خانه دوم بعثی ها

شهریور ۸۴نامه ای از صدام، منتشر شد كه درآن دیكتاتورسابق عراق با لحنی صمیمانه ازابرازمحبت اردنی ها و بعثی های فعال دراین كشور نسبت به خود تقدیر كرده بود.
این نامه كه در اوج نزاع دولت منتخب مردم عراق با شبكه بازماندگان رژیم بعث وسلفی های افراطی به خبرگزاری ها راه یافت، یكی از چندین نشانه پیوند جریانات سیاسی داخل اردن با اپوزیسیون مسلح درون عراق بود.
نامه صدام خطاب به بعثی های فعال اردن وگروه های تحت سازماندهی دختر بزرگ او، رغد، در امان نوشته شده بود. محتوای آن آغشته به ایده های پان عربیستی بود، یعنی همان چیزی كه هنگام اعدام صدام دوباره محافل متعصب عرب را برضد دولت مردمی عراق بسیج كرد.
امان، پایتخت دولت پادشاهی اردن، امروز نقطه اجتماع عموم نیروهای رژیم پیشین عراق است. درمیان خیل عراقی هایی كه دربهترین محله های این شهر سكنا گزیده اند، می توان افرادی را با سابقه های مهم نظامی وسیاسی یافت. برخی ازآنان تاچند سال پیش درشمار بلندپایگان حزب بعث عراق ومعتمدان سیاسی صدام بودند، برخی نیز درحلقه ژنرال های ارتش مخوف عراق، مدیریت عملیات های بزرگ رادراختیار داشتند.
جالب اینجاست كه آنها هیچ كدام خود را پناهجو ویا متواری نمی دانند وباهمین انگیزه درارتباط دائم باداخل عراق هستندوبه مبارزه آشكاروپنهان خود برای بازگشت به صحنه قدرت ادامه می دهند. عده ای ازآنان هیچ ابایی ازعلنی كردن فعالیت خود علیه حكومت منتخب بغداد ندارند، اما شماری دیگربه پیروی ازروش دولت پادشاهی اردن، ترجیح می دهند اقدام ها وپشتیبانی ازجریان های مخالف دولت عراق رابه صورت مخفیانه پیش ببرند. درمیان گروه نخست وچهره های بعثی كه به طور علنی پرچم مقابله بادولت بغداد را درامان برافراشته اند، افرادی مانند سعدون حمادی، رئیس شورای ملی نظام سابق عراق، صلاح مختار سفیر سابق عراق در هند و محمد الدوری نماینده سابق عراق را در سازمان ملل می توان مشاهده كرد.
این گروه ازچهره های سیاسی بعث، فعالیت خویش رادر قالب برگزاری نشست ومیزگرد ونیز ملاقات های دوجانبه وچند جانبه بادیپلمات های آمریكایی وعربی وحتی برخی رهبران گروههای درون عراق صورت می دهند. البته دراین نشست ها اغلب یكی از دیپلمات هاونمایندگان ملك عبدالله به عنوان ناظر یاهماهنگ كننده حضور دارد.
اما شبكه فعالیت های مخفیانه درنقطه دیگری ازامان با هدایت خانواده صدام ورغد، دختربزرگ او انجام می شود. رغد گروهی ازافسران متعصب صدام رادركنار افرادتكریتی واعضای قبیله ابو ناصر(طایفه ای كه تبارصدام به آنها می رسد) تحت پوشش دارد. هرچند دفتر هماهنگی آنها درامان قرار دارد، ولی بیش تر ارتباط ها وپشتیبانی های آنان ازجریان های ترور داخل عراق از طریق مرزهای اردن وبندر عقبه انجام می گیرد.
گروه های مختلف افسران واعضای رژیم سابق عراق در اردن تازمان اعدام صدام فعالیت پراكنده ای داشتند و دوگروه سیاسیون ونظامیان چندان با هم مرتبط نبودند اما با اعدام وحذف صدام به عنوان نقطه امید مشترك آنها، این فاصله ازمیان برداشته شد. آنها درچندین مجلسی سازمان یافتند كه به مناسبت یادبود دیكتاتور عراق با تشویق رهبران عرب وشخص ملك عبدالله تشكیل شد. پس ازاین بود كه رغد درنقش محورهماهنگ كننده فعالیت برضد دولت عراق وپشتیبان نخست شورش های این كشور ظاهر شد وخانواده پراكنده بعثی ها ازمحله های مختلف امان به سوی دفتر او روان شدند.
به این ترتیب، موقعیت شهرامان وكشور اردن درقبال جنگ عراق باهیچ یك از پایتخت های عربی وخاورمیانه ای قیاس كردنی نیست. امروزاهمیت سرزمین تحت پادشاهی خاندان هاشمی حتی ازكشورهایی مانند كویت وقطر وبحرین كه پایگاه های اصلی آمریكا درعملیات های نظامی درخلیج فارس بود ه اند بیش تر شده است.
امان امروزفقط میزبان بازماندگان رژیم بعث یا محل بسیج وسازماندهی اپوزیسیون دولت مالكی نیست. آمریكاودولت های عربی مخالف حكومت بغداد این شهر رابه عنوان مهم ترین كانون رایزنی های مخفیانه برضد گروه های مقاومت ازعراق تالبنان وفلسطین قرارداده اند. بنابراین هر هفته چندین نشست وملاقات پنهانی میان دیپلمات ها ویامأموران مخفی اردنی وعربی باطرف های غربی انجام می گیردوبیش ترین تبانی ها وقرارومدارها درباره مخالفان حكومت بغداد دراین كشور محقق می شود.
دسته های مختلف اپوزیسیون، ازبعثی ها گرفته تامنافقان، موقعیت امروز خود را دراردن مدیون برخی حكام این كشور هستند. باجوازدفتر ملك عبدالله است كه آنها فرصت وامكانات فعالیت سیاسی ونظامی را درنقاط مختلف منطقه پیدا كرده اند. روابط ودوستی های ملك عبدالله با طیف های اپوزیسیونی كه دركشورشان مطرود هستند، امروزرویدادی معما گونه درمحافل سیاسی خاورمیانه است تا جایی كه به زبان طنز می گویند حاكم اردن به جای روابط بین الملل دوست داردروابط بامیلیشیاهاو آنارشیست ها راتوسعه دهد.
دراین نوشتار چندان مجال ارائه تصویری ازارتباط های دیپلماتیك وآمد ورفت گروهها ونمایندگان لبنانی وفلسطینی به امان نیست، از این رو برحسب ایجاز كوشیدیم تا گزارشی از فعالیت دسته های اپوزیسیون دولت عراق وهواداران صدام دراردن ارائه كنیم.
● موطن جدید بازماندگان بعثی
خانواده حكومتی عراق دردوران صدام، اردن را دومین موطن خویش نام نهاده بودند. این اتفاق به دلیل پیوندهای عمیقی بود كه حكومت شاه حسین با دیكتاتور عراق برقرار كرده بودتاجایی كه حتی درجریان حمله صدام به كویت نیز خاندان هاشمی در امان پشت به برادران عرب، دست اتحاد به صدام داد. این رفاقت برپیشینه ای استواراست كه یادآوری آن هنوز هم كام آزادیخواهان وصلح طلبان منطقه رامی آزارد. درحالی كه حكام عرب درهمراهی خود با برنامه های سلطه جویانه قدرت های خارجی بویژه آمریكا تابع یك رشته حدود و ملاحظات بوده اند. اما حكومت امان هیچ مرز ومحدوده ای را به عنوان منافع جهان عرب یا جهان اسلام پاس نداشته است. ازهمین روست كه آمریكایی ها بیشترین بهره برداری را از موقعیت سرزمینی وساختارسیاسی اردن برای پی ریزی طرح های سیاسی ونظامی خود درخاورمیانه كرده اند.
به گونه ای كه نام بندر عقبه به صورت نمادین به عنوان عقبه ای، هم برای برنامه های سازش كاخ سفید درخاورمیانه وهم برای عملیات نظامی آن درعراق درآمده است. گردآورندگان تاریخ خاورمیانه دریادآوری نقش های سیاسی امان وعقبه ،به پیمان های مهمی كه درجریان دیدار مهم تیرماه ۱۳۵۹ برژینسكی و رامسفلد با نمایندگان حزب بعث درمرز اردن به جنگ عراق علیه ایران منجر شد، اشاره می كنند.
از این رو بی سبب نیست كه امروز نیز بازماندگان بعثی دراردن ازآرامش ،رفاه وآزادی عمل بی حدومرزی برخوردارهستند.در رأس بازماندگان بعثی كه اكنون اردن را پایتخت معارضان نظام مردمی بغداد قرار داده اند، خانواده صدام نشسته اند. و دختر بزرگ او،رغد كه به رهبر غیررسمی خانواده صدام معروف شده است.
رغد ۳۹ ساله، به گفته یكی از نزدیكانش، لقب «صدام كوچك» را به دست آورده است. او اكنون در یكی از بهترین محله های این شهر در تبعید زندگی می كندو خانه مجللش بین خانه نخست وزیر سابق اردن و رئیس بازنشسته سازمان اطلاعاتی اردن قرار دارد.
«رعشا عوده»، مدیر دفتر رغد، می گوید: رئیس او ساعت ۹ صبح روز ۲۹ دسامبر، فهمید كه مرگ پدرش نزدیك است. رغد به ندرت در نزد عموم و رسانه ها صحبت می كند. علت آن قرارداد نانوشته وی با میزبان اردنی اش است، مبنی بر این كه تا زمانی كه او ساكت و از نظر سیاسی غیرفعال باشد، می تواند با سلامت و صحت كامل در اردن زندگی كند. او و «رنا»، خواهر دیگرش، با وجود این كه شوهرانشان، حسین و صدام كامل به دست دیكتاتور كشته شدند، به شدت به پدرشان وفادارند.
رغد مدت ها است كه به پشتیبان نخست تروریست ها و افراطیون عراق تبدیل شده است .او همچنین در تشكیل گروه وكیلان مدافع برای دفاع از پدرش در پرونده اتهام جنایات جنگی نقشی فعال ایفا كرده است.
حكومت امان دراین مدت همه گزارش ها درباره نقش های مخرب او را تكذیب می كرد. اما دولت عراق از تابستان گذشته اسنادی تازه ارائه كرد كه دلالت آشكار براین داشت كه با هدایت رغد، ارثیه صدام به طریقی به گروه های شورشی می رسد، به این ترتیب با انتشار فهرست دارایی های خانواده صدام دربانك های اردن به عنوان منبع مالی شورش های عراق نام رغد در لیست «نفرات مورد تعقیب» دولت عراق قرار گرفت.
موفق الربیعی، مشاور امنیت ملی عراق، فهرستی شامل اسامی ۴۱ تن از افراد سرشناس در رژیم سابق، از جمله رغد و ساجده حسین و همچنین، عزت ابراهیم الدوری، از معاونان صدام را انتشار داد.دراین فهرست عزت ابراهیم به تأمین مالی عملیات گروه های تندرو سلفی وافسران بازمانده بعثی در عراق متهم شدند. نكته قابل تأمل دراطلاعیه دولت اردن این بود كه در این فهرست دركنارنام بعثی های پناه گرفته در قلمرو پادشاهی این كشور نام شماری از اتباع تروریست اردنی در عراق آمده بود.
اردن مجبور شد حمایت مالی از شورشیان را رد كند ولی یكی از مقام های دولت عراق گفت: «رغد در حدی نیست كه توجه ما را به خود جلب كند و تا جایی كه ما می دانیم، او اهمیت لازم را ندارد. ولی برپایه اسناد به دست آمده او از گروه های شورشی حمایت می كرد.»
ملك عبدالله دوم، شاه اردن در اواسط سال ۲۰۰۳ پس از سقوط رژیم صدام و كشته شدن عدی و قصی، برادران آنان، به دودختر او پناهندگی داد. تا پیش ازانتشار اسناد دولت عراق ملك عبدالله مدعی بود كه بر اساس قراردادی نانوشته اجازه دخالت درامورداخلی عراق راندارد وحتی مدعی بود كه تنها مشغول پرونده پدرش و مراقبت از فرزندان و اداره امور خانه است.
اما فعالیت شبكه در اختیارخانواده صدام همزمان با اعدام دیكتاتوربرای افكارعمومی آشكار شد. وقتی كه رغددر تظاهراتی در مركز امان با مجوز حكومت ملك عبدالله شركت كرد وبه ایراد تحریك آمیزترین نطق دربسیج شورشیان عراق مبادرت كرد. خانواده صدام از مجالس یادبود او بیشترین بهره رابرای سازماندهی شبكه معارضه با حكومت بغداد بردند. مجالس یادبود صدام درامان نخستین تلاش سیاسی برای تبدیل كردن دیكتاتور عراق به یك قهرمان عرب بود. همزمان با این مجالس در خیابان های امان عكس های صدام درصورت ها ونمادهای قهرمان اعراب و سنی هامطرح شد. ودرسوی دیگر تظاهرات گسترده ای با مجوز دولت اردن به راه افتاد كه با عكس های بزرگی از صدام به میتینگی ضد ایران و شیعیان تبدیل شد.● ازدحام سیاستمداران بعثی
اردن دركنار خانواده وطایفه صدام پذیرای دو گروه تأثیر گذار درشورش های عراق است .گروه نخست همانا فعالان بعثی رژیم پیشین هستند. از زمان سقوط صدام تاكنون هرچهره بعثی كه از خاك عراق متواری شده راهی امان شده است.
آنها دارای دفاتر كاری و ستادهای مشخص در گوشه و كنار پایتخت هستند. علاوه براین حكومت امان همواره ترتیب نشست های دوره ای میان این گروه با چهره های متحد آمریكا یا دولت های عربی مخالف دولت مالكی را فراهم می كند كه جنجالی ترین نمونه آن دیدار ایاد علاوی نخست وزیر بعثی مسلك قبلی بغداد با این گروه درامان بود كه تامرحله به هم خوردن روابط پادشاه اردن با بغداد پیش رفت.
براساس اظهارات دولتمردان كنونی بغداد ،امان دراین حركت خویش، نقشه ایجاد یك دولت درتبعید ویادولت به اصطلاح موقت را با گردآوری اعضای حزب بعث دنبال می كند.
در جریان آن دیدار جنجالی، ایاد علاوی با برخی از معارضان حكومت فعلی عراق و سردمداران حزب بعث چون سعدون حمادی رئیس شورای ملی نظام سابق عراق، صلاح مختار سفیر سابق عراق در هند و محمد الدوری نماینده سابق عراق در سازمان ملل گفت و گوهایی انجام داد.براساس گزارش آن روز مطبوعات عرب یكی از عشایر عراقی برای دیدار و گفت و گوی علاوی با این احزاب سابق بعث عراق میانجیگری كرده است و از آنها خواسته است كه به درخواست دولت امان برای شركت برخی از اعضای حزب بعث در روند سیاسی عراق پاسخ مثبت دهند.
اما دولت اردن درپشتیبانی از جبهه بعثی ها وبازماندگان رژیم قبلی عراق از ابزار دیگری به جز ریش سفیدان طایفه صدام بهره می گیرد، ازجمله احزاب بومی اردن كه با تابلو حزب كمونیست و یا حزب بعث اردن فعالیت می كنند.
همین تشكیلات بودكه نامه جنجالی با عنوان حمایت جهان عرب از صدام را به او نوشتند ودركنار رغد هدایت مجالس یاد بود صدام را دردست گرفتند.
چنان كه نیویورك تایمزنوشت بزرگترین عزاداری برای صدام، توسط كمونیست ها انجام گرفت بر اساس این گزارش حدود سه هزار نفر از هواداران حزب در حمایت پادشاهی اردن كه خود را یك تشكیلات غیردولتی در اردن معرفی می كنند، بزرگ ترین تظاهرات برای مرگ صدام راراه اندازی كردند.درجریان این تظاهرات بود كه آنها ازتفكر پادشاهی اردن بانام خطر وجود هلال شیعه برضد ایران حمایت كردند.
طایفه دوم از عراقی هایی در حال آمد ورفت دائم به امان، سران احزاب فرقه ای و رهبران سلفی عراق هستند. از آن زمان كه پادشاه جوان اردن رسماً بیانیه تشكیل جبهه ای گسترده علیه شیعیان را درنطق خود صادر كرد تا به امروز چندین نشست درامان با حضور رهبران اپوزیسیون دولت عراق تشكیل شده است و در این راستا تز خطر هلال شیعه، عبدالله محور فعالیت افراطیون عراق بوده است. دیپلماسی دولت امان دراین راستا زمینه ملاقات مستمر پادشاه این كشور با رهبران وحامیان شورشیان را فراهم ساخته است كه جنجالی ترین آن دیدار ملك عبدالله باحارث الضاری رهبر تشكل علمای مسلمین سلفی هابود.
● مرزهایی در خدمت شورش
نقش امان درصحنه عراق بیش از دیپلماسی این كشور با مرزهای استراتژیك آن شناخته می شود، مرزهایی كه امروز به كانون لجستیك سلاح، مهمات ونیروهای پیاده نظام لشكرشورشیان درآمده است.
از مرزهای كلیدی این كشور است كه جوانان واتباع القاعده ای راهی استان های الانباروجنوب بغداد می شوند وجالب اینجاست كه دركاروان نیروهایی كه از بندر عقبه به میدان عملیات انتحاری وارد می شوند، اتباع اردنی بیشترین سهم رادركنار اتباع سعودی دارند. ضمن آن كه فرماندهی شورش ها هنوز پس از مرگ رهبر اردنی القاعده عراق ،ابومصعب زرقاوی همچنان با اردنی تباران است.همین بعد ازارتباطات اردنی ها با شورش های عراق است كه به نقش پادشاهی امان دراین جنگ خونین چهره راز آلود می دهد.
مرزهای اردن به جز افراطیون سلفی پناهگاه گروه دیگری ازتروریست ها نیز واقع شده است. از فردای سقوط صدام، مسعود رجوی با دوازده تن دیگر از همراهانش وارد اردن شدند و مستقیماً در اختیار ستاد باقی مانده حزب بعث عراق زیر حمایت دولت اردن قرار گرفتند و در اتفاق دیگر پس از آن كه پایگاه منافقین در اشرف سقوط كرد، نیمی از سه هزار نفر باقی مانده این گروهك در اردن پناه جستند.

محمد نوری

منبع : روزنامه ایران