعضای هیئت علمی مزبور، رابطة مثبت وجود دارد.
«رضائی» (Rezaei, ۱۹۹۷) در پژوهشی دربارة اثرات اینترنت بر ارتباطات علمی روانشناسان دانشگاهی استرالیا دریافت که ارتباط غیر رسمی دانشمندان، بیش از یک دهه است که تحت تأثیر شبکه های پرشمار جهانی و پس از آن، به واسطة استفادة بیش از پیش از پست الکترونیکی و گروه‌های گفتگوی الکترونیکی، تغییر کرده است.
یافته‌های «لازینگر» و همکارانش (Lazinger, et al. ۱۹۹۷) نشان داد که تمایل به استفاده از اینترنت نزد اعضای هیئت علمی بالا است و ۳/ ۸۰ درصد پاسخگویان از اینترنت استفاده می کنند. ۷۵ درصد آنان علاوه بر پست الکترونیکی از خدماتی چون گوفر، وب جهانی و موزاییک نیز بهره می گیرند. عوامل مؤثر در عدم استفاده از منابع اطلاعات الکترونیکی نیز کم‌آگاهی از منابع الکترونیکی و ارزش آن ها، هزینة بالای خدمات، و نبود آموزش می باشد.
«اسمیت لاین» و «کریستن‌سان» (Smithline and Christenson, ۲۰۰۱) به رشد روزافزون استفادة پزشکان از اینترنت اشاره داشته و تأثیر اینترنت را در فعالیت‌‌‌های پزشکان و بهبود کیفیت امور درمانی مورد بررسی قرار داده اند و این تأثیر را مثبت دانسته اند.
«هامزا» و همکارانش (Hamza, et al. ۲۰۰۱) نیز به بررسی استفاده از اینترنت در برنامه های آموزشی دستیاران پاتولوژی پرداخته و بر نقش این فناوری قدرتمند در آموزش با کیفیت بالا و بدون محدودیت زمانی و مکانی، تأکید کرده اند.
● پیشینه تحقیق در ایران
«نیک‌نژاد» (۱۳۷۵) به بررسی عواملی که در بهره گیری از اینترنت و امکانات آن به منظور تأمین نیازهای اطلاعاتی نقش بازدارنده ای دارند پرداخته است. برخی از این عوامل عبارت‌اند از: محدودیت ظرفیت خطوط مخابراتی، ناآشنایی با امکانات رایانه، اینترنت، و ....
یافته‌های پژوهش «ستوده» (۱۳۷۷) نشان داد که در میان خدمات و منابع اینترنت نیز بیشترین کاربر را پست الکترونیکی و وب دارند. عوامل مؤثر در این استفاده نیز عبارت‌اند از: جنسیت، درجة علمی، مرتبة دانشگاهی، میزان آشنایی با رایانه، و آموزش. مشکلات استفاده از این منابع به دو دسته‌ ـ عوامل فردی، و عوامل اطلاعاتی‌ ـ مربوط می شوند. استفاده از این خدمات بر رفع نیازهای اطلاعاتی و بر کیفیت و کمیّت پژوهش‌های انجام‌شده اثر گذار است. میزان فعالیت‌‌‌های پژوهشی بین دو گروه کاربران و غیر کاربران متفاوت است و این تفاوت نشان می دهد که آن دسته از اعضای هیئت علمی که از نظر پژوهشی فعال ترند، از لحاظ اطلاعاتی نیز فعال ترند. هر دو گروه نیاز به استفاده از این منابع را گزارش کرده اند.
«سلاجقه» (۱۳۷۷) تحقیقی با عنوان «بررسی نگرش کاربران مرکز اینترنت دانشگاه علوم پزشکی شیراز در مورد اینترنت و دستیابی به اطلاعات از طریق آن» انجام داد که در بخشی از آن آمده است: نگرش کاربران به اینترنت و دستیابی به اطلاعات از طریق آن، مثبت است و بین نگرش کاربران مختلف تفاوت معناداری وجود ندارد. از دید کاربران این تحقیق اینترنت دارای نقاط قوت متفاوتی است که به ترتیب اولویت عبارت‌اند از: دستیابی سریع و آسان به اطلاعات، آسان‌نمودن کارها، ایجاد روابط دوستانه، صرفه‌جویی مالی، و انعطاف‌پذیری.
نتایج پژوهش«اخوتی» (۱۳۷۷) نشان دادکه استفاده کنندگان از اینترنت بیشتر برای کارهای پژوهشی ( ۲/ ۸۸%) و سپس برای برقراری ارتباط با همکاران خود( ۷/ ۶۶%) از این فناوری استفاده می نمایند.
نتایج تحقیق «حیاتی» و «تصویری قمصری» (۱۳۷۹) نشان داد که ۲/ ۴۶ درصد از کاربران، میزان تأثیر اینترنت بر فعالیت‌‌‌های پژوهشی خود را زیاد، و ۶/ ۲۵ درصد در حد متوسط ارزیابی نموده اند .۲/ ۷۳ درصد از غیرکاربران نیز تمایل به استفاده از اینترنت دارند.
نتایج تحقیق «محمد اسماعیل» (۱۳۷۹) نشان داد که هدف بیش از نیمی از افراد جامعه ( ۵۵ درصد) از مراجعه به بخش اینترنت مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات، انجام کارهای تحقیقی و نیز کسب اطلاعات تخصصی و روزآمد (۴۵ درصد) بوده است.
نتایج تحقیق «گلابیان» (۱۳۷۹) نیز حاکی از آن می باشد که تقریباً نیمی از اعضای هیئت علمی مورد بررسی از پست الکترونیکی استفاده می نمایند. همچنین استفاده‌کنندگان از سرویس پست الکترونیکی مقالات بیشتری تولید و منتشر کرده اند و نتایج آزمون آماری نشان داد که در خصوص انتشار مقاله، بین دو گروه کاربر و غیر کاربر سرویس پست الکترونیکی، تفاوت معناداری وجود دارد.
«محقق زاده» و «عبدالهی» (۱۳۸۱) تحقیقی با عنوان «بررسی نظرات و نحوة استفادة مشترکین عضو مرکز اینترنت دانشگاه علوم پزشکی شیراز از امکانات مرکز و تأثیر آن بر کارهای پژوهشی این اعضا» انجام دادند. نتایج پژوهش نشان داد که اعضای مرکز به اهمیت اینترنت واقف بوده و استفاده از آن را برای بعضی از امور، دستور کار خود قرار داده اند. این افراد برای گرایش خود به استفاده از اینترنت، «دسترسی به اطلاعات روزآمد» را به عنوان دلیل اول انتخاب کرده اند.
همچنین افراد مورد بررسی از مرکز اینترنت برای تهیة مقاله استفاده کرده و ۱۲۴ نفر (۸/ ۶۰ درصد) از آن‌ها تهیة مقاله را دلیلی برای کاربری اینترنت دانسته اند. تعداد ۱۳۷ نفر(۲/ ۶۷ درصد) از اعضا نیز اظهار داشته اند که از اینترنت برای افزایش کیفیت امور پژوهشی خود استفاده می کنند.
● تحلیل یافته‌های پژوهش
در این قسمت یافته‌های استخراج‌شده از پرسشنامه ها مورد بررسی قرار می گیرند.
۱۰۰ درصد افراد ۳۴ ـ ۲۵ ساله، ۵/ ۹۵ درصد افراد ۴۴ ـ ۳۵ ساله و ۸۷ درصد افراد ۵۴ ـ ۴۵ ساله از اینترنت استفاده می کنند.
(۶/ ۹۶ درصد)، افراد استفاده از اینترنت را برای کسب اطلاعات علمی ضروری می دانند.
برای مقایسة میانگین کمیت هر یک از انواع فعالیت‌‌‌های علمی افراد مورد بررسی (شامل: مقالات منتشر شده در مجلات، مقالات ارائه‌شده در سمینارها و همایش ها، مشارکت در انجام طرح های تحقیقاتی، ترجمه یا تألیف کتاب، شرکت در سمینارها و کنگره ها، و تدریس در کارگاه های آموزشی) از آزمون t استفاده شده است. این آزمون نشان داد که:
۱) بین میزان مقالات منتشرشدة اعضای هیئت علمی مورد بررسی و استفاده آن‌ها از اینترنت رابطه معنادار وجود ندارد.
۲) بین تعداد مقالات ارائه‌شده در سمینارها توسط اعضای هیئت علمی مورد بررسی و استفادة آن‌ها از اینترنت، رابطة معنادار وجود دارد.
۳) بین مشارکت در انجام طرح تحقیقاتی توسط افراد مورد بررسی و استفادة آن‌ها از اینترنت رابطة معنادار وجود دارد.
۴) بین ترجمه یا تألیف کتاب توسط افراد مورد بررسی و استفادة آن‌ها از اینترنت رابطة معنادار وجود دارد.
۵) بین شرکت در سمینارها یا کنگره ها توسط افراد مورد بررسی و استفادة آن‌ها از اینترنت رابطة معنادار وجود ندارد.
۶) بین تدریس در کارگاه های آموزشی و استفادة افراد مورد بررسی از اینترنت رابطة معنادار وجود ندارد.
برای بررسی فرضیة کلی پژوهش مبنی بر این که «رابطة معناداری بین میزان
فعالیت‌‌‌های علمی اعضای هیئت علمی مورد بررسی و استفادة آنان از اینترنت وجود دارد» میانگین مجموع انواع فعالیت‌‌‌های علمی افراد مورد بررسی(مقالات منتشرشده در مجلات، مقالات ارائه شده در سمینارها و همایش ها، مشارکت در انجام طرح های تحقیقاتی، ترجمه یا تألیف کتاب، شرکت در سمینارها و کنگره ها، تدریس در کارگاه های آموزشی) در دو گروه استفاده کننده و غیراستفاده‌‌کننده، با بهره گیری از آزمون t مقایسه شد. این آزمون نشان داد که بین کل فعالیت‌‌‌های علمی اعضای هیئت علمی مورد بررسی و استفادة آن‌ها از اینترنت، رابطة معنادار وجود دارد.
نیز مشخص شد که ۶/ ۸۳ درصد از کاربران، از اینترنت برای کسب اطلاعات روزآمد، ۳/ ۷۷ درصد برای انجام فعالیت‌‌‌های پژوهشی، ۴/ ۶۶ درصد برای ارتباط با مراکز علمی و همکاران، و ۷/ ۴۲ درصد برای آموزش و تدریس به دانشجویان استفاده می کنند.
۹/ ۸۸ درصد از کاربران مورد بررسی میزان تأثیر اینترنت در افزایش کیفیت فعالیت‌‌‌های پژوهشی خود را «زیاد» ارزیابی کرده اند. همچنین ۵/ ۶۸ درصد کاربران نیز تأثیر استفاده از اینترنت را در افزایش کیفیت فعالیت‌‌‌های آموزشی، «زیاد» ارزیابی کرده اند.
آخرین سؤال پرسشنامه که به صورت یک سؤال باز مطرح شد، این بود که «برای بهبود روش های کسب اطلاعات از طریق اینترنت و استفادة بهینه از این فناوری، چه
راه هایی را پیشنهاد می کنید؟» پاسخ‌های داده‌شده به این سؤال عبارت اند از: افزایش امکانات سخت افزاری و ایجاد امکان دسترسی به اینترنت در اتاق های اعضای هیئت علمی، خریداری و در دسترس قراردادن منابع الکترونیکی علمی، فراهم‌آوردن برنامه های آشنایی با منابع الکترونیکی و استفاده از آن ها، ارتقای سرعت اینترنت دانشگاه،
اطلاع‌رسانی در مورد سایت های مفید تخصصی و عمومی، تهیه و در اختیار قراردادن نرم‌افزارهای جدید و سودمند، و وجود کارشناسان متخصص برای رفع اشکالات کاربران.
با توجه به یافته‌های پژوهش و تأثیرات مثبت اینترنت بر انجام فعالیت‌‌‌های علمی و پژوهشی، موارد زیر برای ارتقای سطح کیفی و کمّی دسترسی و بکارگیری اینترنت پیشنهاد می‌گردد:
۱) افزایش امکانات سخت افزاری و ایجاد امکان دسترسی آسان به اینترنت برای اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها ، دانشجویان و پژوهشگران؛
۲) خریداری و در دسترس قراردادن منابع الکترونیکی علمی؛
۳) تدوین برنامه های آشنایی با منابع الکترونیکی و استفاده از آن‌ها برای اعضای هیئت علمی، دانشجویان، پژوهشگران و کارشناسان؛
۴) ارتقای پهنای باند اینترنت در دانشگاه و رفع اشکالات مخابراتی؛
۵) معرفی مراکز اطلاع‌رسانی و پایگاه های اطلاعات علمی موجود به اعضای هیئت علمی، پژوهشگران، دانشجویان وپزشکان؛
۶) آگاه سازی اجتماع از محسنات اینترنت و احتمالاً مضرات آن به منظور ایجاد بستر استفادة آگاهانه و مطلوب از این فناوری؛
۷) کاهش هزینه های استفاده از اینترنت.

حسین وکیلی مفرد۱
منابع
«آمار تعداد کاربران اینترنت کشور»، جام جم. (۱۳۸۳، ۳ مرداد). به نقل از:
http:/ / www.jamejamdaily.com/ shownewsx.asp?n=۶۰۴۷۵&t=com
«آنچه در مورد شبکه اینترنت باید دانست» (۱۳۷۵). اطلاع، شماره ۶: ص. ۶ـ۱.
اخوتی، مریم (۱۳۷۷). بررسی وضعیت استفاده از اینترنت توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران، تهران و شهید بهشتی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران.
حیاتی، زهیر و تصویری‌قمصری، فاطمه (۱۳۷۹). «بررسی چگونگی تأثیر اینترنت بر رفتار اطلاع‌یابی و فعالیت‌‌‌های پژوهشی اعضای هیئت علمی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران» فصلنامه کتاب، دوره یازدهم، شماره۴، ص ۷۸ـ۶۳.
ستوده، هاجر (۱۳۷۷). ارزیابی استفاده از اطلاعات الکترونیکی با تأکید بر دیسک‌‌های نوری و شبکه اینترنت در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز و دانشگاه علوم پزشکی شیراز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه شیراز.
سلاجقه، مژده (۱۳۷۷). بررسی نگرش کاربران مرکز اینترنت دانشگاه علوم پزشکی شیراز در مورد شبکه اینترنت و دستیابی به اطلاعات از طریق آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه شیراز.
کوشا، کیوان (۱۳۸۰). «اینترنت در خدمت توسعه فرهنگی: پژوهشی درباره اطلاعات فرهنگی ایران در محیط وب»، فصلنامه کتاب، دوره دوازدهم، شماره ۲، ص ۱۲۲ـ ۱۰۴.
گلابیان، محمد (۱۳۷۹). «بررسی تأثیر پست الکترونیک بر فعالیت علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های ایران»، کتابداری و اطلاع‌رسانی، جلد۳، شماره۳، ص ۳۴ـ۱۷.
محقق زاده، محمد صادق؛ عبداللهی، مرضیه (۱۳۸۱). «بررسی نظرات و نحوه استفاده مشترکین عضو مرکز اینترنت دانشگاه علوم پزشکی شیراز از امکانات مرکز و تأثیر آن بر کارهای پژوهشی این اعضا» . علوم اطلاع‌رسانی، دوره ۱۸، شماره ۱ و ۲، ص ۱۰ـ۱.
محمد اسماعیل، صدیقه (۱۳۷۹). «بررسی میزان رضایت کاربران خدمات
اطلاع‌رسانی اینترنت مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات». فصلنامه کتاب، دوره یازدهم، شماره۱، ص ۲۱ـ۷.
نیک نژاد، امیر سعید (۱۳۷۵). « اینترنت در روند دستیابی به اطلاعات». مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات، نشریه اخبار، شماره ۱۷ و ۱۸، ص ۱۳ـ ۸ .
هالن، هارلی (۱۳۷۶). راهنمای جامع اینترنت. ترجمه محمد رضا آیت الله زاده شیرازی. تهران: کانون نشر علوم.
Cohn, H.A. (۱۹۹۶). "computer mediated communication and publication productivity among faculty in association of Jesuit colleges and universities (AJCU) institutions" . internet research, ۶ (۲ , ۳): ۴۱-۶۳.
Hamza, Sate; Anderson Peter ; Reddy, Vishnu V.B. ; Siegal, Gene P. (۲۰۰۱). "Use of the Internet in Pathology, Resident Training and Education" . Advances in Anatomic Pathology, ۸ (۵): ۲۹۰-۲۹۷.
Lazinger , Susan S. , Judit Bar-Lain and Bluma C. Peritz. (۱۹۹۷). "Internet use by faculty members in various disciplines : A comparative case study" . Journal Of American Society For Information Science. ۴۸ (۶): ۵۰۸-۵۱۸.
Rezaei, Saeed. (۱۹۹۷). The use of internet by psycholog in all Australian schools of psychology phD Thesis school of Information, Library and Archives, the University of New South Wales.
McClure, C.R. (۱۹۹۱). In Rezaei, saeed. (۱۹۹۷) the use of internet by psychologists in all Australian schools of psychology; PHD Thesis school of information, library and archives, the University of New South Wales.
Schiller, N. (۱۹۹۴). "Internet training and support academic libraries and computer center. Whos doing what?" Internet research, ۴ (۲): ۳۵-۴۷.
Smithline, neil; Christenson, erice. (۲۰۰۱). "Physicians and the internet: understanding where we are and where we are going" Journal Of Ambulatorg Care Management , ۲۴ (۴): ۳۹-۵۳.
World total internet users .[online]
http://www.nua.ie/surveys/how-many-online/internet.html. [۷AUG ۲۰۰۳]
مسعود بهمن آبادی