۹ آذر ـ ۳۰ نوامبر ـ اعراب مسلمان یزد از کانونهای مهم زرتشتیانیسم را تصرف کردند

۳۰ نوامبر سال ۶۴۲ میلادی شهر یزد از كانونهای بزرگ زرتشتیانیسم به دست اعراب مسلمان افتاد. اعراب قبلا اصفهان را تصرف كرده بودند. شهر یزد كه در دهه اول قرن چهارم میلادی به دستور یزدگرد اول ساخته شده بود شهری دویست و چهل ساله بود كه تصرف شد. شاهان ساسانی پس از یزدگرد تلاش بسیار كردند كه این شهر حاشیه كویر كه بر سر راههای كاروانی قرار داشت به یك كانون بزرگ زرتشتیانیسم تبدیل شود و هنوز هم شمار زرتشتیان یزد بیش از سایر شهرهای ایران است. در همین سال بسیاری از شهرهای آذربایجان و خراسان توسط مسلمانان تصرف شدند .در پی شكست نهاوند در سال ۶۴۱ میلادی ، هر یك از سرداران عرب مامور تصرف یكی از شهرها و ایالات ایران شده بود . جز شوشتر ، ری و شهرهای جنوبی سایر شهرها مقاومت شدید از خود نشان ندادند . شوشتر یك سال و نیم ایستادگی كرد. به نوشته بسیاری از مورخان ، واحدهای ارتش ایران كه شیفته شعار های اسلامی شده بودند در جنگ نهاوند مقاومتی چشمگیر از خود نشان نداده بودند ؛ مخصوصا كه سپاهیان مسلمان می گفتند كه قصد آنان تصرف و حكومت كردن نیست و تنها به منظور گسترش تعالیم اسلام اسلحه به دست گرفته اند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز