زوجهای کارآفرین

در هزاره جدید كار و زندگی به همدیگر وابسته شده به طوری كه جداكردن آنها گاه ممكن نیست زیرا فرد كارش را در خانه انجام می دهد؛ علاوه بر آن دیگر نیاز به حضور فیزیكی در محل كار به آن صورت قبلی مطرح نبوده بلكه به جای آن مباحثی همچون كسب و كار الكترونیكی كسب و كار خانگی (HOME BUSINESS)و نظایر آن مورد توجه قرار گرفته است.
باتوجه به بالارفتن سطح تحصیلات قشر جوان (حتی در سالهای اخیر پذیرش دانشجویان دختر نسبت به پسر بیشتر شده است) كه بیشتر زوجهای تحصیلكرده كه رشته تحصیلی شان مشابه هم هست ترجیح می دهند كارشان یكسان باشد. در این مقاله به موضوع «به صورت مشترك كار و زندگی را اداره كردن» پرداخته شده است.
● تعریف
زوجهای كارآفرین (CO-PRENEURS) به زوجهایی گفته می شود كه همزمان و با هم مدیریت امور زندگی و كسب و كار را برعهده می گیرند. آمار و گزارشها نشان می دهد كه تعداد زوجهای كارآفرین در ایالات متحده آمریكا رو به افزایش است. تخمین زده می شود كه صاحبان نزدیك به یك میلیون كسب و كار زن و شوهری هستند كه با هم شریكند. (TOMPSON, AND TOMPSON, ۲۰۰۰,p۲)
زوجهای كارآفرین با یك نوع چالش مواجه هستند، به طوری كه همزمان اهداف زندگی كاری و خانوادگی را با تناقض و مشكل مواجه می سازد. صاحبان كسب و كارهای خانوادگی اینگونه توصیف می شونـــد: تصمیم گیرنده یك نفر است، در حالی كه هر دو سختكوش و پركار بوده و آینده نگر هستند. داشتن ازدواج موفقیت آمیز مستلزم گذراندن اوقات بیشتر باهم، حمایت دوجانبه از یكدیگر در تمام لحظات زندگی و تمركز لحظات بیشتر زندگی جهت پیوند و ارتباط بیشتر است.
كارآفرینی مشترك به صورت یك مسئله كلی و عمومی در حال افزایش است؛ باوجود این، پرداختن به آن در حوزه عمل بسیار مشكل می باشد. تفكر و شناختی كه امروزه درباره كارآفرینی مشترك وجود دارد، بیشتر از روی حكایتها و داستانهایی كه در این زمینه بوده، باقی مانده است. فقط مقدار ناچیزی از مطالعات دانشگــاهی به بغرنجی ها و پیچیدگی هایی كه در اداره كسب و كار و روابط شخصی و خانوادگی وجود داشته و زن و شوهر با موفقیت هر دو مورد را اداره كرده اند، پرداخته اند. مارشاك (۲۰۰۰) اشاره می كند كه درباره این جمعیت (زوجهای كارآفرین) تحقیق جامع و مناسبی انجام نشده است. وی دلایل عدم پرداختن تحقیقات دانشگاهی به این موضوع را ناشی از وجود افسانه در فرهنگ كه «حوزه و قلمرو كار و زندگی خانوادگی باید جدا باشد»؛ می داند.
در نشریات بازرگانی نسبت به این موضوع تا حدی توجه بیشتری شده است و معمولاً از دیدگاه تجویزی (PRESCRIPTIVE) بررسی شده است. برحسب مصاحبه های انجام شده و نمونه های در دسترس، ده ها مقاله، قدمها و مهارتهای مورد نیاز برای ادغام زندگی زناشویی با كسب و كار را گزارش كرده اند. در بسیاری از مقالاتی كه در نشریات معتبر به این موضوع پرداخته شده است؛ معمولاً نویسندگان این نوع مقالات به متغیر وابسته (عملكرد سازمانی در این نمونه) اشاره كرده اند و به ندرت رفتار زوجهای كارآفرین موفق را با زوجهای كارآفرین ناموفق مقایسه كرده اند. بیشتر مقالاتی كه در این زمینه تدوین شده است؛ كسب و كارهای موفق را كه توسط زوجیـن اداره می شود، شناسایـی كــرده اند كه چگونه آنها با مهارت و تردستی وظایف كسب و كار و زندگی زناشویی را انجام داده اند.
البته در این زمینه استثناهایی هم وجود دارد كه در زیر اشاره خواهد شد. در اینجـــا خلاصه ای از تحقیقاتی ارائه می شود كه در زمینه زوجهای كارآفرین وجود دارد. در این تحقیقات نشان داده می شود كه كارآفرینی مشترك چگونه كیفیت زندگی زناشویی را بالا برده و رضایت از آن را به دنبال دارد. در این مقاله به نقاط مشترك و سازگار زوجهای كارآفرین و عدم توافقها و ناسازگاریهای بین آنها اشاره شده است. و همچنین در این قسمت عوامل تعیین كننده موفقیت زوجهای كارآفرین نیز بررسی می شود. منظور نویسندگان در غالب فرضیاتی مطرح شده است كه دو پیامد مهم متغیرهای مورد مطالعه پژوهش هستند: كیفیت زندگی زناشویی و عملكرد كسب و كار. همان طوری كه می دانیم این دو موضوع كاملاً و متقابلاً بر همدیگر تاثیر می گذارند.
كاركردن با همدیگر به زوجها این امكان را می دهد كه ویژگیهای شخصیتی متفاوت همدیگر را بپوشانند و مكمل یكدیگر باشند. ممكن است یكی از طرفین گشــاده رو و ریسك پذیر باشد و در حالی كه دیگری در كسب و كار محافظه كارانه عمل كند. در این صورت بین این دو نفر رابطه ای شكل می گیرد كه برایشان مهم نیست حتی اگر ۲۴ ساعت با همدیگر باشند. در حالی كه بیشتر زوجها ۷۰ درصد از این ساعت را از همدیگر جدا هستند (TOMPSON, AND TOMPSON, ۲۰۰۰,p۲) .
موفقیت بسیاری از زوجهای كارآفرین ناشی از تحمل بیشتر و تكمیل نقاط ضعف یكدیگر باتوجه به شناختی كه از هم دارند میسر می شود. ممكن است یكی از زوجها بسیار خوشبینانه بوده و روابط عمومی بسیار قوی داشته باشد و دیگری ممكن است نسبتاً بدبین بوده اما از مهارتهای فنی بالایی برخوردار باشد. به همین دلیل می توان گفت كه عامل و كلید اصلی موفقیت آنان از تفاوتهایی است كه در ویژگیهای شخصیتی و توانائیهایشان است و مهمتر از آن، قبول و تحمل این تفاوتها است.
برای هیچ كدام از زوجها هیچ شریكی غیراز آنها نمی تواند امور و مسائل شان را آنگونه كه هست درك كند، چون كار و زندگی شان مشترك است. به عنوان مثال، اگر بچه شان مریض شود، آن چیزی كه در ابتدا برایشان مهم است فرزندشان است و آنچه كه در درجه دوم اهمیت قرار دارد مسائل مربوط به كسب و كارشان است.
تدوین و رعایت مقررات اساسی برای سلامت روانی كاركنان (SANITY) در جایی كه شركت متعلق به زوجهاست بسیار ضروری و مهم است. چرا كه كاركردن برای شركتهایی كه صاحبان آنها زن و شوهر باشند ممكن است برای كاركنان گیج كننده باشد بخصوص این امر در مواردی مهم و صادق است كه كاركنان ندانند كه رئیس اصلی شركت كدام یك است.
یكی از سخت ترین و دشوارترین بخش در راه اندازی و اداره كسب و كار با همسر خود جایی است كه روابط شخصی و خانوادگی را در محیط كار كاملاً كنار بگذارند.
در گذشته، فرض براین بود كه هر شخصی باید شخصیت چندگانه ای داشته باشد و در محل كارش خیلی حرفه ای عمل كرده و هنگامی كه به خانه بر می گردد صمیمی برخورد كند. اما امروزه این نوع نقش بازی كردن كنار گذاشته شده است و زوجها ممكن است در محل كارشان از شام كه در خانه خواهند خورد صحبت كنند و یا در تعطیلات و آخر هفته كارهای مربوط به كسب و كارشان را ادامه دهند.
بنابراین، می توان گفت كه این مسئله ضرورتاً كار اشتباهی نیست كه زوجها تمام وقت (در محل كار و خانه) درباره كسب و كارشان صحبت كنند. چرا كه بعضی زوجها از این طریق هم روابط زناشویی و هم امور مربوط به كسب و كارشان را ارتقاء می بخشند، یعنی راه اندازی كسب و كار باعث تقویت ارتبـاط فی مابین می شود و این مسئله به مانند مشاركت در یك سرگرمی و تفریح است.
البته در بعضی موارد این خطر هم وجود دارد كه اگر زوجها تمام وقت شان را به صحبت و امور مربوط به كسب و كار مشتركشان اختصاص دهند عشق و علاقه به ازدواج و زندگی در آنان به سردی (DAMPEN) گراید.
و بالاخره می توان گفت كه زوجهایی كه با همدیگر كار می كنند هیچ راز وسری ندارند كه از همدیگر بپوشانند. در حالی كه هنگامی كه كار و زندگی خانوادگی خیلی از هم فاصله داشته باشد& هریك از زوجها نمی دانند كه دیگری اكثر وقت خود را چه كار می كند. در حالی كه وقتی باهم باشند از همدیگر شناخت و اطلاع بیشتری پیدا می كنند.
● ارائه پیشنهادها برای زوجهای كارآفرین
مقــــــالاتی كه در نشریات معروف كسب و كار درباره زوجهای كارآفرین نوشته شده است، چند ویژگی دارد: اول اینكه براساس مصاحبه هایی كه با زوجهای كارآفرین انجام شده بود برخی از آنان در زندگی خانوادگی یا كسب و كار و یا در هر دو با مشكلاتی مواجه شده بودند. از این مشكلات برای ارائه پیشنهادها جهت موفقیت آمیز بودن در زندگی خانوادگی و كسب و كار استفاده شده بود. دوم، تعداد نمونه هایی كه با آنها مصاحبه شده بود؛ خیلی كم بود و معمولاً در هربخش با یك تا سه زوج كارآفرین مصاحبه شده بود. سوم، بااینكه تعداد نمونه های زوج آفرین در هر مقاله از سه تا بیشتــــر تجاوز نمی كرد؛ باوجود این، دیدگاه تجویزی داشتند. این پیشنهادها و دستورات به دو صورت كه در اكثر مقالاتی كه در این زمینه چاپ شده بود فهرست شده است: یعنی اینكه در ابتدا مشخص شده است كه زوجهای كارآفرین برای موفق شدن چه باید انجام بدهند و چه نباید انجام دهند. در جدول شماره یك خلاصه ای از دیدگاهها و پیشنهادهایی كه از طریق آن زوجهای كارآفرین می توانند همزمان در اداره كسب و كار و زندگی شان موفق باشند، را نمایش می دهد و در جدول شماره دو بایدها و نبایدهایی كه در كارآفرینی زن و شوهرها وجود دارد را نشان می دهد. توصیه هایی كه در اینجا بیان شده است یك پیش نمایشی از شغل واقعی كه زوجهای كارآفرین ممكن است برای خود در نظر بگیرند؛ را نشان می دهد.
در جدول شماره یك به نكات قابل توجهی اشاره شده است. اول اینكه تعدادی از صاحبنظران اشاره كرده اند كه: زوجها باید بین زندگی كسب و كار و زندگی خانوادگی مرز مشخص و روشنی قائل شوند.
بدون شك مسائل و موضوعها هردو حوزه در یكدیگر دخالت و سرایت پیدا می كنند؛ اما همسران باید تلاش كنند كه هر دو حیطه را از همدیگر جدا نگه دارند. اگر اتاق نشیمن خانه یك شعبه دیگری از دفتر شركت باشد؛ در آن صورت زندگی خانوادگی بسیار آزاردهنده خواهد بود. در مقابل اگر مسائل كم ارزش و عادی زندگی، پیوسته در اداره و محل كار بین زوجها به میان آورده شود، كاركنان و مشتریان پریشان و ناراحت شده و یا ممكن است احترام و شان مالك (رئیس اداره) در نظرشان كم شود. این توصیف معقول به نظر می رسد، اما ممكن است در عمل غیرواقعی باشد. تصور كنید كه زوجی روز تعطیل برروی مسئله خاصی در خانه شدیداً با هم مشاجره و دعوا كرده اند و آن را نتوانسته اند تا روز بعد حل كنند. در محل كار آنها باید سعی كنند كه به طور معمولی و عادی با همدیگر برخورد كنند، اما آیا ممكن است هیچ تنش و عصبانیتی بین آنها به وجود نیاید؟ مطمئناً این مسائل از روابط زندگی زناشویی به محیط كسب وكار سرایت می كند.
● نكاتی برای زوجها
در اینجا به نكــات و توصیه هایی اشاره می شود كه در بقای كسب و كار و تداوم زندگی زناشویی مفید به نظر می رسند:
قبل از اینكه به صورت مشترك به كسب و كار بپردازید، از خودتان بپرسید كه آیا ارزشهایتان مشترك است؛ یا نه؟
واقعاً درباره كارهایی كه باید انجام دهید، مشخص كنید كه آن كار را چه كسی و چگونه باید انجام بدهد؟
وقتی را نیز به خانواده خود اختصاص دهید. همان طوری كه زمانی را به قراردادها و ملاقات مربوط به كسب و كارتان اختصاص می دهید، برای زمانی كه به امور زندگی و خانوادگی اختصاص می دهید، ارزش قائل شوید.
درباره پول به صورت شفاف و واقع گرایانه گفت وگو كنید.
در محل كارتان همچون زن و شوهر رفتار نكنید، نگذارید كاركنانتان زندگی شخصی و خانوادگی شما را در محل كارتان مشاهده كنند.
ارتباطات و گفت وگو بین زوجها كلیدی و حیاتی است. اجازه ندهید مشكلات (حتی ریز و جزئی) روی هم انباشته شوند. سعی كنید روی كوچك ترین مسائل نیز با همدیگر صحبت كرده و نظر طرف مقابل را جویا شده و آن را حل كنید. چرا كه معمولاً منشاء مشكلات عمده مسائل ریز هستند(TOMPSON, AND TOMPSON, ۲۰۰۰,p۵) .
البته لازم به ذكر است كه مطالب و تحقیقاتی كه راجع به زوجهای كارآفرین در اینجا آورده شد؛ در كشورهای غربی انجام شده و متناسب با فرهنگ و قوانین خانوادگی و اجتماعی آنهاست و ممكن است خیلی از این موارد با فرهنگ ما ایرانیان متناسب نباشد.
●● جمع بندی و نتیجه گیری
بــــاتوجه به اینكه مفهوم راه اندازی كسب و كار توسط زوجهای زندگی در سالهای اخیر بیشتر شده است. بنابراین، این گروه در اداره كردن همزمـــان زندگی خانوادگی و كسب و كارشان احتمالاً با چالشهایی مواجه خواهند شد. لذا به نظر می رسد كه این گروه از صاحبان كسب و كار قبل از راه انـــدازی كسب و كارشان بهتر است وظایف و مسئولیتهای هركدام را در هر دو حوزه خانواده و كسب و كار كاملاً برای همدیگر مشخص كنند. مهمتر از آن موفقیت زوج كارآفرین هم در زندگی و هم در كسب و كار بستگی به میزان تحمل همدیگر و داشتن خلاقیت در زندگی زناشویی و پرهیز از روشهای تكراری در تعاملات با همدیگر است. نكته قابل توجه اینست كه شناخت خصوصیات و ویژگیهای زوجهای كارآفرین از همدیگر در مقایسه با سایر زوجها خیلی بیشتر است و می شود گفت كه اینگونــــه افـراد هیچ گونه موضوع سری و پنهان در برابر یكدیگر ندارند.

منابع
۱ - GEORGE H. TOMPSON DETERMINANTS OF SUCCESSFUL CO-PRENEURSHIP UNIVERSITY OF WAIKATO DEPARTMENT OF STRATEGIC MANAGEMENT PRIVATE BAG ۳۱۰۵ HAMILTON NEW ZEALAND HOLLY B. TOMPSON UNIVERSITY OF WAIKATO DEPARTMENT OF STRATEGIC MANAGEMENT PRIVATE BAG ۳۱۰۵ HAMILTON NEW ZEALAND, ۲۰۰۰.
۲ - HUSBAND-WIFE COMPANIES HAVE BUILT-IN DURABILITY THIS ARTICLE APPEARED IN THE DOMINION POST NEWSPAPER ON DECEMBER ۱۷,۲۰۰۰. WWW.DOMINIONPOST.COM
۳ - MARSHACK, K. COPRENEURS AND DUAL-CAREER COUPLES: ARE THEY DIFFERENT? ENTREPRENEURSHIP THEORY & PRACTICE, ۱۹۹۴ (FALL): ۴۹-۶۰.
۴ - HECKMAN, N., BRYSON, R., & BRYSON, J. PROBLEMS OF PROFESSIONAL COUPLES: A CONTENT ANALYSIS. JOURNAL OF MARRIAGE AND THE FAMILY, ۱۹۷۷ (MAY): ۳۲۸-۳۴۰.
۵ - THOMAS, S., ALBRECHT, K., AND WHITE, P. DETERMINANTS OF MARITAL QUALITY IN DUAL-CAREER COUPLES. FAMILY RELATIONS, ۱۹۸۴ (۳۳): ۵۱۳-۵۲۱.
۶ - BUSINESS SUCCESS. WWW.VIPGO.NET
دكتر زهرا صباغیان: عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی دكتر محمود احمدپور داریانی: عضو هیئت علمی دانشگاه امیركبیر محمد عزیزی: كارشناس ارشد مدیریت آموزش و پژوهشگر مركز كارآفرینی دانشگاه امیركبیر

منبع : ماهنامه تدبیر