سخنان بزرگان

▪ رابطه ذهن و زبان
پرسیدند؛ به چه دانیم که کس را اندرون یکی است؟
گفت؛ به آنکه زبان او هم یک باشد. هر که را، زبان پراکنده بود، دلیل است که دل او نیز پراکنده بود. بزرگان گفته اند؛ دل، دیگ است و زبان کفگیر، هرچه در دیگ باشد، به کفگیر همان برآید.
دل، دریاست و زبان ساحل، چون دریا موج کند به ساحل همان اندازد که در دریا بود.
▪ خیانت دوست
چون از دوستی خیانتی بینی، او را عتاب مکن. باشد که در عتاب، از وی سخنی بشنوی گران تر از نخستین.
▪ عارف
عارف، آفتاب صفت است (که بر همه عالم بتابد) و زمین شکل (که بار همه موجودات بکشد) و آب نهاد (که زندگانی دل های همه به او بود) و آتش رنگ (که عالم به او روشن گردد).
▪ دنیا
دنیا چون مزبله ای غزباله دانیف است و جایگاه جمع آمدن سگان است. کمتر از سگ باشد آنکه بر سر معلوم دنیا بنشیند. چرا که سگ، چون از مزبله حاجت خود روا کرد و سیر شد، باز می گردد.
▪ اندیشه
اندیشه خویش نگاهدار زیرا که مقدمه همه چیزهاست. هر که را اندیشه درست شد، بعد از آن، هرچه از فعل و حال بر وی برود، همه درست بود.
▪ نیاز
و گفت؛ «الهی، چنان که تو به کس نمانی، کارهای تو نیز به کس نماند. هرکس هر کس را دوست دارد، راحت غآسایشف او را می جوید، و تو هر کس را دوست داری، بلا بر سر او می بارانی! الهی، تو دوست داری که من تو را دوست بدارم با آنکه از من بی نیازی؛ من چگونه دوست ندارم که تو مرا دوست بداری با این همه احتیاج که به تو دارم؟!»
▪ محبت
گفتند؛ علامت محبت چیست؟
گفت؛ آنکه عبادت او بر جای، تفکر او دائم، خلوت او بسیار و خاموشی او پیوسته باشد. چون به او بنگرند، او نبیند، چون او را بخوانند، نشنود، چون مصیبتی رسید، اندوهگین نشود و چون صوابی رو به او نهد، شاد نگردد. از هیچکس نترسد و به هیچکس امید ندارد.
▪ ریشه دشمنی
ریشه دشمنی در سه چیز است؛ طمع در مال، طمع در گرامی داشتن مردم و طمع در قبول خلق.
▪ زندان
سر را در جان به زندان کنید و جان را در دل محبوس گردانید و دل را در تن باز دارید و آن گاه، عقل را در ایشان مرکب گردانید.
▪ محبت و رضایت
محبت و رضا داخلند در هم. دوست نداری مگر آنکه به آن راضی باشی، و راضی نباشی مگر به آنچه دوست داری.
▪ آدمی
آدمی، عاشق است بر شقاوت خویش، آن چیزی را دوست می دارد و طلب می کند که سبب بدبختی اوست!

تذکره الاولیاء

منبع : روزنامه کارگزاران