چهارشنبه, ۱۲ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 1 May, 2024
مجله ویستا

۲ دی ـ ۲۳ دسامبر ـ دی ماه نا آرام ۱۲۹۴ خورشیدی


ایران دی ماه ۱۲۹۴ خورشیدی ( دسامبر ۱۹۱۵ و ژانویه ۱۹۱۶ میلادی در جریان جنگ جهانی اول ) را با حملات واحدهای روسیه به اطراف تهران ، فعالیت كمیته دفاع ملی و مهاجرت نمایندگان مجلس ، هواداران ایرانی آلمان و گروهی از روشنفكران به اصفهان و كرمانشاه آغاز كرد و ماهی بسیار نا آرام داشت .
دو روز اول و دوم دی ماه نیروهای تازه روسیه كه به بهانه جلوگیری از گسترش نفود آلمان در ایران تا حومه تهران پیشروی كرده بودند در رباط كریم شهریار با ژاندارمها ، افراد مسلح « كمیته دفاع ملی » و ایرانیان داوطلب كه اسلحه برداشته بودند در گیری داشتند كه این زدو خوردها با پیروزی روسها به پایان رسید و ایرانیان تلفات سنگین متحمل شدند و دلیل عمده آن ناهماهنگی ایرانیان در جنگ بود. با شكست این نیروها در رباط كریم ، رجالی كه به قم مهاجرت كرده بودند و نیز اعضای كمیته دفاع ملی از آنجا عازم اصفهان و كرمانشاه شدند.
داوطلبان مسلح و افراد وابسته به كمیته را افسران آلمانی كه به عناوین دیگر در ایران بودند هدایت می كردند . به هدایت و تحریك همین آلمانیها ، مردم در اصفهان ، كرمان و شیراز به كنسولگری های انگلستان كه متحد روسها در جنگ جهانی بودند حمله بردند و چند انگلیسی را كشتند ، زخمی كردند و یا ربودند. این وضعیت به حكمران انگلیسی هند بهانه لازم را داد تا یك نیروی نظامی تازه به فرماندهی ژنرال پرسی سایكس باكشتی روانه ایران سازد .
روسها باوجود پیروزی در نبرد رباط كریم شهریار وارد تهران نشدند . مستوفی از ریاست وزراء كناره گیری كرد ، فرمانفرما جای اورا گرفت و به دیپلماتهای آلمانی كه در قم با رجال مهاجر ملاقات كرده بودند اخطار كرد كه از تهران نشوند و آلمانی هایی را كه در ایران به وجودشان نیاز نیست خارج سازند .
در این میان برای تضعیف روحیه دولت تهران و در نتیجه اطاعت از دستورها انگلستان و روسیه ، عوامل این دوكشور كاركنان دولت را كه مواجب ماهانه آنان عقب افتاده بود تشویق به متحصن شدن در سفارتخانه ها و كنسولگری ها این دو كشور می كردند و عده ای از كارمندان هم متحصن شدند !.
مهاجرت رجال به كرمانشاه به منظوربر خورداری از حمایت عثمانی متحد آلمان بود كه عراق گوشه ای آن امپرتوری را تشكیل می داد ، غافل از این كه این كار بهانه تازه ای به انگلیسی ها كه از پیش نقشه بالا كشیدن نفت عراق را كشیده بودند خواهد داد تا نیرو وارد عراق كنند.
اگر رویدادهای دی ماه ۱۲۹۴ خورشیدی را با وقایع مرداد و شهریور ۱۳۲۰ مقایسه كنیم خواهیم دید كه ایرانیان در آن سال با دست خالی و با این كه میهنشان به صورت دو منطقه نفود بود بهتر، از و طن خود دفاع كردند . در شهریور ۱۳۲۰ با این كه دارای یك ارتش چهارصد هزارنفری با انضباط بودند به دلیل خیانت و خریداری شدن پاره ای از ژنرالهای موفق به دفاع نشدند و این درس را انگلیسی ها از دی ماه ۱۲۹۴ گرفته بودند كه چگونه بموقع از خائنان به ایران بهره برداری كنند و ارتش در حساسترین لحظه مرخص شود و كمیته دفاع ملی هم به وجود نیاید !.
منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز


همچنین مشاهده کنید