۳۱ اکتبر ۱۹۷۵ ـ دولتی شدن مدارس عالی غیر دولتی ایران و قطع دریافت شهریه از دانشجویان

یک سال پس از دولتی و مطلقا رایگان و یکنواخت شدن مدارس ابتدایی، راهنمایی و متوسطه در ایران، انحلال مدارس غیر دولتی وقت و به استخدام دولت در آمدن کارکنان آنها و خریداری شدن اموالشان؛ از ۳۱ اکتبر ۱۹۷۵ (نهم آبان ۱۳۵۴) مدارس تعلیمات عالی (دانشگاهها) غیردولتی ایران نیز دولتی شدند و دانشجویان به شرط سپردن تعهد خدمت به کشور، نه تنها از پرداخت شهریه معاف شدند بلکه امکان گرفتن کمک مالی بلا عوض دولتی هم به دست آوردند. پروانه مدارس عالی غیر دولتی که تعداد آنها ۲۹ واحد بود هفتم آبان (دو روز پیش از آن) لغو شده بود. از آغاز سال تحصیلی ۵۳ ـ ۵۴ برنامه تغذیه رایگان دانش آموزان ابتدایی و راهنمایی نیز به اجرا گذارده شده بود. امر آموزش و پرورش رایگان در ایران در دهه ۱۹۷۰ در حقیقت تعمیم قانون تعلیمات اجباری و یکنواخت مصوب دهه ۱۹۴۰ (اوایل دهه ۱۳۲۰) بود که تا آن زمان تنها دانش آموزان تعلیمات عمومی (ابتدایی و بعدا راهنمایی) را شامل می شد. یک سال پیش از رایگان شدن آموزش و پرورش در ایران، دانشسراهای متعدد تربیت «مربی کودک» تاسیس شده بود تا آموزش پیش دبستانی هم غیردولتی و رایگان شود. برای این که امر آموزش رایگان در ایران به صورت دائمی درآید و تغییرناپذیر شود، موضوع به طور واضح و صریح به گونه ای که نیاز به شرح و تفسیر نداشته باشد، از سوی مصوبان قانون اساسی جمهوری اسلامی در اصل ۳۰ این قانون آورده شده است، ولی مشاهده می شود که برغم صراحت این اصل و افزایش درآمد ایران از نفت، از دهه ۱۹۹۰ ایجاد مدارس پولی در ایران از سر گرفته شده است. همچنین در مهرماه ۱۳۸۴ گزارش شده بود که این مدارس پولی (غیر انتفاعی؟!) هم طبقه بندی می شوند که این عمل به معنای پایان یافتن امر یکنواخت بودن تعلیمات عمومی تلقی شده بود. با طبقه بندی کردن مدارس پولی بر حسب کیفیت تدریس، تردید نیست که پولدارها فرزندان خود را به مدارس طبقه بالا می فرستند و بدیهی است که این کار در نوجوانان تولید عقده ناشی از وجود طبقه در جامعه (بر حسب میزان ثروت والدین) می کند که مغایر فرضیه های «عدالت» است. مسئله شهریه در مدارس عالی ایران (به ویژه در دانشگاه آزاد اسلامی) در سال های اخیر (به ویژه سال ۱۳۸۵)، یکی از اخبار رسانه های تهران شده است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز