۳۰ شهریور ۱۳۸۶ ــ ۲۱ سپتامبر ــ قتل رکسانا (روشنک)

از نوشته های پلوتارک، دیودورس سیکلوس و اسناد دیگر چنین بر می آید که رکسانا (روکسانا) زن ایرانی اسکندر مقدونی و پسر ۱۳ ساله او اسکندر چهارم در آخرین روز پاییز سال ۳۱۰ پیش از میلاد به دست کاساندروس مسموم و مقتول شدند. کاساندروس که تاریخ از او به نام مردی بسیار جاه طلب و خشن نام برده است آرزوی سلطه بر سراسر سرزمین هایی را داشت که اسکندر مقدونی تصرف کرده بود. وی پیش از مسموم کردن رکسانا، با از میان برداشتن بسیاری از رقیبان عملا فرمانروای یونان و مقدونیه شده بود که اسکندر چهارم به عنوان جانشین پدرش اسما پادشاه آن مناطق بود. کاساندروس قبلا المپیاس مادر اسکندر و حامی نوه اش اسکندر چهارم را از میان برداشته بود. کاساندروس به این جهت چشم دیدن اسکندر چهارم را نداشت که مورد حمایت حکام محلی ایران زمین بود. کاساندروس به بهانه حراست از اسکندر چهارم، او و مادرش را از درباریان جدا کرده و منزوی ساخته بود و در همین انزوا آنان را مسموم کرده بود. روکسانا دختر ساتراپ (استاندار) تخارستان و سغدیانا بود (که داریوش در کتیبه بیستون از این مناطق به عنوان ساتراپی هجدهم ایران نام برده است). این ساتراپی شامل شهرهای بلخ، سمرقند، خجند، بخارا و ... آخرین ایالت ایران بود که به تصرف اسکندر درآمد و بیش از هر ایالت دیگر در برابر او ایستادگی کرد. اسکندر پس از تصرف دژ مستحکم این ایالت (تاجیکستان و شمال افغانستان امروز) به نام قلعه «آریا مازس» رکسانا را اسیر و سپس با او ازدواج کرده بود تا خویشاوند ایرانیان شود (یونانیان این ایالت ایران را بکتریا = باختریا می نویسند و دژ کوهستانی آریامازس را سغدیانا نام می برند. سغدیان امروز به فارسی قدیم سغدا = سوغودا تلفظ می شد. رکسانا تلفظ یونانی روشنک است که ایرانیان آن زمان، ستاره را که نسبت به ماه روشنی کمتری داشت «روشنک» می خواندند). رکسانا در سال ۳۲۳ پیش از میلاد و زمانی که اسکندر در بابل (جنوب بغداد امروز) درگذشت ۱۸ ساله و اسکندر چهارم را حامله بود که به خواست المپیاس مادر اسکندر از بابل به مقدونیه منتقل شد.
کاساندروس پس از ازمیان برداشتن رکسانا و پسرش اسکندر چهارم، مرگ این دو را طبیعی و احتمالا ناشی از مسمومیت غذایی اعلام و سپس با تسالونیکا خواهر اسکندر (عمه اسکندر چهارم) ازدواج کرد و تا سال ۲۹۷ پیش از میلاد به حکومت ادامه داد.
جاه طلبی های او از عوامل تجزیه متصرفات اسکندر بشمار آورده شده است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز